In tegenstelling tot wat de commissie Cohen concludeerde, stelt mediasocioloog Peter Vasterman dat de traditionele media wel degelijk een versterkende werking hebben gehad op het aantal oproepen om Project X in Haren te bezoeken. Vasterman poneerde zijn stelling vandaag tijdens een debat in het kader van de ROOS Dagen, het jaarlijkse congres van de regionale omroepen.
Verslaggever Goos de Boer van RTV Noord stelde tijdens het debat dat het erop lijkt dat de traditionele media vooral een legitimerende rol hebben gespeeld.
Cruciaal in de berichtgeving van traditionele media is volgens Vasterman het moment dat in dagblad Trouw een bericht verschijnt met de kop: ‘Noodverordening in Haren om Facebook feestje’. In het artikel wordt gesuggereerd dat op dinsdag 18 september er al een noodverordening zou zijn. Dat bleek niet het geval. ‘Het werd als feit gebracht terwijl dat nog niet het geval was. Een woordvoerder van de gemeente had tegen de journalist van Trouw gezegd dat een noodverordening wellicht een mogelijkheid was.’ Nadat Trouw dit bericht publiceerde, namen andere traditionele media dat over zonder zelf te checken. Vanaf dat moment besteedden de media er verder aandacht aan. Ze ontdekten toen wat er in sociale media al weken speelde onder de naam Project X in Haren.
De onderzoekers van de commissie Cohen concluderen dat de rol van de traditionele media ‘beperkt’ is geweest en de berichtgeving ‘neutraal’. In het onderzoek zijn 52.277 Facebook-berichten geanalyseerd op mobiliserende uitspraken zoals: ‘Ga mee, nodig je vrienden uit.’ Jongeren zijn geïnterviewd en ook betrokken journalisten. Over de Facebook threads stellen de onderzoekers dat ‘het aantal threads met mobiliserende elementen min of meer constant is: we zien geen duidelijke stijging op het moment dat de massamedia aandacht aan Haren besteden.’ Dat is volgens Vasterman op twee punten niet juist. ‘Er is wel een toename: van 2 procent op maandag naar 3,5 procent op dinsdag. Op de tweede plaats staat er niet dat het relatieve aandeel ongeveer gelijk is gebleven maar ‘het aantal threads’, dus het absolute aantal threads waarin mobiliserende uitspraken voorkomen. En dat is onjuist.’
‘Het aantal Facebook-berichten op 17 september was 615, twee procent daarvan is 12. Op 18 september waren 5949 berichten en 3,5 procent daarvan is 208. Dat is een toename van een factor 16 in één dag.’ Bovendien is er volgens Vasterman ‘een duidelijke piek in het aantal vermeldingen van de kranten en de televisie op dinsdag 18 september wanneer de mediapubliciteit begint. In ruim vijf procent van de berichten worden ze genoemd, dat is omgerekend dus in zo’n ruim 500 berichten. Toch niet onbelangrijk.’
Een ander punt is of de berichtgeving in de media van invloed is geweest op het besluit om wel of niet naar het feestje te gaan. Op grond van de ondervraging van jongeren blijken de traditionele media niet hoog te scoren. Wel de sociale media, vrienden, en ouders. ‘Maar de interactie tussen de traditionele en sociale media is niet onderzocht’, aldus Vasterman. In de sociale media wordt wel steeds verwezen naar de berichten in kranten en op tv. ‘Zelfs de NOS bericht erover’ en gelijksoortige tweets werden rondgestuurd. ‘Het lijkt erop dat de traditionele media een legitimerende rol hebben gespeeld, zo van het is waar want het staat ook op de site van RTV Noord of van de NOS,’ stelt onderzoeksverslaggever Goos de Boer van RTV Noord, die verslag heeft gedaan van de rellen op 21 september. ‘Maar er was geen aanzuigende werking. Toen ik daar stond was er al behoorlijk wat gedronken en gingen de pillen rond. De meeste jongeren kwamen ook uit de buurt. Uit Groningen en een deel uit Friesland en Drenthe. Niet uit andere delen van het land. Dus dat de landelijke media een aanzuigende rol gespeeld zouden hebben, bestrijd ik.’ [Roos/Radio.NL]
