In gesprek met: Ruud Poeze [Radio Paradijs]

– Je wordt ook wel de ‘koning van de middengolf’ genoemd. Je hebt diverse (kleine) middengolffrequenties in handen (1224, 1332 en 1584). Radio Paradijs horen we al een hele tijd. Je bent er nog steeds!

Ik werd zelfs de Keizer van de Middengolf genoemd, door de Volkskrant in 2003. Het zijn kleine frequenties, en het staat nog steeds gewoon te draaien, waarbij de frequenties elkaars verzorgingsgebied wat aanvullen.

Radio Paradijs bestaat nu al zo’n 15 jaar, we waren er al voor de grote verdeling van 2003, en het wordt nog steeds gewaardeerd, vooral vanwege de goede muziek. Alles wordt geselecteerd op radio-plaatjes, dynamisch, en kwaliteit. Dus geen concessie, wat niet hoeft als je geen reclame draait. Waar vindt je dat, gratis radio zonder reclame, zonder gezeur en egotrippende deejays.

–  Het vermogen van de zenders houdt niet over. Waarom is dit?

Alles staat aan en het lage vermogen is om de kosten in de hand te houden. Er is niets te verdienen, dus hoe harder het staat, hoe meer verlies er is. Zo is het net leuk.

En, beter laag vermogen dan helemaal geen vermogen, zoals nu op vier frequenties die op de plank liggen bij de overheid.

Helaas is ook het Radio Marina project nooit echt van de grond gekomen, en ook in Friesland is men zoekende. Waddenzee, dan weer Seagull en nu toch maar weer Waddenzee. Maar wel moedig dat ze het volhouden.

Bijna alle AM zenders in Nederland staan op lager vermogen dan kan, allemaal om geld te besparen.

– Je had vorig jaar plannen om FM-kavel A7 te bemachtigen voor een sportzender. Dit is uiteindelijk niet gelukt. Waarom start je geen sportzender via je AM-frequenties?

Helaas is de AM wat uit de gratie geraakt en is er bijna niemand meer te vinden die er wat mee wil doen. We wilden de sportzender overigens op de 828 AM zetten die vrij was gekomen doordat Radio 10 verder ging op FM. Maar helaas is er weinig durf bij media investeerders om op de middengolf te beginnen, en dan de FM mogelijkheden te onderzoeken. Sowieso gebeurt er weinig nieuws op radiogebied, iedereen kijkt de kat uit de boom en de angst regeert.

Het is niet mijn keuze dat de AM band zo in het ongerede is geraakt. In sommige landen functioneert het nog goed, zoals in UK en USA. Met inderdaad sportzenders.

In Nederland is watervrees, en dat is nu met het WK en de prestaties van Nederland gewoon een gemiste zaak. Het voetbal op de radio is nu met eigenlijk alleen Radio 1 slecht af.

Tijdens de wedstrijden krijg je allerlei info te horen over toestanden van het land dat loopt te ballen. Zit niemand op te wachten, wel op een verslag en commentaar.

Ik kan in UK zelfs kiezen en naar twee live verslagen van elke wedstrijd luisteren op BBC 5 Live en het commerciële TalkSport. Allebei op AM, dus ook hier te horen. In Nederland niets van dat alles.

Het is ook jammer dat de NPO de middengolf de rug toekeert, schandalig dat Radio 5 straks niet meer op de middengolf te horen is, en dus helemaal niet meer in de analoge ether. Niemand heeft nog een DAB ontvanger, ook volgend jaar nog niet.

De 200 kW in Flevoland kan makkelijk vervangen worden door 30 kW in Lopik, scheelt een hoop kosten en kan in bijna heel Nederland nog worden ontvangen, zeker op de autoradio. Dat is wat genuanceerder dan helemaal uit.

