Welkom bij deel 2 van ons overzicht van de gebeurtenissen in de frequentiesoap tussen 1987 en nu. Gisteren kon u al lezen over de periode 1987 tot en met 1995, vandaag de jaren 1996 tot en met 1998.
1996 en eerste helft 1997
Dit was een relatief rustige periode, waarin er weinig gebeurde. De markt kreeg de kans en de tijd om een beetje te stabiliseren na het gebeuren van de afgelopen jaren. Al vanaf medio 1995 werd duidelijk dat de publieke omroepen, en dan met name Radio 3, het zwaar te verduren kregen.
Het marktaandeel van Radio 3 daalde fors van ruim 25 procent naar minder dan 15 procent. De commerciële omroepen Radio 538 en Sky Radio profiteerden hier fors van. Beide stations groeiden als kool en maakten gehakt van Radio 3 in hun doelgroepen en uitzendgebieden. Ook Radio 10 Gold deed het goed, op de AM. Radio Noordzee Nationaal haalde een respectabel marktaandeel. Classic FM presteerde marginaal en Holland FM werd overgenomen door Veronica, dat vervolgens via de AM-frequenties 828 en 1224 er wat van probeerde te maken. Veronica was uit het publieke bestel gestapt en bouwde een commerciële toekomst op binnen de Holland Media Groep, samen met RTL 4 en RTL 5. Radio 538 kreeg het ondertussen aan de stok met Nozema, aangezien de zender van 538 in Lelystad niet met het toegestane vermogen van 50kW uitzond, maar met ongeveer de helft.
Tweede helft 1997.
Het eerste Paarse kabinet was inmiddels tot de conclusie gekomen dat het niet verstandig was om nu al, zoals oorspronkelijk de bedoeling was, alle frequenties te gaan veilen. Onder druk van de commerciële zenders was men tot de conclusie gekomen dat er veel meer frequenties waren dan de huidige restfrequenties. Daarvoor moest wel de FM-band efficiënter worden ingedeeld. Om dat te bereiken werd TNO ingeschakeld om een grootschalig onderzoek te doen naar de AM maar vooral de FM-band (dit was overigens al voor 1997). Doel was om zoveel mogelijk ruimte vrij te krijgen voor commerciële radio.
Aangezien dit wat tijd in beslag nam, werd er besloten een semi-definitieve verdelen van de etherfrequenties uit te stellen (uitstel 1). De commerciële zenders mochten ondertussen een veiling proberen te voorkomen door de beschikbare frequenties onderling te verdelen. De vergunningen zouden vervolgens geldig zijn van 1 januari 1998 tot 1 september 2000. Na lang onderhandelen kwamen ze er onderling uit. Sky Radio, Radio 538, Classic FM, Jazz Radio, Radio Noordzee Nationaal, Veronica en Radio 10 mochten de FM-band op. Andere zenders, zoals Kink FM (van Veronica) en New Dance Radio vielen buiten de boot. Gezien het perspectief op een algehele verdeling gingen ze hier echter mee accoord. De beste pakketten waren uiteindelijk voor Sky, 538 en Noordzee. Veronica kwam er met een aantal kleinere zenders vrij bekaaid vanaf.
1998
Op 1 januari 1998 gaat de nieuwe verdeling in, na een grootscheepse campagne van de gezamenlijke commerciële omroepen. De grote verhuizing loopt vrij voorspoedig. Ondertussen blijkt ook Nozema concurrentie te hebben gekregen, van Broadcast Partners. Dit bedrijf blijkt zich later te ontpoppen tot een van de hoofdrolspelers in de soap. BP krijgt gelijk vijf van de zeven commerciële omroepen als klant; een gevoelige klap voor Nozema, dat veel in het werk heeft gesteld om dit in de toekomst te voorkomen. Ook nu blijkt weer dat de toegenomen concurrentie voor de publieke omroepen grote effecten heeft op de luistercijfers. Radio 2 en 3 verliezen wederom marktaandeel, ten gunste van het gehele commerciële spectrum. Radio 4 moet ook inleveren.
In april 1998 worden de resultaten van het tweede deel van het Zero Base onderzoek van TNO bekend (fase 2). Hierin is de complete FM-band opnieuw ingedeeld, waarbij wel rekening is gehouden met de bestaande opstelpunten. Niet lang daarna barst de kritiek echter los op dit onderzoek. Zo is er onvoldoende rekening gehouden met de mogelijkheden van nieuwe technieken, waaronder (Near) Single Frequency. Deze techniek maakt het mogelijk om op 1 frequentie meerdere zenders te gebruiken, mits hetzelfde radiostation via deze zenders wordt uitgezonden. Ook kan er een frequentie in de directe nabijheid worden gebruikt. In de verdeling van 1998 zit er al een experiment ingebakken, namelijk bij Radio 538: (toen nog) Diemen 101,2 FM gecombineerd met Rotterdam 101,5 FM (kleine zender). (N)SF(N) heeft een enorme potentie, zo blijkt uit de praktijk. Tot in 2000 zijn Nozema en Broadcast Partners bezig om extra ‘experimentele’ zenders in de lucht te brengen, waarmee het bereik van de bestaande FM-stations flink wordt vergroot.
Daarnaast staan er nog een aantal andere fouten in het rapport van TNO-FEL. Zo stond het in het eerste artikel van deze site over Zero Base in 2000:
– Er was gebruik gemaakt van een ondeugdelijke planningsnorm, waardoor er gaten ontstonden in de dekking van de publieke omroepen. Dit kan niet door de beugel, aangezien er een wettelijke verplichting is dat deze omroepen overal te ontvangen moeten zijn.
– Er werd gebruik gemaakt van een oude zenderdatabank, met daarin onbruikbare frequenties
– Dit onderzoek zou minder ipv meer ruimte opleveren in de ether.
Als belangrijkste oorzaak voor de gebreken in het rapport wordt tijdgebrek aangevoerd.
– Er was geen onderzoek gedaan naar nieuwe technieken, wat wel de oorspronkelijke opdracht was. Men trok na het citeren uit een aantal buitenlandse rapporten ook de verkeerde conclusie. Met de nieuwe technieken bedoelt men vooral (N)SFN.
Uit deze kritiek blijkt dat het rapport uiteindelijk onbruikbaar was. Daarnaast was de ether verre van efficiënt ingedeeld. De kritiek zorgde voor het tweede uitstel van de verdeling (1-9-2001), aangezien het onderzoek opnieuw gedaan moest worden. Dit onderzoek werd uitgevoerd door TNO, Nozema en Broadcast Partners, en werd in de zomer van 2000 gepubliceerd.
Morgen deel 3. Met daarin de rumoerige jaren 2000 en 2001.
