Heel wat bekende omroepcoryfeeën hebben zich in de loop der jaren openlijk geërgerd aan het publieke omroepbestel in Nederland. Met name de toevoeging “in Nederland” is hier op zijn plaats, omdat in de meeste ons omringende landen het omroepwereldje er heel anders uit ziet. Maar wij hanteren in Nederland nog altijd het aloude systeem, waarbij een groot aantal omroeporganisaties participeren in vijf landelijke radiozenders en drie televisiezenders. En hoewel er enerzijds in de loop der jaren veelvudlig stemmen zijn opgegaan om het publieke bestel op de helling te zetten en een nieuwe koers te gaan varen, kwamen er anderzijds doodleuk nog meer zendgemachtigden bij, waaronder het nog vrij jonge BNN van Bart de Graaff en consorten. En wellicht komen er op dezelfde wijze nog wel wat clubjes bij die mee moeten delen op elk van de genoemde zenders.
Toch lijkt men in Hilversum geleidelijk te willen veranderen. Alleen wil men dat op de één of andere manier niet echt toegeven. Logisch, want toegeven dat je de boel aan het veranderen bent betekent automatisch erkennen dat je al een hele tijd op de verkeerde weg bent. En dat is pijnlijk. Niemand wil graag zijn ongelijk toegeven en dat leidt tot krampachtige bewegingen om eigenlijk hetzelfde resultaat te bereiken, maar dan ongemerkt. Anders gezegd: de publieke omroepen gaan zich steeds “commerciëler” gedragen. Het is natuurlijk ook helemaal niet zo moeilijk om eerst te zien hoe een ander het doet en dat kunstje vervolgens te imiteren. Het is alleen jammer dat ze het zelf niet als eersten hebben ontdekt. Want laten we wel wezen: alle mensen die later successen scoorden met een commerciële omroep, zijn zelf afkomstig uit het publieke bestel. De kennis was dus allang in huis.
Vroeger was alles in Hilversum gelijk. We hadden op de radio de keuze uit Hilversum 1 tot en met Hilversum 5 en op tv konden we afstemmen op Nederland 1 tot en met Nederland 3. In de loop der jaren werden op de radio de namen wel veranderd, maar de eenheid bleef. het woord “Hilversum” werd vervangen door “Radio”, omdat immers lang niet elke omroep altijd vanuit Hilversum uitzendt. Toen kwam Radio 3 als dé zender voor jong Nederland op het idee om de wat stoffige naam “Radio 3” voortaan te voorzien van de flitsende toevoeging “FM”. We zijn inmiddels niet anders gewend. Inmiddels hebben zenders als Noordzee en 10 het voorbeeld gevolgd. De formule van Radio 3FM werd ook een jaar of tien al aangepast naar commerciële maatstaven. De al vele jaren als succesvol te boek staande formule van het horizontaal programmeren (dezelfde programma’s dagelijks op dezelfde tijd) werd geïntroduceerd.
Maar deze week lazen we dat de volgende Hilversumse zender aan een modernisering naar commercieel voorbeeld toe is. De mij qua inhoud totaal onbekende zender Radio 5 wordt omgedoopt tot Radio 747AM. Wat me daarbij opvalt, is dat de zender qua naam op geen enkele wijze nog refereert aan het publieke bestel. Zou dit juist de bedoeling zijn? Wil het publieke bestel zich niet meer identificeren met haar eigen imago? Is men hier bezig met de zoveelste aanpassing in de hoop meer luisteraars te trekken, zonder te willen toegeven dat het kennelijk toch op de één of andere manier niet werkt zo? Krijgen we binnenkort ook de nieuwe naam “Familie FM” in plaats van Radio 2? Wordt Radio 1 straks gepresenteerd als: Public Info FM? Immers, wie nieuwszenders volgt, spreekt vast wel genoeg Engels om dit te begrijpen..? Het lijkt er steeds meer op dat het einde van het publieke bestel nabij is. Maar ik vraag me toch wel af hoe dat einde zal zijn.
Misschien gaan uiteindelijk alle omroepen een nieuwe overkoepelende organisatie vormen. Hoewel, in feite hebben ze die al in de NOS. Misschien blijven de zendgemachtigden uiteindelijk op papier nog een tijdje bestaan. Puur om wat administratieve probleempjes te voorkomen of op te lossen. Maar ze leveren uiteindelijk alleen maar personeel aan het bedrijf Nederlandse Omroep BV. En dat bedrijf zet een BBC-achtige formule neer, die weliswaar voor een breed publiek beschikbaar is, maar wel zeer specifiek wordt samengesteld. Misschien stappen een paar enthousiastelingen zoals Tros of Vara eruit en beginnen iets nieuws. Maar de rest zal waarschijnlijk meehobbelen met de grote groep en een kwaliteitsproduct neerzetten. Dat wil zeggen, als dat nog nut heeft en de hele omroepwereld niet zover is gedigitaliseerd dat iedereen zijn eigen baas wordt en niemand nog behoefte heeft aan het publieke bestel…
Raimond Bos
presentator@hotmail.com
