De weeffoutjes
Een paar dagen geleden heb ik een lofzang op ons omroepbestel gehouden. Hieronder een analyse van wat weeffoutjes die het systeem in de loop der tijd zijn ingeslopen. En natuurlijk wat aanbevelingen om die te herstellen.
Weeffout 1:
Er zijn omroepen die geen leden hebben, en toch bakken met zendtijd hebben.
Ik noem de NPS, en de NOS, maar ook al het kleine grut: RVV, HUMAN, TELEAC/NOT etc. Da’s raar. Welke stroming vertegenwoordigen die omroepen dan? Een erg kleine lijkt me. Bovendien is het niet eerlijk voor de omroep die wel leden moeten houden om hun zendtijd te houden. Tot slot heeft dit tot een enorme versnippering geleid. En dat bedoel ik letterlijk zo, want er zijn echt heel wat snipperomroepjes. Ooit van de ZVK gehoord? Of van NIKMedia? Ik niet. En ik denk dat ook niet veel mensen van de NMO en de OHM gehoord hebben. Of ooit een programma van die zendgemachtigden gehoord of gezien hebben. Zo kan het niet langer.
Voorstel: Iedere omroep moet leden hebben om uit te mogen zenden.
Weeffout 2:
De zendtijd van omroepen is niet meer afhankelijk van het aantal leden.
Vroeger had je A, B en C omroepen. Dat was voor de omroepen een goede motivatie om veel leden te houden. Liepen je leden weg, dan kreeg je minder zendtijd. In de nieuwe mediawet zijn alle omroepen feitelijk permanente A omroepen geworden/gebleven. Andere categorien zijn er niet meer. Alleen voor BNN als jongeling werd nog een semi C status gecreeerd. Met de afschaffing van die verschillende soorten omroepen is de reden voor leden feitelijk verdwenen. De omroepen stopten ook prompt met het publiceren van hun ledenaantallen. Heel vreemd overigens voor organisaties die leven van belastinggeld. Kortom, er is geen goeie motivatie meer voor omroepen om leden te hebben en al helemaal niet om die leden een relevante rol in hun omroep te geven.
Voorstel: Maak de zendtijd meer afhankelijk van het aantal leden dat de omroep heeft
[wat mij betreft lineair afhankelijk, en bekijk het jaarlijks]
Weeffout 3:
De ledenbestanden van de omroepen die wel leden hebben, zijn vervuild met gidsleden.
Vroeger trokken omroepen leden met hun omroepbladen. Daar was niks mis mee want er waren nog geen commerciele zenders en zo was en een eerlijke vrije markt. Met de komst van de commerciele zenders en het vertrek van Veronica is deze situatie totaal veranderd. Het is van den gekke dat commerciele zenders (en andere partijen) geen omroepgidsen mogen uitbrengen, terwijl Veronica dat wel mag. Een typisch voorbeeld van waar de Nederlandse pappen en nathouden strategie tot totale gekte heeft geleid.
Bovendien is de situatie niet eerlijk ten opzichte van omroepen die geen omroepblad hebben, zoals de NPS en BNN. Zij kunnen zo nauwelijks concurreren. BNN heeft op dit moment grote moeite leden te vinden. Men zegt dat dat is omdat jongeren niet meer snappen hoe het omroepsysteem werkt. Dat is misschien wel zo, maar ik vraag me sterk af of de rest van de samenleving wèl nog weet hoe het zit. Veel leden zijn dat alleen vanwege de gids. Men denkt dat het bij het lidmaatschap van de gids hoort. Ik zou wel eens willen weten hoeveel mensen weten dat je ook zonder lid te worden een gids kunt hebben. Toen ik ooit mij probeerde te abonneren op de VARA gids heb ik 10 minuten moeten discussieren voordat dat voor mekaar kreeg. Het was toch gratis?
Voorstel: Geef die omroep gegevens nu eens vrij !
[verdergaand voorstel: leg vast dat het uitgeven van een omroepblad een commerciele activiteit is en verbind daar dezelfde strenge voorwaarden aan als aan andere commerciele activiteiten van publieke omroepen]
Voorstel: Verbied iedere vorm van koppelverkoop bij het lidmaatschap van een omroep
[omroepen moeten uit idiële redenen gesteund worden]
Weeffout 4:
Het systeem is volstrekt gesloten voor nieuwe omroepen.
