Wat is er de afgelopen twintig jaar toch enorm veel veranderd op de Nederlandse radio. Hilversum 3 werd 3FM, de opkomst van formatradio, een ether die voller is dan ooit en het best beluisterde station is non-stop. Er is nogal wat veranderd. Maar wat wordt er de laatste tijd ook veel gezeurd over de Nederlandse radio. Formats zouden radio leeg en zakelijk hebben gemaakt, de DJ draait zijn eigen muziek niet meer, radio wordt dood geanalyseerd en alles draait nu om sidekicks en geld.
Zelf ben ik al jaren een voorstander van formatradio. Ik heb aan den lijve ondervonden wat de gevaren en valkuilen zijn van een station zonder duidelijk format. Met eigen ogen heb ik ook gezien welke voordelen een goed format oplevert en hoe een station er succes mee kan hebben. Maar soms begin ook ik wel eens te twijfelen.
Bijvoorbeeld wanneer mannen zoals Frits Spits zeggen niet bepaald enthousiast te zijn over de hedendaagse radio. Zelf ben ik dat namelijk ook niet echt. De meeste stations zijn best solide, weten het format goed neer te zetten maar ook niet meer dan dat. Echt opwindende radio hoor ook ik tegenwoordig zelden.
Dat komt, zegt men dan, omdat radio dood is geanalyseerd. DJ’s krijgen alleen maar voorgekauwde playlisten uit de computer, ze mogen maar 30 seconden praten óf ze lullen vijf kwartier in een uur en alles staat in het teken van de luistercijfers. Radio is big business en dus zakelijk geworden en het avontuur en de creativiteit zijn opgeofferd aan de commercie. Als je dan vervolgens naar de radio luistert en nauwelijks iets opwindends hoort begin je toch wel een beetje te twijfelen. Maar toch ben ik tot een andere conclusie gekomen.
Een format is uiteindelijk ook maar een format. Een raamwerk waarbinnen echt goede radiomakers zich ook creatief kunnen bewegen. Dit raamwerk is bij de meeste stations solide en wat mij betreft dan ook niet het probleem. Het probleem ligt juist bij degenen die er invulling aan moeten geven.
De Nederlandse radio heeft te weinig nieuwe ideeën. De kracht van goede radio ligt namelijk in deze nieuwe ideeën. Waarom hebben DJ’s die maar 30 seconden mogen presenteren niets meer te zeggen in die 30 seconden ? Waarom bestaat bijna elke ochtendshow tegenwoordig uit lachvee, voorgelezen krantenberichtjes en doelloze telefoongesprekken ? En waarom brengen zoveel stations allemaal dezelfde uitgekauwde cliché’s in hun programmering ?
Het is een chronisch tekort aan ideeën. Niet omdat radio wetenschap zou zijn geworden of omdat DJ’s er alleen maar voor het geld zouden zitten. Radio is toch het mixen van kunst en wetenschap en met de wetenschap, het format, zit het vaak wel goed. Juist bij de kunst gaat het mis.
Niet het format maar de routineuze manier waarop het vaak wordt ingevuld maakt radio saai en bloedeloos. Waar blijft het station dat op z’n minst een eigen draai aan de dingen geeft, ook al zijn het de dingen die andere stations ook al doen ? En welk station doet nu eens iets origineels op geheel eigen wijze ? Het hoeft niet wereldschokkend te zijn, of radicaal anders. Een andere benadering is misschien al genoeg.
Het dancestation dat DJ’s, waar ook ter wereld, voor of na hun set op een knalfeest belt voor een sfeerimpressie om zo het echte “dancegevoel” over te brengen. Het lokale station dat het aandurft om het nieuws op volgorde van belangrijkheid voor de lokale luisteraar te brengen, in plaats van maar weer klakkeloos het NOS-nieuws uit te zenden. Of het hitradiostation dat wekelijks een uur lang de luisteraars via telefoon iets bijzonders over hun favoriete plaat laat vertellen en deze plaat laat aankondigen.
Een beetje lef. Durf. Nieuwe ideeën. Dat is volgens mij wat de Nederlandse radio nodig heeft. De wetenschap kan wel overeind blijven. Geen enkel format schrijft voor dat radio saai moet zijn of uit cliché’s moet bestaan. De manier waarop deze wetenschap wordt gemixt met kunst, ideeën is uiteindelijk wat bepaalt of een station succes heeft.
Alles beter dan de DJ die elke presentatie vult met grappige bedoelde one-liners over de gedraaide muziek, de zoveelste hitlijst, wéér een show met sidekicks die krantenberichtjes voorlezen, wéér datzelfde uitgekauwde cliché of het zoveelste flauwe spelletje met lullige prijzen.
Het is maar een idee…
