De landelijke publieke omroepen in Nederland werken voor een groot deel van het geld dat ze van ons krijgen. Het zijn namelijk onze belastingcentjes die ze mogen besteden aan de programma’s die ze maken. Met die centjes mogen ze programma’s maken die vervolgens via radio en tv weer over ons worden uitgestort.
Je zou dus zeggen dat de publieke omroepen ons dankbaar zijn voor de werkgelegenheid die wij ze op deze manier verschaffen. Je zou dus ook zeggen dat de publieke omroepen ons heel erg in de watten leggen en ons alleen het beste van het beste voorschotelen. Immers, je beste klant behandel je als een vorst, nietwaar? Welnu, niets is minder waar. Wie zijn oor te luisteren legt, hoort menig belastingbetaler klagen over het aanbod op radio en televisie. En wanneer hebben we voor het laatst gezien dat een van de publieke zenders het grootste marktaandeel gedurende een langere periode wist te bereiken? Precies, da’s een hele tijd geleden.
Laten we het daarom eens anders gaan doen. Laten we de omroepen gaan behandelen als politieke partijen. Zo kunnen we direct programma’s en omroepen wegstemmen wanneer de kwaliteit ervan ons niet bevalt. Het systeem werkt eigenlijk heel simpel, de meesten zullen het ongetwijfeld herkennen. Leest u even mee? Allereerst hebben we de omroeporganisaties, zoals de VARA, de TROS en de KRO. Dat zijn dus in feite de partijen. De omroep die het best scoort, krijgt de meeste zetels in de overkoepelende raad van bestuur, die de algemene beleidslijnen voor het Hilversumse uitzet. Verder is het aantal zetels tevens bepalend voor het aantal zendminuten op radio en televisie. In dat opzicht zijn de voortaan te houden omroepverkiezingen goed te vergelijken met de huidige beoordeling van het aantal betalende leden. De omroep met de meeste leden krijgt nu al de hoogste status en mag het grootste deel van de zendtijd vullen. Alleen is de term “betalend lid” in de toekomst waarschijnlijk nauwelijks nog van toepassing. Steeds meer mensen keren de omroepen nu al de rug toe
Net zoals bij de politieke partijen dienen de omroepen hun kiezers te overtuigen met een verkiezingsprogramma. Dit laat zich in omroepland vertalen als een lijst van programma’s waarvan met het voornemen heeft die te gaan uitzenden. Voor reeds bekende programma’s, die geprolongeerd worden, kan worden volstaan met het noemen van de titel en een beknopte omschrijving van de inhoud, daarbij teruggrijpend naar eerdere uitzendingen. Bij nieuwe concepten dient de (werk)titel te worden voorzien van een uitgebreide toelichting, die de kiezer een gedetailleerd beeld verschaft van hetgeen hem in het nieuwe seizoen te wachten staat. De programma’s worden tevens op de kieslijst gezet, als waren het kamerleden. We stemmen dus niet op een omroep, maar op een programma. Automatisch is een stem voor een programma natuurlijk direct een stem voor de omroep die dit programma wil gaan brengen. De programma’s die de omroep het liefst op radio of tv wil gaan brengen, staan bovenaan. Andere programma’s, die alleen bij voldoende zendtijd doorgang kunnen vinden, komen daaronder.
De kiezer heeft echter ook hier de macht in handen. Want wanneer een programma ons niet bevalt, stemmen we er gewoon niet op. Als de KRO bijvoorbeeld een programma als “Boer Zoekt Vrouw” bovenaan de tv-lijst zet, terwijl wij inmiddels zijn uitgekeken op deze datingshow, zullen wij eerder stemmen op het daaronder staande programma. Andersom kan op deze manier een programma dat veel voorkeursstemmen krijgt in aanmerking komen voor directe uitzending, hoewel de omroep in kwestie het misschien aanvankelijk een veel lagere prioriteit had toegedicht. Met alle op deze democratische wijze gekozen programma’s worden Nederland 2 en Nederland 3 van goede televisie voorzien, evenals Radio 2, Radio 3 en Radio 4. En de 1e zender dan? Die blijft zowel op radio als televisie beschikbaar voor actuele en wisselende programmering, verzorgd door de gezamenlijke publieke omroep. Hiervoor is dan weer dat gekozen bestuur verantwoordelijk, dat immers ook weer is opgebouwd uit de door ons gekozen verhoudingen. Leuk hè, even wegdromen… Maar ach, in Den Haag werkt het systeem ook niet echt, dus misschien is het vergeefse moeite…
