Met gepaste trots verkondigen steeds meer omroepen dat ze precies die muziek draaien die de luisteraar in de beoogde doelgroep graag wil horen. Het populaire station Sky Radio gaat al jaren prat op het feit dat voortdurend onderzoek onder de bevolking van ons land de basis is voor het samenstellen van de muzieklijst. Op basis van enquêtes wordt bepaald wat wij allemaal mooi vinden en vooral wat niet. Want wat we niet mooi vinden, willen we doorgaans niet horen, zo redeneert men.
Ook bij Radio 538 wordt een soortgelijke methode toegepast en vanuit de contacten die ik heb met 100%NL verneem ik ook dergelijke geluiden. Marktonderzoek dus als basis van je radiostation. Formeel gezien natuurlijk niet onlogisch, maar wat mij betreft niet zo waardevol. Want wat is er over van de kreet “radio is emotie”? Je stemming bepaalt immers voor een groot deel welke muziek je wilt horen en er is tot nu toe nog geen station geweest dat mij zodanig heeft kunnen boeien dat ik niet na enige tijd de behoefte voelde om weer eens wat anders op te zoeken.
De verklaring is volgens mij betrekkelijk simpel. Ik hecht namelijk niet zoveel waarde aan marktonderzoek. Natuurlijk, het geeft een indicatie, maar ook niet meer dan dat. Kijk maar eens naar de verschillen in de onderzoeksresultaten van week tot week wanneer wordt gevraagd naar onze politieke voorkeur. Het is echt niet zo dat die politieke voorkeur van week tot week massaal verandert, hoor. Dat gebeurt wel na grote nieuwsfeiten die in het voor- of nadeel van een bepaalde partij werken, maar het overgrote deel is naar mijn idee toch vrij stabiel. Maar als we de enquêteurs moeten geloven, heeft partij A de ene week 10 zetels en de andere week weer 15. Het is maar net aan wie je het vraagt. Een steekproef blijft altijd een onzuivere factor in het geheel en zou daarom niet zo zwaar mogen wegen. Maar helaas laten we ons vaak te graag overtuigen van de vermeende waarheid die ons wordt gepresenteerd. Dit speelt natuurlijk bij marktonderzoek op het gebied van radio ook een rol. Immers, als Radio 538 een bepaalde plaat draait, dan moet het dus wel een hele hippe plaat zijn.
Maar bij radio speelt nog een heel andere factor. En die is door iedereen vrij eenvoudig te testen. Loop eens met een willekeurige gemiddelde Nederlander een willekeurige gemiddelde muziekwinkel binnen en haal daar een gemiddelde willekeurige verzamel-cd uit de schappen. Noem vervolgens de artiesten en titels op en vraag welke nummers hij of zij kent. In veel gevallen zal er met name bij de titels slechts een vragende blik komen, want veel mensen kennen de titels van liedjes niet of nauwelijks. Ik merk dat vaak in eigen omgeving. Omdat het medium radio me in hoge mate boeit en ik zelf een omvangrijke muziekcollectie heb opgebouwd, ken ik veel meer titels dan de gemiddelde radioconsument. Wanneer die gemiddelde Nederlander dus in een enquête wordt geconfronteerd met vragen over muziek, zal alleen het deel dat hem of haar bekend is, een positieve beoordeling krijgen. Maar de optie “weet niet / geen mening” is hier in feite een vergeten factor.
Want als we dezelfde testpersoon confronteren met de muziek op de cd, volgt doorgaans snel de herkenning. Er zijn zoveel mooie liedjes gemaakt in het verleden. Liedjes die heel veel mensen mooi vinden, maar waarvan ze eigenlijk niet precies weten wie het zingt of hoe het heet. Maar wel liedjes die ze zelf ook deels kunnen meezingen. En als iemand een liedje meezingt, is dat meestal een positief feit. Van die liedjes hoor je er naar mijn smaak niet voldoende op de Nederlandse radiostations. Immers, de muzieksamenstellers lijden juist door de marktonderzoeken massaal aan tunnelvisie. Ze beperken zich tot een bepaalde hoeveelheid muziek, waarvan ze zeker weten dat die muziek gewaardeerd wordt. Maar er is nog zoveel meer en de echte muzieksamenstellers blijven toch de mensen die dat doen met hart en gevoel, in plaats van met lijstjes uit computers. Hier is wel enige durf voor nodig, maar zolang je weet waar je mee bezig bent, kan er iets heel moois ontstaan. En dat geldt in principe in elk genre.
