Amerika en Europa zijn samen de westerse wereld, maar verschillen soms als dag en nacht. Dat is erg verwarrend en moeilijk uit te leggen. Hier een poging, met een disclaimer: uiteraard chargeer en generaliseer ik. Hopelijk maakt het wat duidelijk.
Het draait hier allemaal om zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid. Amerika heeft deze hoog in het vaandel: Wat er ook gebeurt, je bent zelf verantwoordelijk voor wat je doet. Europa redeneert vanuit de collectiviteit: Had de samenleving niet beter op haar medemens kunnen letten?
‘Verwarde’ vrouwen
Recent zijn in beide landen ‘verwarde’ vrouwen in het nieuws geweest. De feiten:
In Nederland stapte een vrouw in Enschede in de trein naar Den Haag, waar ze een slordige twee en een half uur later aankwam. Ze huurde een auto en reed naar ons politieke centrum. Ze zag van Aartsen en probeerde hem omver te rijden.
In de kaasstaat Winsconsin kocht een studente een mes, touw, tape en verkoudheidsmedicijn. Vervolgens verdween ze. Haar ouders raakte ongerust, en gaven haar als vermist op. De politie rukte groot uit. Een massale zoektocht werd op poten gezet, geleid door de politie, maar geholpen door vele bezorgde en goedwillende burgers. Een paar dagen later dook ze op in een veld. Ze beweerde te zijn ontvoerd en wilde na college wel wat uitrusten. Later gaf ze een omschrijving van haar ontvoerder. De zoektocht naar haar werd omgezet in een jacht op de ontvoerder. Helaas bleek het verhaal van de ontvoering verzonnen.
Beide dames blijken psychisch niet in orde. De Nederlandse dame was al onder behandeling, de Amerikaanse nu ook.
Waar het me hier om gaat is het verschil in hoe de media en het publiek deze ‘schreeuwen om aandacht’ behandelen.
De Nederlandse reactie
In Nederland duurde het bijna een dag voordat bekend werd dat de vrouw een linkse advocate was. En dat zij op het internet al behoorlijk van zich had laten horen. NOVA vond dat blijkbaar niet interessant. Raar, want NOVA vond het wel interessant dat Murat D. Marokkaan was.
De politie wilde niet gelijk spreken van een aanslag. Blijkbaar moet je in Nederland thuis bedenken wie je gaat omver rijden, voordat het een aanslag is. ‘De eerste, de beste’ omtikken is blijkbaar niet genoeg.
In Buitenhof zei mevrouw de Boer dat het jammer is dat onze maatschappij niet beter zorg kan dragen voor dergelijke zieke mensen.
En bovenal: de pers blijft het woord ‘verward’ gebruiken voor de toestand van de vrouw. Dit is een eufemisme van de eerste orde. ‘Verward’ betekent volgens de dikke van Dale: in de war, door elkaar, chaotisch, wanordelijk, niet duidelijk, onhelder.
‘Verward’ is de toestand waar je je in bevindt wanneer je je sleutels niet meer kunt vinden. Deze vrouw was niet ‘verward’. Ze is ziek, of gek, wat je wilt. Ze had niet meer door dat het moreel onaanvaardbaar is om over iemand heen te rijden als je het niet met die persoon eens bent. Dat is iets heel anders.
De Amerikaanse reactie
In de VS was er na de ontdekking van de opzet grote ontzetting bij de pers en het publiek. Hoe haalt iemand het zich in zijn hoofd om zoveel mankracht naar zich te laten zoeken? Of ze wel doorhad hoeveel dat had gekost? En dan heb ik het niet alleen over de financiën van de politie-inzet, maar ook over alle moeite die al die honderden (!) behulpzame mensen voor haar gedaan hadden. Waarom was ze niet gewoon naar een psychiater gegaan?
Bill O’Reilly, de koning van de prime time nieuwstelevisie, riep op tot harde vervolging. Er moest een voorbeeld gesteld worden. Iedereen – in de war, gek of niet – moet begrijpen dat dit niet de manier is om aandacht te krijgen. Er is hulp zat (ook als je arm bent).
De politie schat dat ze $96.000 heeft besteed (en dus verspild) aan de zoektocht. Amerikanen worden daar boos over. Dat is belastinggeld waar ze hard voor gewerkt hebben en dat zien ze niet graag verspild aan een potje onzin.
Bill heeft inmiddels zijn zin gekregen, en de studente is aangeklaagd wegens twee verschillende manieren van ‘obstruction of officers’. Daarop staat negen maanden cel en $10.000 boete. Da’s niet mals. En ze mag nog van geluk spreken ook, want het zijn maar ‘misdemeanors’ en geen ‘felonies’ (als iemand me aan goeie vertalingen van deze termen kan helpen dan graag, van Dale helpt niet echt). Er was eerder sprake van een felony. Die zijn een stuk irritanter want als je daartoe veroordeeld wordt verlies je onder andere je stemrecht. Bovendien moet je bij bijna iedere sollicitatie hier invullen of je ooit tot een felony bent veroordeeld, en een ‘ja’ leidt tot dichte deuren.
