Weet je wat mij soms wel eens tegenstaat van radio? Dat het niet gezien wordt als vak. Dat je er gewoon maar inrolt, via een gezamenlijke kennis of omdat je het leuk lijkt. Terwijl we met z’n allen in een miljoenenbusiness zitten waar ook nog eens heel veel mensen naar luisteren.
In Amerika zijn er broadcast highschools waar je vanaf het begin de basis wordt bijgebracht. In Nederland hadden we een media academie, die al twee keer failliet is gegaan.
Als je goede, professionele, verzorgde radio wil maken dan leer je dat niet alleen door het maar te doen. Of door in het diepe gegooid te worden. Je kunt, mits je het vak radio serieus neemt, jezelf er een gegronde basis in geven. Waarna je naar hartelust kunt gaan experimenteren en jezelf kunt ontplooien tot de unieke radiomaker die je bent.
Een veelgehoord commentaar is dat radiomakers die gecoacht worden of zichzelf bijspijkeren aan de hand van boeken en cursusmateriaal uit Amerika en Engeland eenheidsworsten worden die allemaal hetzelfde klinken. Ik zou het omgekeerde durven te beweren: we horen juist op de Nederlandse radio zoveel op-elkaar-lijkende radiomakers zonder eigen identiteit omdat ze elkaar allemaal lopen na te doen!
En waarom doen ze elkaar na? Omdat ze de juiste basiskennis missen en dus maar uit angst doen zoals alle andere jocks klinken, zodat ze vooral geen fouten maken en uit de toon vallen. En zichzelf niet willen bijspijkeren aan de hand van vakbladen en literatuur over ons mooie medium.
Het lijkt bijna alsof er in Nederland een vloek op rust als je ergens beter in wil worden. Doe maar vooral normaal dan doe je al gek genoeg. Het was ook het commentaar dat ik kreeg toen ik eind jaren 90 voor een Godsvermogen aan (toen nog) cassettebandjes, boeken, cd’s en dvd’s ging bestellen in Amerika over het VAK radio. Waarin mij bijvoorbeeld bijgebracht werd hoe je ervoor kunt zorgen dat je altijd leuke winnaars en andere goede phoners in de uitzending krijgt. Want dat hangt niet alleen van het toeval af, dat heb JIJ als radiomaker onder controle.
Of een andere seminar die ik me herinner waarin me uitgelegd werd hoe ik het beste een contractonderhandeling in kon gaan. Wat er voor gezorgd heeft dat ik nu op mijn 42e financieel onafhankelijk ben en dus zelf kan bepalen waar ik ja of nee op zeg. Dat cursusmateriaal heeft zichzelf dus echt wel terugbetaald!
Een ander sprookje wat ik regelmatig hoor is dat radio niet meer leeft bij de jeugd en uitstervende is. Alles zou zich naar social media verplaatsen. Maar ook op social media geldt dat er regels zijn waarmee je publiek aan je kan binden, mensen op de juiste manier kunt aanspreken etc. Hoe vaak zie ik niet nog tweets van (landelijke!) radiostations of deejays waarin gezegd wordt ‘jullie kunnen nu stemmen op de Hit 100’.
Regel nummer 1 op de radioschool: radio is één-op-één communicatie net als twitter, facebook, instagram etc. dat ook is. Dus je spreekt iemand met JE aan, het is dan wel een massamedium maar mensen lezen, luisteren of kijken in hun eentje. Zou het niet kunnen dat radio uitstervende is omdat we met z’n allen al 10 jaar stilstaan door elkaar maar te imiteren en niet vanuit een basisopleiding én bijspijkercursussen op ieder facet van het radiomaken, hoe klein ook, onszelf zoveel vertrouwen geven dat we wél met unieke, gedurfde en originele items uit de hoek durven komen.
Toch heeft het ook een keerzijde, jezelf bijspijkeren in het radiovak. Je wordt namelijk steeds beter, maakt geen (beginners)fouten meer en zorgt ervoor dat je een voorsprong krijgt op je concullega’s. Wat daar erg aan is? Dit wekt jaloezie op. Afgunst. Roddel. Achterklap. Kijk hem eens denken dat hij het radiowiel opnieuw uitgevonden heeft! Terwijl het juist ook een inspiratie zou kunnen zijn voor andere radiomakers om ook eens wat van hun zuurverdiende centen te investeren in cursusmateriaal over radio. Dan ga je maar een keer minder duur uit eten of naar een goedkopere massagesalon. Die BMW die je rijdt kan ook nog wel een jaartje extra mee. Je kunt wel wachten totdat je baas je een keer meeneemt naar zo’n duur seminar, maar waarom niet zelf in je carriëre investeren?
Hoeveel radiomakers zijn op eigen kosten naar Radio Days Europe geweest vorige maand, nota bene in Amsterdam. Ze zullen op één hand te tellen zijn. Op mijn blog radiocollege.nl heb ik een lijst verzameld met de beste boeken, verder is er op de site van Radiodays beeldmateriaal te bestellen van eerdere seminars, ook die uit Amsterdam. Doe het nou, je krijgt er geen spijt van. En eigenlijk ben je het verplicht aan ons mooie medium radio en al die luisteraars die dankzij jouw leuk stukje radio ook weer wat blijer worden en dus vriendelijker en vrolijker hun werkplek of gezinssituatie binnen komen vallen. Velen van ons zijn echt vergeten wat voor een voorrecht het is op de radio te mogen zijn en de gemoedstoestand van zoveel mensen te kunnen beïnvloeden! Maak nou gebruik van het mooie medium, je kunt er zó veel mee.
Laten we ophouden als radiomakers om de schuld neer te leggen bij de programmaleiding of het veranderende radiolandschap. Het is niet de schuld van beperkte playlists, weinig spreektijd of een baas die te weinig feedback geeft. WIJ hebben het zelf in handen of radio de komende 50 jaar nog floreert of uitsterft. Hoe? Door bij de basis te beginnen. Maak jezelf wegwijs en beter in IEDER facet van het radiomaken. Interviewen, phoners, vormgeving, muziekkennis, humor, stemgebruik, teksten, energie, muziekrotatie, free publicity, contacten onderhouden met journalisten, inspelen en meeliften op hypes, noem maar op.
Er is zóveel te ontdekken en te verbeteren aan ons geliefde vak dat je er éng van wordt! En heb je het dan eindelijk gered tot de landelijke radio, dan begint het pas! Blijf jezelf (en dus de luisteraar) verrassen met unieke, originele content. En dat is NIET bel of app me nu om te vertellen wat je aan het doen bent. Daarmee haal je de hele magie van het medium radio af en ben je er (mede)verantwoordelijk voor dat de jeugd radio links laat liggen en zich alleen nog maar vermaakt met vloggers of netflix. Radio staat niet stil. Wij staan stil! Radio kan en wil meeveranderen, graag zelfs. De mogelijkheden zijn eindeloos. Kom dus in beweging en red de radio!
Patrick Kicken
http://twitter.com/kicken
