Het gebak op de burelen van Radio 538 had beter nog even in de doos kunnen blijven. In politiek Den Haag werd de afgelopen dagen koortsachtig overlegd of aan het rapport van de commissie-Bouw nog een draai kan worden gegeven. Er dreigt meer ongelijkheid dan ooit en juridische claims worden voorbereid. Hamvraag: komen we hier in Brussel mee weg?
Met het rapport van de commissie-Bouw komt de discussie over de verdeling van de commerciële radiofrequenties van de regen in de drup. Het deze week uitgelekte voorstel van de voormalige KLM-topman werkt een grotere ongelijkheid in de hand. Dat was juist wat staatssecretaris De Vries van Verkeer en Waterstaat wilde voorkomen, toen ze ruim een maand geleden de commissie de opdracht gaf een alternatief te zoeken voor de voorgenomen FM-frequentieveiling.
Bouw stelt voor de acht beschikbare frequenties op te rekken naar tien. Daarvan blijven er zes in handen van de huidige bespelers, waaronder Radio 538 en Sky Radio. Business Nieuws Radio krijgt een andere frequentie, de overige drie worden geveild.
De tien landelijke frequentiepakketten die de commissie voorstelt, hebben echter een zeer wisselende dekking: variërend van veertig tot tachtig procent. Het oorspronkelijke plan van De Vries voorzag in acht ‘pakketten’ van zo’n 75 procent dekking. Volgens een woordvoerder van het ministerie van verkeer en waterstaat heeft de praktijk uitgewezen hoe funest zo’n verschil kan uitpakken. ,,Radio 538 en Veronica waren vroeger aan elkaar gewaagd. Sinds 538 de tweede sterkste radiofrequentie heeft en Veronica het moet doen met vier over het hele land verspreide frequenties, is het verschil in luisteraars tussen beide stations aanzienlijk vergroot.”
Verder dreigen prijsopdrijving en oneerlijke concurrentie, doordat er zo’n vijftien gegadigden zijn voor de nog drie te veilen landelijke radiofrequenties. Geïnteresseerd zijn onder meer Kink FM, Radio Nationaal en rhythm & blues-station Q the Beat, eigendom van het Amerikaanse Clear Channel. ,,Als er maar drie frequenties worden geveild, verwacht ik een enorme prijsstijging,” aldus Rob van der Vegt, algemeen directeur van Q the Beat. ,,Misschien komen we dan wel op 50 tot 100 miljoen uit per frequentie.”
Nu betalen de commerciële radiostations naar rato van hun luisteraarspotentieel. Voor Radio 538 is dat jaarlijks 1,1 miljoen en voor Sky Radio 1,3 miljoen gulden.
Bovendien kunnen meerdere frequenties in handen van één bedrijf komen. Met een beetje ‘geluk’ bezit Newscorp., eigendom van Rupert Murdoch en de moedermaatschappij van Sky Radio, straks zelfs vier frequenties. Naast Sky heeft Murdoch ook Classic FM, Arrow Classic Rock, Radio 538 (nu officieel nog voor 45 procent van Newscorp.) en Country FM bijna of geheel in handen.
Media-advocaat Egbert Dommering maakt zich weinig zorgen over rechtsongelijkheid in het stuk van de commissie-Bouw. Dommering is adviseur van de Vereniging van Commerciële Radio (VCR) en heeft in die hoedanigheid bij de commissie enkele alternatieven voor de veiling ingeleverd.
,,Voor zover ik het kan overzien, heeft de commissie grotendeels één van onze alternatieven overgenomen. Dus ik denk dat het wel snor zit. Ook juridisch gezien. Brussel zal in mijn ogen niet moeilijk doen. Als dit advies wordt gevolgd, wordt de markt verdeeld over de bestaande partijen en blijft er ruimte voor nieuwkomers. Naar ik heb begrepen heeft de commissie-Bouw het advies ook even gecheckt in Brussel.”
Ook over verschillende frequenties in handen van één eigenaar is hij optimistisch. ,,In de Mediawet wordt inderdaad gesproken over het zogeheten cross-ownership. Maar daarbij wordt een kanttekening geplaatst. Als er sprake is van verschillende doelgroepen, mag een bedrijf er meer dan één bedienen.”
Ondertussen worden de eerste juridische claims voorbereid. Onder meer door de Vereniging Verkrijgen Radiofrequenties (VVR), waarin een aantal commerciële niet landelijke omroepen zich heeft verenigd.
Michael Bakker, secretaris VVR: ,,Als dit voorstel wordt aangenomen, blijft er voor ons minder ruimte over. Dit is niet acceptabel. Eigenlijk worden we al sinds 1998 aan het lijntje gehouden. Steeds hebben we van het ministerie te horen gekregen dat we ons geen zorgen hoefden te maken. De frequenties voor de regionale stations zouden verdeeld worden. Al die tijd hebben we in onze stations geïnvesteerd. Inmiddels balanceren alle VVR-zenders op het randje van faillissement.”
Volgens Bakker kiest de commissie-Bouw voor de meest makkelijke weg. ,,Ze denkt: we kunnen het beter bij de kleintjes weghalen, want die hebben toch geen geld voor juridische procedures. Maar daarin kunnen ze zich nog vergissen.”
Ook Q the Beat laat het er niet bij zitten. Directeur Rob van der Vegt begint een handtekeningenactie onder zijn doelgroep, 12 tot 24-jarigen. Hij wil dat de voorgenomen veiling doorgaat. ,,Als het advies van Bouw wordt overgenomen, worden bestaande partijen weer bevoordeeld. In Nederland is al zo weinig plaats voor nieuwe initiatieven.”
Van der Vegt vindt het knap dat Radio 538-directeur Erik de Zwart met krokodillentranen de politiek zo ver heeft gekregen dat er een alternatief voor de frequentieveiling is bedacht. Maar uitgerekend die massale protestactie, waarmee de landelijke commerciële radiostations tegen veiling van de etherfrequenties protesteerden, lijkt veel minder respons te hebben opgeleverd dan de 200.000 e-mails die de Vereniging van Commerciële Radio (VCR) claimt. Er blijken zoveel doublures verzonden, dat in Haagse kringen inmiddels het getal van ‘slechts achtduizend e-mails’ circuleert.
Een in opdracht van Verkeer en Waterstaat gehouden onderzoek door Telder Research wees eerder bovendien uit dat slechts elf procent van 754 representatieve ondervraagden zich interesseert voor de etherfrequenties. De VCR stelde daar een rapport van marktonderzoeksbureau De Vos & Jansen tegenover, waaruit bleek dat 58,8 procent van 2147 ondervraagden tegen een veiling was en dertig procent geen mening heeft. Maar ook Van der Vegt heeft zo zijn twijfels: ,,Voor iemand die in staat is een e-mail te versturen, kan het niet moeilijk zijn andere frequenties op zijn radio in te stellen. Dus ík was daarvoor niet bezweken.” (Door Anja van den Akker en Eric de Bie / Rotterdamsdagblad 24 / 3 / 2001)