Je kan merken dat men het niet leuk vind om deze studente aan te klagen, maar aan de andere kant wil men dergelijk gedrag niet toelaten. Als je de wet overtreedt, dan moet je gestraft worden. Dat is de wet. Geen uitzonderingen of gedogen. Iedereen is gelijk voor de wet. Punt uit.
Het verschil
Zie je het verschil? In Nederland vraagt men zich af om de maatschappij niet meer had kunnen doen om een individu te helpen, en in de VS is men ontzet hoe een individu toch zo’n grote aanslag durft te plegen op de gemeenschap.
Nu kan ik flauwe grappen gaan maken over dat de pers oud links is. Of zeggen mevrouw de Boer van de partij van de Achterlijkheid is. Maar dat is niet eerlijk. Mevrouw de Boer is wel een typische PvdA dinosaurus, maar gek is ze niet. Zij is wel degene die het geweldige concept ‘onthaasten’ heeft bedacht.
En ik kan ook flauwe opmerkingen maken over hoe ontzettend rechts Bill O’Reilly is, maar vorige week zei hij nog dat Amerika maar eens aan energiebesparing moest doen in plaats van oorlog te moeten voeren voor olie.
Het gaat me ook niet om wie wat gezegd heeft. Maar wel om wat ze zeiden.
Dat geeft namelijk een van de verschillen tussen Europa en de VS aan. In Nederland zijn we altijd bang dat we – de maatschappij – niet genoeg gedaan hebben voor het individu. De maatschappij draagt meer verantwoordelijkheid dan het individu.
In Amerika is men – de individuele burger – altijd bang dat men niet zelf genoeg gedaan heeft om zichzelf te helpen voordat men hulp vraagt. Of, in dit geval, krijgt iemand op haar donder omdat ze zelf niet genoeg gedaan heeft. Het individu draagt verantwoordelijkheid voor haar aanspraak op de samenleving.
Merk overigens op dat Amerikanen in niet asociaal zijn. Er waren namelijk honderden mensen die vrijwillig hielpen met zoeken. Het individu hoort de samenleving te helpen.
Wereldpolitiek
Dit verschil in aanpak is te vertalen naar grote politiek over de oorlog in Irak.
In Europa aarzelt men eindeloos over het grijpen naar geweld. Hebben we echt alles gedaan dat we konden doen om geweld te voorkomen? Misschien moeten we nog een maar een resolutie in de veiligheidsraad doen. Er moet toch een puntje goedheid in Saddam zitten. Kan echt niemand, maar dan ook he-le-maal niemand ons verwijten dat we te snel naar de wapens grijpen?
Amerika was het geneuzel en gedraai van Saddam zat. Veertien jaar ge-eikel met resolutie na resolutie van de veiligheidsraad. Wel inspecteurs, geen inspecteurs, toch weer wel inspecteurs. En dus waarschuwde Amerika voor de laatste keer. En maakt het dreigement waar. Amerika wachtte niet op de rest van de meute en probeerde de zaak ‘naar eigen inzicht’ op te lossen. Amerika nam haar eigen verantwoordelijkheid.
Het liefst zou ik stoppen na die laatste zin, want het is een pracht slotzin, maar ik moet nog even wat woorden vuil maken aan die drie woordjes ‘naar eigen inzicht’. Dat is waar Bush en de republikeinen in beeld komen. Want de geschiedenis zal leren of ‘hun’ inzicht om het probleem op te lossen een goede manier was. Daar verschillen de meningen ook hier behoorlijk over. Maar heel het land is het er over eens dat de maat vol was. Het gesol moest afgelopen zijn. En Amerikanen doen liever wat, dan dat ze blijven leuteren en filosoferen en niks doen.
Conclusie
Tot slot. Ik hoop hierboven met voorbeelden een cultureel verschil tussen Europa en de VS geillustreerd te hebben. Dat culturele verschil is volgens mij een van de redenen waarom Europa en de VS elkaar soms zo moeilijk begrijpen. De media spelen daarin een belangrijke rol, en daarom is het ook relevant voor een site als Radio.nl. Wij rapporteren over wat er gebeurt in de media en helaas moet ik constateren dat er te weinig aandacht is voor achtergronden als deze. Het leek me leuk de aanpak van de media eens te vergelijken in deze twee gevallen. Zo sla je twee vliegen (een stukje media-analyse, en een stukje achtergrond) met een klap.
Hopelijk leidt deze column tot wat inzicht in dat verschil. Aan verwijten dat ‘zij daar aan de andere kant van de plas’ ‘schietgrage cowboys’ zijn, of ‘bange lafbekken’ heeft niemand wat.
Vriendelijke groet,
Jasper,
Uw Vliegende Radiowereldreporter,
die tijdens het typen van deze column zowel aflevering twee van ’the Swan’ keek, als de persconferentie van Bush.
