Rond september komt elke zichzelf respecterende omroep, ongeacht omvang, doelgroep of budget, met een zogenaamde ‘nieuwe programmering’ op de proppen. Niet omdat dat nodig is. Niet omdat iemand daar werkelijk op zit te wachten. Nee, gewoon, omdat dat nu eenmaal zo hoort. Althans, dat lijkt zo te zijn. Doorgaans presenteren de omroepen zich elke keer weer met meer van hetzelfde. Soms wordt er een nieuwe programmaformule uitgevonden, die vervolgens onmiddellijk wordt omgebouwd tot een net iets anders klinkende en/of ogende formule en voila… We kunnen weer een seizoen verder in de programmering. Het meest in het oog springende voorbeeld daarvan was het verschijnsel ‘De Bus’ als spin-off van ‘Big Brother’. Binnenkort kunnen we genieten van ‘Miljoenenjacht’, een door de Tros bij SBS weggekaapte formule die reeds een aantal maanden met succes wordt gehanteerd bij Lotto’s Weekend Millionaires. SBS verkreeg het programma op haar beurt door professioneel jatwerk van RTL. Zij brachten vrijwel dezelfde show reeds jaren geleden op de buis onder de titel ‘De 64.000 gulden vraag’ met presentator Jos Brink.
Wat opvalt in de nieuwe programmeringen, zowel op radio als televisie, is dat er weinig sprake is van warmte in de wijze van programmeren. Ten dele heeft dit natuurlijk te maken met de rol die deze media anno 2000 nog spelen in ons dagelijks leven. Met z’n allen gekluisterd aan de radio zitten voor een hoorspel of een muziekprogramma is een voor velen onherkenbare situatie geworden. En voor de televisie geldt in mindere mate hetzelfde.
Uitzonderingen, zoals het eerder vermelde Big Brother, zijn er natuurlijk altijd. Maar laat ik mij in dit geval beperken tot de radio. Immers, dit medium heeft de naam van deze website voortgebracht. ,,Radio is geen behang”, sprak Peter van Bruggen in de jaren ’80 tijdens zijn legendarische zondagmiddagshow ‘Het weeshuis van de hits’. Later herhaalde hij zijn woorden in het door Tom Egbers gepresenteerde mediaprogramma ‘Stop de persen’ (wie kent het nog?) bij Veronica. En Peter had volkomen gelijk. Radio is geen behang. Althans, dat zou het niet moeten zijn.
Wellicht enigszins tegenstrijdig als je je realiseert dat ik, tijdens dit schrijven, een radioprogramma op de achtergrond heb aanstaan voor het algemene sfeerbeeld. En inderdaad, we hebben zo nu en dan allemaal gewoon wat geluiden om ons heen nodig.
Maar radio kan zoveel meer zijn dan het produceren van geluiden. Als medewerker van een lokale omroep weet ik hoezeer de radio door sommige mensen wordt omarmd als één van de belangrijkste communicatiemiddelen. Globaal zou je de radiobezitters kunnen onderverdelen in drie categorieën.
De eerste groep is de groep die liever geen stilte om zich heen heeft. Deze luisteraar vindt het gewoon gezellig dat er een radio in de buurt staat waar leuke muziek uitkomt. Zijn zenderkeuze bepaalt hij op basis van zijn persoonlijke muzikale voorkeur. Zenders als Sky Radio, Noordzee FM en Radio 538 zijn zeer geschikt voor dit type luisteraar, evenals Classic FM, Country FM en Radio 10 FM.
Het tweede type is de ‘radio 1 luisteraar’. Bij deze groep gaat het er vooral om zo goed en snel mogelijk geïnformeerd te worden over alles wat zich afspeelt in de wereld. Zij gebruiken de radio puur als informatiebron.
Maar de derde groep mensen is de groep die de radio in meerdere of mindere mate heeft bestempeld tot persoonlijke vriend. Het zijn vaak de wat eenzamere mensen, die de radio als enig vaste maatje beschouwen en een soort relatie opbouwen met de presentatoren van diverse radioprogramma’s.
Helaas hebben de meeste zenders nog maar weinig oog voor een warme persoonlijke toonzetting in hun programmering. En dat is verbazingwekkend, wanneer men erbij stil staat dat eenzaamheid steeds meer voorkomt in onze maatschappij. Meer luisteren naar wat de luisteraar echt wil horen, met die luisteraar in gesprek willen gaan en persoonlijk het woord tot hem richten. Het zijn zomaar wat kreten die gezamenlijk kunnen leiden tot een verbeterde kwaliteit van de radio in Nederland.
Karel van Cooten had dat goed begrepen toen hij besloot op te stappen bij de Tros. Jarenlang was hij zowel op radio als televisie ‘de stem’ van de Tros. En jarenlang stond de Tros bekend als een gezellige zender, een zender die warmte uitstraalde. Daar is nu nog maar weinig van over. Gelukkig zijn er ook nu nog durfals die bereid zijn hun nek uit te steken om anders te willen zijn dan de grijze middenmoot.
Riny Schreijenberg, producer van onder meer Frans Bauer en Koos Alberts, is zo’n durfal. Hij legde de basis voor het inmiddels opbloeiende Radio Nationaal. Een familiezender met aandacht voor de muziek die minachtend ‘het volkse repertoire’ wordt genoemd.
Wie afstemt op Radio Nationaal hoort geen duffe muziek waar geen hond naar wil luisteren. In tegendeel. Men hoort er een goede mix van nieuw nationaal repertoire en opgewekte deuntjes uit het verleden. Geen extremen, maar een gevarieerd aanbod van ‘middle of the road muziek’. Flitsende jingles maken Radio Nationaal tot een volwaardig radiostation dat beslist een eerlijke kans verdient. Een zender met namen als Ron Brandsteder, Jan Rietman, Imca Marina, Bart van Leeuwen en de eerder genoemde Karel van Cooten. Een curieus rijtje namen, lang niet in alle gevallen echte radiopresentatoren. Maar wel allemaal mensen met warmte. Warmte, waar het tegenwoordig helaas maar al te vaak aan ontbreekt.
Petje af voor de initiatiefnemers, die zich geplaatst zien voor een zware opgave. Immers: het luisterpotentieel zal onder de jeugd wellicht niet bepaald hoog zijn. En helaas is dat kennelijk voor adverteerders nog steeds de meest interessante doelgroep. Het wordt tijd dat geld niet meer zo’n grote rol gaat spelen bij dit soort dingen en dat omroepbazen weer kunnen luisteren naar de stem van hun hart en, uiteraard, naar de stem van de luisteraars. Radio Nationaal: veel succes!
Raimond Bos
Presentator@hotmail.com
