Aan de discussie rond het veilen van de radiofrequenties lijkt na maanden strijd een einde te komen. Potentiële winnaars zijn de nieuwkomers, die staan te popelen om op de FM-band te komen. Maar de huidige kleine commerciele stations zijn hun radioleven niet zeker.
Wie in Amersfoort naar Radio Eemland FM (EFM) zoekt, moet zijn best doen. Het drie kamer kleine studiootje is gevestigd in een oude opbergschuur van een aangrenzende elektronicawinkel, hartje stad. Dikke tralies tegen diefstal van stofzuigers en wasmachines sieren nog deuren en ramen, al zegt eigenaar Aijolt Brongers grappend dat dit is ’om de vrijwilligers binnen te houden’. Want het gaat niet best met EFM. Hij verdient nu geen droog brood met zijn radiozender. ,,De sleutel zit al in het slot en hoeft alleen nog maar rechtsom te worden gedraaid’’, omschrijft Brongers de situatie.
EFM begon in 1999 uit te zenden op de kabel, met vooruitzichten op een eventuele etherfrequentie. Die is hard nodig, want er luisteren maar weinig mensen naar de kabel. En een vast luisterpubliek krijg je al helemaal niet. Adverteerders laten het daarom vaak afweten en per saldo verdien je dus niets.
,,Mensen die thuis naar een bepaalde radiozender luisteren, willen, als ze in hun auto stappen, dezelfde zender horen’’, vertelt Brongers. ,,Of vanaf de bouwsteiger. Daarmee kweek je een vast luisterpubliek. Als je bij een potentiële adverteerder aankomt, is het natuurlijk beter om een slinger aan de zenderknop te geven om hem te laten horen wat voor zender het is. Als een adverteerder aan zijn dochters moet vragen of ze mijn zender kennen, kan ik helemaal inpakken.’’
Een kleine regionale kabelzender als EFM, ook al is die aangesloten bij de overkoepelende vereniging ’Niet Landelijke Commerciële Radiostations’ (NLCR), dreigt straks te verzuipen in het veilinggeweld van grote partijen die staan te dringen voor een FM-frequentie. Want de kans bestaat dat partijen die bij de veiling naast een landelijke frequentie hebben gegrepen, vervolgens mee gaan dingen op de regionale frequenties.
Er zijn veel meer belangstellenden dan radiofrequenties want FM-radio is big business. Nederlanders luisteren elke dag gemiddeld drie uur en een kwartier naar de radio. De advertentiemarkt levert 340 miljoen gulden per jaar op en stijgt nog steeds. Onbetwist marktleider is Sky Radio met een jaarlijkse winst van vijftig miljoen gulden.
De commissie-Bouw, die de gang van zaken rond de veiling onderzocht, stelde de bestaande zenders in het vooruitzicht dat zij hun frequentie mochten houden. Het kabinet was daar tegen, wat leidde tot mobilisatie van luisteraars: de Tweede Kamer is platgebeld en geë-maild. Waarop Pvda-kamerlid Marja Wagenaar een motie indiende waarin het plan-Bouw toch doorgang kon vinden.
De motie haalde een Kamermeerderheid, maar werd door het kabinet terzijde geschoven. Een tweede golf e-mails en telefoontjes wist de Kamer opnieuw te mobiliseren: PvdA en D66 stelden gisteren een ‘pittig debat’ met het kabinet in het vooruitzicht. Maar ook als het kabinet alsnog zijn zin doordrijft, lijkt het vrijwel zeker dat zenders als Sky, Radio 538 en Yorin juridische stappen gaan ondernemen.
Q the Beat (QTB) is zo’n nieuwkomer. Het station zendt nu Urban-muziek op de AM uit: R&B en Hip-Hopmuziek, gericht op een multiculturele doelgroep. Krakkemikkig mono. QTB is voor vijftig procent eigendom van mediareus Clearchannel (wereldwijd driehonderd tv- en 1300 radiostations) en dat is te zien. Bij binnenkomst in het kantoor in Hoofddorp geen tralies voor de ramen maar een ruim opgezette etage vol dikke vloerbedekking en luxe bureaus. Gekocht op de groei. ,,Al is de bouw van een tweede studio stilgelegd, omdat het nog steeds onzeker was wat er ging gebeuren’’, vertelt programmadirecteur Leontien van der Meer.
Ze ergerde zich mateloos aan de hele gang van zaken. ,,We zijn al vanaf 1996 bezig met ons station op te zetten met het oog op de veiling van FM-frequenties en hebben investeringen gedaan die terugverdiend moeten worden. Maar tot nu toe ben ik alleen aan het lobbyen geweest bij de bewindslieden. Wij zullen alles doen om die FM-frequentie te krijgen.’’ Voordat staatssecretaris Van der Ploeg gisteren het nieuwe voorstel bekendmaakte, dreigde Q the Beat met een schadeclaim van twintig miljoen (gepleegde investeringen en verwacht omzetverlies) als er geen veiling zou komen.
Hoewel het bij EFM om heel andere bedragen gaat (’De bijdrage voor de landelijke krantenpagina van de NLCR kostte me een rib uit het lijf’, zegt Brongers), heeft ook dit station de nodige investeringen gedaan. EFM zendt de hele dag muziek uit, geselecteerd door een (dure) computer die met filters bepaalt welke hit in de zomer en welke hit in de winter gedraaid moet worden. Met het (prijzige) ANP-nieuws er tussendoor. Daarnaast zendt Brongers Postbus 51-spotjes uit. Verdienen ze met die ’spotjes voor het goede doel’ wel geld? Brongers: ,,Nee. Maar het geeft het station een professionele uitstraling.’’ Hij zucht verder onder de ’bijna niet te betalen jingle-pakketten’, die bij een professioneel bedrijf gekocht worden. Want zelf inzingen van jingles en spotjes, zoals dat vroeger bij de radiopiraten vaak gebeurde, kan in deze tijd echt niet meer, meent Brongers.
Het liefst had hij natuurlijk, met het oog op de professionaliteit en kwaliteit van het etherlandschap, een ’beautycontest’ gezien: een vergelijkende toets waarbij gekeken wordt naar wat een radiostation tot nu toe allemaal bereikt heeft. Voor zo’n aanpak beschikt EFM over goede kaarten, meent Brongers. Want het is een professioneel station dat ervaring heeft opgebouwd met experimentele proefuitzendingen.
Brongers zag het al helemaal zitten: een cafeetje in hartje Amersfoort, met daarin een studio, voortdurend luisteraars over de vloer, de hele dag uitzenden. Het kabinet besliste gisteren anders, maar is nog niet klaar met het parlement. (2001-06-27)
