De lofzang
Geheel tegen de heersende tendens in, ga ik de opzet van het publieke bestel verdedigen.
Ik heb me natuurlijk afgevraagd of er iemand op mijn mening zit te wachten. Dat weet ik eerlijk gezegd niet, maar wat me wel opvalt is dat er erg veel ondoordachte opmerkingen gemaakt worden over ons omroepbestel. Niemand lijkt de tijd te willen nemen om een weldoordacht verhaal te houden. Nou, zie dit in ieder geval als een poging.
Het is een vrij lang stuk, voor het gemak in drie stukken gehakt. Vandaag een lofzang over de schoonheid van ons publieke omroepbestel. Over een paar dagen komt een analyse van de weeffoutjes die in het huidige bestel gekropen zijn en wat voorstellen om het een en ander te herstellen. Weer een paar dagen later volgt de conclusie.
Maar nu eerst: de lofzang!
Prachtig!
Het Nederlandse omroepbestel namelijk is een fantastisch bestel. Geweldig! SUPERdemocratisch. En ideaal voor de mondige burger.
Waar op de wereld vind je nog een omroepsysteem waar iedere burger volgens de wet een clubje kan oprichten en vervolgens zendtijd krijgt op radio en tv? Nergens! Behalve in Nederland.
Waar vind je nog een land waar je voor vijf euro nogwat een jaar lang mag meebepalen wat er op tv en de radio is? Nergens, behalve in Nederland!
In welke land ter wereld delen alle stromingen in de maatschappij gebroederlijk tv- en radiozenders? Juist, in Nederland.
Waar-o-waar vind je nog zoveel pluriformiteit op de publieke zenders als hier in Nederlands? Nergens.
Minderheden
Dat is prachtig. Nederland is een landje met veel minderheden. Onze kracht ligt in het met iedereen kunnen samenwerken. Dat klinkt heel gewoon, maar als je een tijdje in een land met maar twee politieke partijen woont, vind je dat niet zo gewoon meer.
Het verschil is dat hier in de Verenigde Staten, maar ook bijvoorbeeld in Engeland, de meerderheid de minderheid volstrekt overheerst en negeert. In Nederland gebeurt dat maar zelden. De meerderheid houdt heel veel rekening met de minderheid. Dat is handig, want wie weet moet je over een tijdje wel samenwerken met iemand uit die minderheid. Amerikanen zijn niet zo. Die zijn meer van ‘na mij de zondvloed’. En dat geldt niet alleen voor de politiek, maar voor de hele samenleving. Dilbert is geen overdrijving van de werkelijkheid. Integendeel!
Omdat wij van al die kleine minderheden houden (vroeger heten die ‘zuilen’) is ons publieke omroepbestel ook op die manier ingericht. Bang om niemand te vergeten kan iedereen een clubje oprichten, en daarvoor programma’s gaan maken op de publieke en daarmee openbare radio en tv-zenders.
Dat is toch prachtig? Is dat niet een veel beter systeem dan dat van de ons omringende landen, waar de publieke omroepen aangestuurd worden door politieke zetbazen? Dat levert alleen maar saaie tv op. Op een enkele briljante serie na, die kan zelden worden toegeschreven aan het intellect van de omroepdirecteuren.
Belastinggeld
Ook het idee dat de publieke zendtijd uit de belastingen betaald wordt is een goed idee. Dat is hier in de VS bijvoorbeeld niet zo, en dan krijg je tenenkrommende geldinzamelavonden die te triest zijn voor woorden. Een goede publieke omroep waarin iedereen aan bod kan komen verdient een goede financiering!
Om een voorbeeld te geven, ik zag hier laatst de bedelmarathon op de Maryland Public Television. De beroemde held die daar langskwam om mensen aan te sporen om vooral te doneren aan MPT was Andre Rieu. Jawel, onze klassieke Limburger! Hij moest MPT redden. Nou, dan ben je wanhopig hoor! Voordat ik uit schrik snel wegzapte kreeg ik nog net mee dat je bij donatie van $60 zijn CD kreeg, bij $100 zijn DVD en bij meer dan $150 de CD en DVD. Brrrr.
Harde pap
Terug naar het Nederlandse bestel. Hierboven beschreef ik de idee van ons omroepbestel. De omroepwet zou dit moeten regelen, maar helaas is er in de loop van tijd een hoop gebeurd dat de boel heeft laten vastslibben.
Een irritant gevolg van dat altijd op de minderheden letten bij Nederlanders is dat wij nooit nee durven zeggen. Je zou dan namelijk onaardig of zelfs intolerant gevonden kunnen worden. Niemand durft meer een streep in het zand te trekken en te zeggen: Tot hier en niet verder!
Compromissen en gedogen zijn nuttig, maar een opeenstapeling van veel compromissen leidt tot verloedering. En dat is gebeurd met het omroepbestel. Pappen en nathouden hebben het systeem verloedert Om de metafoor door te trekken, alle natgehouden pap is over het oude systeem heengelopen en opgedroogd. Je herkent het origineel niet meer terug. Da’s jammer want tijdens de verbouwing had niemand een goed nieuw idee, en dus is het nu een puinhoop. Het hele systeem zit wanhopig inzichzelf gebakken en komt er niet meer uit.
In het volgende deel van deze column een paar weeffouten die in het systeem geslopen zijn door de tijd. En natuurlijk voorstellen om een en ander weer recht zetten, zodat we weer een prachtige publieke omroep krijgen die programma’s maakt voor iedere stroming in de maatschappij van enige omvang, zodat heel Nederland – oud èn jong, christen èn moslim, brutaal èn braaf, links èn rechts – aan zijn trekken komt. Een vitale publieke omroep, die midden in de samenleving staat en vanzelf meeverandert.
Tot dan,
Uw Vliegende Radiowereldreporter,
Jasper,
Vanuit Columbus, OH tegenwoordig