En als je als NPO echte ballen heeft zet je Radio 5 op FM en maak je van 3FM, de jongerenzender, een DAB only station. Jongeren kopen sneller nieuwe gadgets en een nieuwe radio dan ouderen. Maar dat durven ze niet, de concurrentie van de commerciëlen, weet je wel.

– Radiostations betalen jaarlijks veel geld voor muziek aan organisaties als Buma/Stemra en Sena. Hoe zit dit voor de middengolf? En hoe verhouden deze bedragen zich tot stations op FM?

Middengolfstations moeten hetzelfde betalen als de FM zenders, niet alleen voor BUMA maar voor alles, zoals Toezichtkosten Commissariaat voor de Media en Agentschap Telecom, en dat is belachelijk. Alsof de lood en goudprijs hetzelfde zijn.

– De Nederlandse radio gaat digitaal. Met het verlengen van de licenties is ook de verplichting gekomen om via DAB+ uit te gaan zenden. Is DAB+ de (digitale) toekomst voor de luisteraars en de radiostations?

Ik heb er ernstige twijfels over. Het is nog nergens een succes. In Londen een beetje omdat daar de drugs gefinancierde FM piraten niet weg te krijgen zijn en luisteren naar reguliere FM stations onmogelijk is. Dus koopt men maar een DAB radio.

In Zwitserland en Noorwegen is FM met al die bergen een lastige zaak. Er zijn gewoon niet genoeg frequenties en geld om een flink aantal FM netwerken dekkend te maken.

Hier in Nederland zijn gelukkig geen agressieve piraten zoals in Londen, en bij mijn weten ook geen bergen, behalve de heuveltjes in Limburg, en ja daar is ook met al die grenzen FM moeilijk.

De FM zat daar al in de jaren 80 helemaal vol. Maar voor de rest van het land geldt dat FM het prima doet. En de vraag is of je straks in Limburg net zoveel kan ontvangen op DAB als in de Randstad, want dan geldt hetzelfde probleem met de grenzen als nu met FM. Waar ik woon is DAB al helemaal niet nodig, alles op FM en AM te ontvangen en nog goed ook.

DAB is handig voor landelijke zenders, maar ongeschikt voor kleinschalige stations. Zoals regionale omroepen en de kleine AM zenders. Die zijn verplicht om enorme gebieden te bestrijken omdat alles aan elkaar vast zit in de multiplexen.

Die zijn met het bovenregionale kavel zo onhandig ingedeeld dat er meer schaarste is op DAB dan op de analoge banden… Anders gesteld, er kunnen nu meer analoge kleine regio zenders de lucht in dan digitale.

Wij zitten ook nog eens vast aan de publieke regionale omroepen met een heel andere doelstelling. Voor de vele lokale OLON omroepen is zelfs helemaal niets geregeld, nu de L band niet geschikt is gebleken, alleen al omdat het niet op de ontvangers zit.

Ik zie nog geen ruimte in band 3 voor bijna honderd lokale zendertjes. Je kan geen hele mux reserveren voor 1 lokale zender, dat is super inefficiënt, omdat dan tientallen kanalen leeg blijven. Bovendien moet de lokale omroep dan de hele mux betalen, duurder dan een FM zender.

Maak je grotere DAB gebieden die een heleboel lokale omroepen omvat, dan moet iedereen meer betalen, bijvoorbeeld aan toezichtkosten voor het grote gebied en bereik. Veel lokalo’s doen alles zelf met hun zender, met een mux waar je aan anderen vast zit, kan dat niet, en wordt het dus duurder.

– Je bent naar de rechter gestapt om de verplichting voor AM-zenders om via DAB+ te gaan uitzenden tegen te houden. Maar met het verlengen van je vergunning wist je dat er een digitaliseringplicht kwam. Waarom toch dit protest?

Dat is typisch bestuurders gelul. Het is natuurlijk gewoon pure chantage. Je bent gedwongen aan onnodige zaken mee te doen als je eigenlijk een waardeloze middengolf frequentie wil behouden of verkrijgen.