Het is een schande dat het vrijwel onmogelijk is om een nieuwe omroep op te richten. In totale tegenspraak met het pluriforme karakter van de samenleving. Alsof die de laatste 30 jaar niet veranderd is. In de laatste 30 jaar zijn er maar twee echte omroepen bij gekomen, en dat alleen na heel veel heibel. In beide gevallen stelden de ‘collega’ omroepen zich bijzonder vijandig, treiterig en zelfs kinderachtig op.
Denk daarbij aan de recente weigering een paar omroepen om de (ook door hun dj’s) gekozen 3FM Megahit te draaien, omdat de hit BNN wel eens aan een paar leden zou kunnen helpen. Flauw van de VPRO, al kwamen die nog met het degelijk argument dat het slecht nummer was, kinderachtig van de veel grotere VARA, en hypocriet van de NPS, die ‘het geen goed idee vonden om ledenspots in hun zendtijd te draaien’. Allicht, het zou de eerste ledenwerfspot allertijden zijn in de zendtijd van de ledenloze NPS.
Voorstel: Geef iedereen die een redelijk niet al te hoog aantal leden – zeg 30.000 – bij elkaar verzamelt een jaar lang de kans om zich zelf te bewijzen en meer leden -zeg 60.000 – te verzamelen.
[een uur tv, en een uur of tien radio verdeeld over twee radiozenders lijkt me genoeg, en zeur verder niet meer over wat die stroming dan precies inhoudt dan wel toevoegd aan de rest van het bestel. 60.000 man bij elkaar is op zichzelf al een stroming. Zie ook het volgende punt]
Weeffout 5:
Omroepen hebben geen duidelijke missies meer, en daarom voelen leden zich niet meer echt verbonden met hun omroep.
Vroeger verzorgden omroepen duidelijke programma’s voor hun achterban, en aangezien het verschil tussen socialistische arbeiders en brave protestanten heel duidelijk was, zag je dat ook terug in de programma’s. Tegenwoordig zijn die achterbannen niet meer zo duidelijk. De TROS zegt een familieomroep te zijn. Hebben de gelovigen van de EO geen familie dan?
Uitzonderingen zijn hier misschien de EO, VPRO en BNN. Dat zijn nog wel omroepen met leden die zich betrokken voelen bij hun omroep. Dat zou zo voor alle omroepen moeten zijn. Interactie wordt trouwens ook steeds makkelijker door bijvoorbeeld SMS’sen en het internet. Wat dat betreft doet de AVRO leuke dingen met hun zogenaamde tribunes.
Voorstel: Dwing omroepen een duidelijker profiel te hebben en hun leden meer te betrekken bij dat profiel.
Weeffout 6:
Kijk- en luistercijfers worden steeds belangrijker.
Dit is ook in tegenspraak met een systeem waarin je programma’s verzorgd voor minderheidsstromingen in de samenleving. Je kunt van de EO niet verwachten dat zij programma’s maakt die een heel groot publiek aanspreekt, omdat er niet zo heel veel streng gelovigen zijn in Nederland. Aan de andere kant is de EO wel een van de grootste omroepen van Nederland. Blijkbaar is er dus bij hun leden heel veel waardering voor hun programma’s. En dat is precies wat een omroep zou moeten willen: tevreden leden.
Voorstel: Maak waaderingscijfers veel belangrijker
Weeffout 7:
De omroepen zijn volstrekt inzichzelf gekeerd.
Dat leidt tot een verlies van tijd, geld en kwaliteit van de programma’s. Ik wil hier twee voorbeelden noemen.
Ten eerst de genoemde commotie omtrend die 3FM Megahit. Het is toch van den gekke dat er voor iedere omroep iemand over de schouder van zijn dj(‘s) meekijkt welke Megahit er gekozen wordt? En dat er dan binnen iedere omroep apart over vergaderd wordt of zoiets wel kan. Hoeveel mensen zijn daar wel niet bijgetrokken? En hoeveel tijd (& geld) kost dat niet? Die dj’s zijn toch gewoon allemaal volwassen mensen die heel goed het belang van hun omroep kennen? Als dat niet zo is, is er iets mis met het systeem. Ik wed nooit, maar ik zou durven te wedden dat een NPS jock als Giel Beelen in de discussie heeft geroepen dat hij die singel graag een paar keer draait om zo BNN binnen het bestel te houden. Zoals al gezegd, de NPS heeft zich nooit zorgen te maken om dergelijke zaken, dus kan een handje helpen best wel.
