Er was slechts een simpele muisklik voor nodig om de twee middengolfzenders van Radio 5 definitief het zwijgen op te leggen. Afgelopen nacht is er na 85 jaar een einde gekomen aan publieke radio via de AM in Nederland. Radio.NL duikt daarom in de geschiedenis.
Langegolf maakt plaats voor middengolf
Publieke radio is als sinds 1924 in Nederland te ontvangen. Tot 1930 zonden de omroepen uit via twee langegolfzenders. De ene stond opgesteld in Hilversum (AVRO en VARA), de andere in Huizen (NCRV, KRO en VPRO).
Omdat langegolffrequenties erg ver reiken was het voor Nederland internationaal lastig om twee langegolffrequenties te behouden. Daarom werd er in 1930 een middengolfzender aangeschaft die in Hilversum werd geplaatst. De AVRO en VARA gingen voortaan uitzenden op AM 993 kHz. Destijds werd de frequentie nog aangeduid in meters, dus werd er uitgezonden op 301,5 meter. Om de ontvangst te verbeteren werd er enkele jaren later een nieuwe mast in gebruik genomen in Hilversum.
Van Hilversum naar Lopik
Ondanks de nieuwe mast waren de publieke omroepen niet overal in het land goed te ontvangen. Bij wijze van test werd er vanaf 1937 vanuit Jaarsveld/Lopikerkapel getest op AM 722 kHz. Hierop werden beurtelings Hilversum 1 en Hilversum 2 uitgezonden. In de tweede helft van de jaren ’30 werden twee nieuwe zendmasten voor de middengolf gebouwd in Lopik. De twee nieuwe middengolfzenders (1000 kHz en 754 kHz) werden echter aan het begin van de Tweede Wereldoorlog geleverd en vielen daarom gelijk ten prooi aan de bezetters.
Na de oorlog
Na de bevrijding werden vanuit Lopik de programma’s van Radio Herrijzend Nederland uitgezonden. Dit gebeurde wederom op andere frequenties. In januari 1946 nam Radio Nederland in den Overgangstijd de frequenties over. In het bestuur van de radiozender zijn de publieke omroepen vertegenwoordig, alsmede vertegenwoordigers van verschillende maatschappelijke, politieke en religieuze organisaties. Vanaf 1947 keerden Hilversum 1 en Hilversum 2 terug op de middengolf. Dit keer kregen zij elk een eigen frequentie.
Limburg
Omdat de uitzendingen van Hilversum 2 vanuit Lopik slecht te ontvangen waren in het zuiden van Limburg en omdat de Regionale Omroep Zuid, de voorloper van L1, van start ging, kwam er een extra middengolfzender bij het plaatsje Hulsberg. Hilversum 2 en de ROZ gingen hiervandaan uitzenden op 1366 kHz.
Nieuwe frequenties
In 1948 kreeg Nederland bij de internationale frequentieverdeling de frequenties 746 kHz en 1007 kHz toegedeeld. De eerste was voor Hilversum 1, de tweede voor Hilversum 2. De wijziging ging in 1950 in. In Hulsberg wijzigde de frequentie in 1594 kHz. Enkele jaren later ruilden Hilversum 1 en 2 hun frequenties in Lopik. .
De oude zender in Jaarsveld werd in 1965 weer in gebruikgenomen. Hilversum 3 ging hiervandaan uitzenden op 1251 kHz. Tevens kreeg het station steunzenders in Hengelo en Hoogezand. In Hulsberg werd enkele jaren later de frequentie van Hilversum 2 overgenomen, dat de beschikking had gekregen over een FM-zender.
En opnieuw…
De huidige indeling van de middengolf kennen we pas sinds 1978. De frequentie van Hilversum 1 werd gewijzigd in 1008 kHz en de frequentie van Hilversum 2 in 747 kHz. Hilversum 3 verhuisde naar 675 kHz. Door de ingebruikname van twee nieuwe middengolfzenders voor Hilversum 1 en 2 in de Flevopolder, kon Hilversum 3 gaan uitzenden vanuit Lopik.
In 1983 verlaat Hilversum 1 de middengolf. De twee AM-zenders (1008 kHz in de Flevopolder en 891 kHz in Hulsberg) werden ingezet voor Hilversum 5. Halverwege de jaren ’80 wordt de zenderkleuring doorgevoerd. Hilversum 1 wordt Radio 2, Hilversum 2 wordt Radio 1, terwijl de andere Hilversumse zenders hun vertrouwde getal achter Radio houden.
Radio 1 en 3 van AM
Radio 3 was inmiddels al in veel betere kwaliteit in het hele land in stereo op FM te beluisteren. Daarnaast kon de Nederlandse staat commerciële radio niet langer meer tegenhouden. Daarom gaf Radio 3 in 1993 haar middengolffrequentie 675 kHz af. Later verscheen Radio 10 Gold op deze frequentie.
Radio 1 staakte in juni 2003 haar uitzendingen via de middengolffrequenties 747 kHz en 1251 kHz (Hulsberg). Deze frequenties werden overgenomen door Radio 5, die haar eigen AM-frequenties (1008 en 891 kHz) opgaf.
Einde van een tijdperk
Vandaag (1 september) is ook Radio 5 gestopt op de middengolf, waarmee een tijdperk van 85 jaar wordt afgesloten. En dat zal met name voor de oudere radioliefhebbers even slikken geweest zijn. [Radiowereld.NL]