Dat geldt ook voor de grote FM jongens, maar die lachen de ballen uit hun broek over de extra kosten, voor hun minder dan peanuts, voor DAB, waarmee ze hun kostbare FM frequentie weten te behouden. Terwijl ze ook nog minder voor de FM frequentie hoeven te betalen, dus ze zijn zelfs goedkoper uit.

Wij betaalden weinig en dat is nu terecht nul, dat levert te weinig op voor DAB. De publieke omroep zet de 747 AM uit om DAB te financieren, wij mogen dat niet en moeten dubbel uitzenden, ongelijkheid dus.

En dat gezeur, dat je het van te voren weet, is de grootste en schandaligste onzin die er is, want dan kan de overheid wel van alles eisen voor een frequentie.

Dat je elke dag in je blote kont een ronde dans voor de Koning moet doen. En je zal ze de kost geven die dat nog gewoon doen ook voor een frequentie, ja voor een duur FM netwerk, maar toch niet voor een AM kanaal. Dan kan niemand er nog wat mee. De collega’s die ook moeite hebben met DAB hoor je niet, maar proberen de schade te beperken. Doe ik ook maar ik ga nog iets verder.

Dat het grote onzin is vindt ook de Tweede Kamer, die unaniem een motie aannam die de minister oproept af te zien van de digitale verplichting voor middengolf.

Ik kom niemand tegen die het wel normaal vindt, behalve jaloerse radiomensen, maar die laten elke keer na om zelf iets aan te vragen, en gaan dan achteraf zeuren over de vergunningen van een ander. Zelf doen ze er ook niks aan om de omstandigheden beter te maken, zodat er steeds meer kavels op de plank blijven liggen.

Met de zojuist opgerichte Stichting Middengolf wil ik de middengolf toegankelijker maken voor iedereen die daar toch gebruik van wil maken. Dus niet uitschakelen, niet doen alsof we allemaal digitaal willen, maar gewoon gebruiken voor doelgroepradio en kleine zenders etc.

Met uiteraard normale eerlijke voorwaarden en kosten, en geen flauwekulregels en hoofdprijzen. Een nieuwe aparte categorie dus, niet Publiek en Niet commercieel.

– Als je als middengolfzender via DAB+ moet gaan uitzenden, dan gaat dit via het bovenregionale net gebeuren. Nu is de aanbesteding voor zuidwest-Nederland al opgestart. Voor de overige regio’s blijft het angstvallig stil. Kun jij ons vertellen wat de stand van zaken is?

Zuidwest Nederland is niks, alleen maar regionale omroepen en ik dacht, één commercieel op FM, dus dat is een publieke Regionale Omroep (ROOS) onderonsje.

Bovendien wil de ROOS een Europese aanbesteding voor het hele land. Dat is helemaal niet nodig want de zaak is per allotment, per gebied van de multiplex, geregeld. Dus is maatwerk mogelijk zoals de commerciëlen liever willen.

Zoals al aangegeven is de koppeling tussen commerciële omroepen, waaronder ook de middengolfers, aan de ROOS zenders een slechte keuze. De verschillen tussen de twee zijn te groot, en ik heb stellig de indruk dat men er niet uitkomt. Ik denk zelfs dat er niet uit te komen is. Ik kan natuurlijk geen details geven, maar zoals het er nu ligt kan het gewoon niet.

Bovendien laat de overheid alles maar aan de omroepen over, in plaats van zelf een fout te corrigeren. Het regionale kavel dat voor 1 Euro aan MTVNL is versjacherd is een regelrechte blunder, waardoor de bestaande omroepen nu vastlopen.

Met die ruimte erbij, het bovenregionale voor de een, het regionale voor de ander, is er veel sneller uit te komen, is de regionale schaarste voor een belangrijk deel opgeheven en zijn de kosten voor kleine armlastige zenders veel lager.