Het tweede voorbeeld is de onzin rond de verwisseling van de AVRO en de EO in Netwerk en 2 Vandaag. Tjonge jonge, wat een partij baasjes moet zich daarmee bezig houden.
Wat we hier zien is een stelletje haantjes dat zich louter en alleen om de eigen positie druk maakt. Regeltjes over op welk net, of hoe laat men uitzend zijn belangrijker dan of men een goed degelijk programma maakt, al zal men dat laatste natuurlijk ontkennen. Alsof een programma beter wordt als het om 21h wordt uigezonden in plaats van om 21h30. Bovendien is er een prachtige ‘uitzending gemist’ website op internet, waar je keurig tv on-demand hebt. Een fantastische site overigens (en niet alleen voor buiten-Nederlanders zoals ik), waar naar ik hoor ook weer op bezuinigd gaat worden. Zonde!
Ik kan me nog goed het hoongelach herinneren toen de EO, de TROS en Veronica aankondigden om samen een actualiteitenprogramma te gaan maken. De preutse EO, het losbandige Veronica, en de volkse TROS! Dat kon niks worden. Jaren later willen de TROS en de EO niet meer zonder elkaar.
Waar het me hier om gaat is dat je deze kwesties tijd, geld en energie kosten die in de programma’s gestoken had moeten worden. Ik vind het sympatiek dat een jocks van andere omroepen BNN een handje helpen. Kijk eens verder dan je eigen neus lang is. En als de EO en de TROS mekaar na jaren wennen eindelijk gevonden hebben, net als de AVRO, de KRO en de NCRV, laat ze dan samenwerken! Al dat gezeur over thuisnetten, uitzendschema’s pffffff. Haantjesgedrag, dat is het!
Kijk, de omroepen zouden met mekaar moeten concurreren om de leden. Die leden moeten aangeven wat voor programma’s zij waneer willen zien, en vervolgens moet dat gewoon geregeld worden, zonder kinderachtige en geldverspillende pestspelletjes.
Omroepen moeten namelijk wel concerreren om de leden, maar om hun eigen leden blij te houden hebben de omroepen ook een gezamelijk doel om kijkers niet weg te jagen door rare programmavolgordes; ‘Neuken doe je zo’ moet je niet tussen twee EO programma’s zetten, maar ‘Egoland’ kan heel goed na ‘Kopspijkers’.
Die leden kunnen trouwens ook heel goed beseffen en beslissen dat voor bepaalde gedeelde interesses, het programmakundig handig is om samen te werken. Nieuws is daar een goed voorbeeld van. Het is heel begrijpelijk dat niet iedere omroep aparte verslaggevers over de hele wereld kan hebben zitten. Da’s te duur.
Maar hoeveel jaar wordt er niet al gezeur over een publieke nieuwszender? Terwijl als je gewoon de nieuws- en sportprogramma’s van alle omroepen naar een zender schuift, je een nieuws- en sportzender hebt. Er zijn al ochtendjournaals. Er is een middagmagazine. Om half zes is er 2 vandaag, half negen Netwerk en om kwart over tien Nova. Daartussen zitten nog een zwik journaal en sport, en je hebt de zender al bijna vol. Gewoon een paar uitzendingen herhalen, een beetje schuiven en alles is klaar.
Er is niks mis met wat herhalingen van nieuwsprogramma’s. Hier in de VS worden op vrijwel iedere nieuwszender de programma’s van de vooravond in de late avond herhaald. Da’s ook logisch. Als ik om 7 uur het nieuws gezien heb, ga ik om 11 uur niet nog eens kijken. Maar nee, de omroephaantjes hebben de meest onmogelijke argumenten waarom er niks kan, en zo modderen we voort.
Ik begrijp dat samenwerking en zenderschema’s delicate spelletjes zijn, maar daar zijn geen complete bureaucratien voor nodig, en wel wat goede wil en een gezamelijk doel: de leden van iedere omroep zo blij mogelijk maken.
Voorstel: Kleed de top van de omroepen uit. Geef de macht terug aan de leden en de programmamakers.
Zo, tot zover de analyse van de weeffoutjes. Over een paar dagen mijn droevige conclusie over het einde van ons publieke pluriforme omroepbestel.
Tot zover,
Uw Vliegende Radiowereldreporter,
Jasper,
Vanuit Columbus, OH
