Nadat het besluit over het uitstel van het besluit maar een weekje was uitgesteld, kwam het Kabinet vorige week dan toch met een plan: de herverdeling van de etherfrequenties wordt, geheel in de lijn met de traditie, maar weer eens uitgesteld.
Om de tussentijd te overbruggen, zijn ze met een plan gekomen om de rechter stil te krijgen (die begon immers lastig te worden voor het Kabinet), en om ondertussen vooral een veiling niet te hoeven uitsluiten. Wat zijn de consequenties van dit plan?
De licenties van de bestaande partijen worden voor een jaar verlengd. De reacties van de bestaande zenders op deze verlenging zijn gematigd positief. Ze zijn blij nog een jaar te mogen uitzenden op dezelfde frequenties, maar er is nog steeds geen duidelijkheid over de toekomst. En daar balen ze stevig van. Dat is ook te begrijpen; het is nog steeds niet duidelijk dat de continuïteit van de bedrijven in kwestie gegarandeerd is. Sterker nog, over een jaar kunnen ze alsnog in gevaar komen. En dus moeten ze uitkijken met bijvoorbeeld het nemen van investeringsbeslissingen. Immers, als je investeert in je onderneming, is het wel handig dat je met enige zekerheid kunt zeggen dat je bedrijf over een jaar nog voort kan bestaan. Daarnaast heeft het Kabinet het instrument veiling nadrukkelijk in beeld gehouden voor een herverdeling in 2003. Dat betekent dat ze in dat geval alsnog heel erg diep in de zakken moeten duiken om hun frequenties te behouden.
De zenders zijn ook niet blij met het feit dat ze met zijn allen vijftien miljoen euro op moeten hoesten om de frequenties te behouden. Alhoewel er op dit punt in de verschillende media valt te lezen dat dit een schijntje is voor een licentie van een jaar, trek ik dat in twijfel. We hebben hier wel over een bedrag van 33 miljoen gulden (voor diegenen die nog in guldens rekenen), en dat is een fors bedrag. Natuurlijk, voor bepaalde zenders is een deel van dit bedrag makkelijk te betalen. Maar niet alle zenders in de ether hebben dezelfde verrukkelijke winst-en verlies rekening als Sky Radio en Radio 538. Verschillende andere cijfertjes zien er behoorlijk minder florissant uit. Nu is het wel de bedoeling dat grootgeldverdieners meer gaan betalen dan kleinere zenders, maar het zal wel een flinke deuk opleveren in de cijfers. Conclusie: de bestaande zenders hebben nog aanleiding om te klagen.
En hoe zit dat dan met nieuwkomers? Die staan ook niet te juichen. Ook dit heeft verschillende redenen. Er zijn twee pakketten gereserveerd voor landelijke nieuwkomers, en er zijn wel iets meer gegadigden (Arrow, Nationaal, Kink, ID&T, Colorful, Country). Tel daar nog niet, of niet meer, uitzendende partijen bij op, en je komt al snel rond de tien uit. Die mogen dus mee gaan doen in een stoelendans voor twee prijzen. Dit zal worden gedaan door middel van een toets op bedrijfseconomische gronden. Exit een stuk of vier, vijf kandidaten, die op voorhand als kansloos zijn met deze verdeling (en dat ook met een veiling zouden zijn, overigens). Blijven er dus nog een paar over. Maar: stel dat je als zender nu een pakket zou krijgen. Na een oorspronkelijk vreugdedansje, zul je gaan nadenken. Je moet die nieuwe etherfrequenties toch gaan promoten. En je moet investeren om ze in de lucht te krijgen. Maar je hebt maar een jaar op dat terug te verdienen. Een schier onmogelijke taak dus, en ik wil de nieuwkomers dan ook zeer veel succes wensen met het terugverdienen van de investeringen.
En dan heb ik het nog niet gehad over de niet-landelijke zenders, waar het verhaal ook geld, maar dan dubbel zo hard. Vele van deze zenders zijn nog vrij jong, en kampen met aanloopverliezen (om maar niet te spreken over de zenders die inmiddels het loodje hebben gelegd). En ook hier geld voor nieuwkomers dat ze maar een jaar hebben om de investeringen terug te verdienen. Ouch. Tot zover de grootste bezwaren tegen dit plan.
Maar waarom nu weer een tijdelijke verdeling? Het Kabinet is nu al op het idee gekomen dat een vergelijkende toets op basis van bedrijfseconomische criteria blijkbaar op een vrij brede steun kan rekenen in de radiowereld (m.u.v. bepaalde nieuwkomers). De tegenstand tegen een veiling wordt ook vrij breed gedragen door zenders die nu uitzenden, zowel etherpartijen als niet-etherpartijen. De VCR, NLCR, VVR en ook de VMZ, dus de vier belangenverenigingen in de radiobranche, zijn duidelijk tegen een veiling. Ook de BVA (Bond Van Adverteerders) is tegen, blijkens de uitspraken in het meest recente nummer van Adformatie. En dan natuurlijk de politieke tegenstand (alleen de VVD en GroenLinks willen een veiling). Dan blijven er dus maar drie voorstanders van een veiling over: Q the Beat (zend niet meer uit), NRG (colorful en plannen) en Veronica (zend nog niet uit, behalve met Kink FM. De vraag is alleen of Kink met een veiling geholpen zou zijn).
Toch moet dit besluit voordelen hebben, want anders zou Den Haag het niet doorvoeren, toch? Nou, ze hadden toch een serieus probleem. Een veiling was politiek onhoudbaar, en juridisch wellicht ook. En er lag een uitspraak van de rechter in Rotterdam dat de overheid een besluit moest nemen, anders zou de rechter het voor ze gaan doen. En dat gezichtsverlies, plus het bijbehorende gelazer, konden ze niet hebben. Dus moest er iets bedacht worden. Een puur uitstel had juridisch nog geen seconde stand gehouden, en dus moesten er nieuwskomers de ether in. Een veiling voor nieuwkomers had ook niet gekund (was ook door een rechter onderuit geschopt), en dus bleef een vergelijkende toets over. En dat was nu precies wat De Vries en Van der Ploeg niet wilden, omdat die hun politieke prestige op een veiling hadden gezet. En dus?
Een lapmiddel. Bedoeld om a) de beslissing over te kunnen hevelen naar een nieuw Kabinet (zal dit een verkiezingsthema worden?) en b) te voorkomen dat eerder genoemde bewindslieden in problemen zouden komen, dan wel af zouden gaan als een gieter. Aangezien De Vries zichzelf al lang onmogelijk had gemaakt door de Kamer te belazeren, mocht Van der Ploeg het doen. En hij bedacht blijkbaar dit.
Al met al bezien is dit een knap staaltje Haags onvermogen om nu toch eindelijk eens spijkers met koppen te slaan. En dat terwijl de problemen een stuk minder groot hadden kunnen zijn als ook de landelijke publieke omroepen eens grondig onder de loep waren genomen tijdens het onderzoek. Dat natuurlijk afgezien van de vraag waarom het nu in godsnaam zo lang moet duren voordat er eindelijk eens een oplossing bedacht wordt.
Michiel van Diesen.
Commentaar? michiel@radiowereld.nl