Als nu ook even met BUMA, CvdM en AT wordt afgesproken dat we de komende 10 jaar niet met DAB opeens meer moeten gaan betalen, voor helemaal niets dat (extra) wordt geleverd, gebakken lucht dus, dan denk ik dat DAB voor alle regionale zenders bij wijze van spreke al morgen is geregeld. Doe ik ook mee.

– Steeds minder mensen luisteren naar de AM. In Nederland zijn Radio 5 en Radio 538 de enige grote zenders die nog uitzenden via de middengolf. Ook in het buitenland (o.a. Duitsland) worden steeds meer AM-zenders uitgezet. In de VS migreren steeds meer talkzenders van AM naar FM. Heeft de middengolf nog toekomst?

De Middengolf heeft geen toekomst voor grote publieke en commerciële zenders. Eenvoudig omdat die niet meer willen, want het belangrijkste platform is nu eenmaal FM. Dus een beetje zender, publiek of commercieel, wil of moet daarop zitten. De middengolf indeling in Europa is voor hele grote publieke zenders ingericht in 1975, en dat is niet geschikt voor commerciële of ander gebruik. Volkomen achterhaald dus en het wordt hoog tijd voor een nieuwe Europese indeling.

Maar het kan heel interessant worden als je speciale zenders op de middengolf loslaat, doelgroep gericht, niche formats, en kleine zenders de mogelijkheid geeft om uit te zenden. Dat kan alleen als de voorwaarden simpel en gemakkelijk zijn, geen onnodige barrières zoals nu, en ook de onnodige kosten, de gebakken lucht handel dus, moet worden weggenomen.

– Ooit zal er een einde komen aan het analoge radiotijdperk. Als DAB+ het niet wordt, wat verwacht je dan dat de digitale opvolger van FM/AM gaat worden?

Dat lijkt me duidelijk: internet, ook mobiel 4G en zelfs 5G komt er al aan.

Het valt me op dat veel mensen digitaal als een noodzaak ziet, als een van god gegeven verschijnsel. We rijden nog steeds op de fiets terwijl de auto allang geleden is uitgevonden. Waarom niet naast elkaar, analoog en digitaal, zeker de eerstkomende tijd. En we hebben toch ook vele tientallen jaren AM en FM naast elkaar gehad.

DAB is niet beter dan FM, FM is wel beter dan AM, voor iedereen duidelijk, en het duurde nog heel lang voor dat FM het dominante platform werd.

Ik hoor geluiden van DAB bezitters die de ontvangst wel wat tegen vinden vallen, maar misschien worden de zenders sterker. De vraag is ook of er wel bij het grote publiek belangstelling is voor meer zenders. De extra zenders die je nu krijgt op DAB maken de koop van een DAB radio niet erg aantrekkelijk.

We zullen wel zien wat het effect van de campagne “Let’s get Digital” is. Wie weet wordt het een doorslaand succes binnen een jaar en wordt ik rijk met m’n DAB vergunning ha ha.

– Wanneer verwacht je dat het analoge radiotijdperk in Nederland ten einde komt?

Dat gaat nog heel lang duren, kijk maar eens hoe lang het duurde voordat de FM de AM heeft vervangen, en de AM staat nog steeds aan! Reken op vele tientallen jaren, ik hoop dat de overheid dat ook gaat beseffen en niet in een onbezonnen daad de FM uitgooit.

– Hoe zie je de toekomst van de radio in Nederland?

Moeilijk te zeggen.

Hangt vooral af van de durf en creativiteit van ondernemers, of die mooie dingen willen doen of alleen maar meer van hetzelfde om snel rijk te kunnen worden, wat gewoon niet lukt met radio. Ook hoe de NPO reageert, gaat die door met het beconcurreren van de vermaledijde commerciëlen of gaan we goede mooie programma’s en zenders neerzetten. [Radiowereld.NL]

Lees hier nog meer interviews