Eigenlijk had ik me voorgenomen om deze maand eens een column te schrijven zonder het woord “Sky Radio” erin, maar dat zit er deze keer (weer) niet in. Sky Radio deed deze maand namelijk iets wat ik wel interessant vind. Het station zendt sinds kort het nieuws standaard zo’n vijf minuten voor het hele uur uit en kondigt dit ook aan in de uursluiter. Men doet dit naar eigen zeggen om ervoor te zorgen dat de luisteraar op Sky Radio als eerste weer muziek hoort na het nieuws. Zo hoopt het station dat luisteraars die tijdens het nieuws wegzappen weer terugkomen als op andere stations het nieuws begint en om luisteraars die bij andere stations wegzappen op te pikken.
Hu is het zo dat als je in Nederland je kop ook maar ietsiepietsie boven het maaiveld uitsteekt deze er onmiddellijk wordt afgehakt en zo ook krijgt deze actie o.a. op de verschillende discussieforums op internet te maken met veel kritiek en onbegrip. Zelf vind ik het een slimme actie. Sterker nog; als ik deze “truc” nog niet zou kennen zou ik het briljant hebben genoemd. In de VS worden dit soort acties namelijk al veel langer toegepast en is het gewoon een kwestie van slim, strategisch programmeren.
Vóór het nieuws worden namelijk ook commercials uitgezonden en aangezien dit sowieso een traditioneel zapmoment is, is de kans inderdaad aanwezig dat luisteraars teruggaan naar Sky Radio als de andere stations aan hun reclameblok beginnen. Ik denk dat het daarom ook niet lang zal duren voordat Sky Radio ook de commercials een paar minuten eerder zal uitzenden om dezelfde reden. Of misschien wel een ander station, want Sky Radio geeft zoveel ruchtbaarheid hieraan dat de concurrentie er ook haar voordeel mee kan doen.
Wat de critici er ook van denken, het is gewoon een knap staaltje strategisch programmeren wat naar mijn mening wel vaker zou mogen gebeuren in Nederland. Er is hier namelijk niet zo bijster veel aandacht voor “radiowetenschap”, de “theorie” achter radio maken. De meeste radiomakers leren het vak in de praktijk van elkaar en maken radio “op gevoel”. Volgens veel radiomakers kun je het eigenlijk niet echt leren en is het puur een kwestie van kunst. Als consultant (een titel die ik mezelf maar heb gegeven nadat ik als DJ en programmaleider hopeloos was mislukt) verbaas ik me er vaak over hoe weinig er eigenlijk over het hoe-en-waarom van radio maken wordt nagedacht. Er zijn namelijk nog veel meer van dit soort foefjes die goed kunnen werken.
Er zijn programmamakers die het onzin en zelf irritant vinden om de naam van het station in elke break te noemen, zoals vrijwel alle landelijke commerciële stations doen (behalve Sky Radio natuurlijk). Maar als je bedenkt dat elke luisteraar een potentiële kandidaat is voor luisteronderzoek is het natuurlijk wel handig als die zich zo goed mogelijk herinnert naar welke stations hij of zij heeft geluisterd. Zo is slim en goed vooruit promoten ook een stukje radiowetenschap waar radiomakers die nog steeds “straks na de reclame” roepen (een uitnodiging om meteen maar te zappen) zich eens in zouden moeten verdiepen.
Ik heb het hier niet over “marketingtrucjes” om de luistercijfers te manipuleren, maar over slim programmeren waarmee bijvoorbeeld de luisteraar langer kan worden vastgehouden. Het zijn vaak strategieën die prima werken in combinatie met de kunst van radio. Sterker nog; als die wetenschap creatief wordt toegepast kan het zelfs hele leuke radio (kunst) opleveren. Frits Spits had in de jaren 70 bijvoorbeeld al door dat radio een visueel medium is en dus heel effectief een beeld in het hoofd van de luisteraar kan oproepen. Hij deed zijn eerste presentatie altijd met het geluid van voorbij razende auto’s op de snelweg onder zijn stem. Als kind dacht ik dan ook dat hij écht met een microfoon naast de snelweg stond. En je kunt het uitgekauwd vinden, maar “Wat is waar?” van Henk Westbroek heeft die belangrijke “meespeel-factor” die dit spelletje al jaren een succes maakt. Dat kun je van die de-zoveelste-beller-wint-spelletjes meestal niet zeggen.
Het is jammer dat er bij de Nederlandse radio toch weinig over dit soort dingen wordt nagedacht. Vaak is het meer kunst en vliegwerk dan kunst en wetenschap. Die wetenschap wordt afgedaan als “Amerikaans gedoe” wat hier in Nederland (dus) niet werkt en men houdt zich bij de geijkte manier van radio maken, met eigenlijk hetzelfde wat de andere stations ook al doen. Komt het woord “eenheidsworst” al in je gedachten op?
Hele volksstammen radiomakers kopiëren elkaar waarbij de enige motivatie lijkt te zijn dat “het wel gaaf klinkt”. Het hoe en waarom is hierbij vaak volstrekt onbekend terrein. Het is absoluut de moeite waard om je hierin als radiomaker in te verdiepen in plaats van maar klakkeloos dingen over te nemen waarvan men denkt dat het wel werkt. Hoeveel radiomakers vragen zich af of het überhaupt wel nut heeft om jingles vol te proppen met lasereffecten? Of hoe je een belspelletje niet alleen voor de winnaar maar ook voor de andere luisteraars leuk maakt? Als je je wat meer in het hoe en waarom van radio maken verdiept kun je beter interpreteren welke “radiowetenschap” werkt en wat niet. Dat combineren met creativiteit, da’s nou juist de kunst.