Het kabinet heeft besloten om te gaan veilen. Dat wisten we al. Maar er zijn op advies van een aantal deskundigen ook een aantal aanpassingen geweest aan het veilingontwerp, zeg maar de regels van de veiling. Hier zitten een aantal opvallende zaken tussen. De vraag is namelijk of de transparantie, wat voor een veiling toch belangrijk is, er wel mee gebaat is.
Iedereen herinnert zich de rumoerige UMTS veiling nog wel. Voor sommige mensen is dit nog steeds een nachtmerrie, maar dat terzijde. Achteraf zijn er onderzoeken geweest om te kijken of er wellicht sprake was van samenspanning van een aantal partijen. Nu wil het Kabinet niet dat dit nog eens gebeurt. En dus zijn er, op advies van experts, een aantal maatregelen genomen om dit bij de FM/AM veiling te voorkomen. Deze maatregelen maken een draconische indruk.
Eerst even de maatregelen zelf:
1> Er wordt geheim gehouden wie er zich heeft ingeschreven voor de veiling
2> Alleen die informatie die een bieder nodig heeft om een volgend bod uit te kunnen brengen wordt gegeven. Dat wil dus zeggen dat informatie over de identiteit van de vorige hoogste bieder, en het geboden bedrag, niet wordt vrijgegeven
3> Communicatie tussen deelnemers onderling die het veilingproces zouden kunnen verstoren is verboden. Partijen die zich hieraan schuldig maken worden direct uitgesloten.
De achterliggende gedachte is duidelijk. Men wil samenwerking tussen de partijen voorkomen. Er moet dus voorkomen worden dat partij A en partij B een onderlinge deal sluiten, wat uiteindelijk de opbrengst verlaagd en andere partijen eventueel kan benadelen.
Uiteraard valt er veel te zeggen voor een poging om samenspanning te voorkomen. Het verminderd de veilingopbrengst, en zorgt daarmee meteen voor een minder economisch efficiënt resultaat. Daarnaast kan het partijen benadelen. Als laatste heb je natuurlijk nog het risico dat partijen van te voren met elkaar om de tafel gaan zitten en een onderlinge deal sluiten, zodat de boel op voorhand al verdeeld is. Dat is natuurlijk ook niet de bedoeling van het Kabinet.
De vraag is echter in hoeverre deze vrees echt terecht, dan wel te rechtvaardigen is. Daarnaast zouden deze regels wel eens averechts kunnen werken.
Eerst het eerste punt. Er wordt geheim gehouden wie zich heeft ingeschreven voor de veiling, om zodoende te voorkomen dat partijen van te voren met elkaar om de tafel gaan zitten. Dit is bij de UMTS licenties gebeurt, en zijn er een aantal deelnemers samen gaan werken. We zijn toen van acht naar zes potentiële kandidaten gegaan. De vraag is echter of dit een slechte zaak is geweest. Voor de opbrengst van de veiling misschien wel, maar voor de markt niet. Het feit dat partijen zijn gaan samenwerken geeft namelijk een signaal af: een aantal partijen vonden zichzelf blijkbaar niet sterk genoeg en zijn gaan samenwerken om sterker te staan voor de veiling zelf. Dit had voor die partijen twee consequenties. Ten eerste meer speelruimte tijdens een veiling (er kon dus meer geboden worden), en ten tweede de eliminatie van een concurrent. Het Kabinet focust zichzelf duidelijk op punt twee, en interpreteert dat als een slechte zaak. Maar de partijen zijn niet voor niets samen gaan werken. Deze vorm van samenwerking heeft voor de rest een nihil effect op de concurrentie op de markt zelf, aangezien het aantal te verdelen licenties vast staat.
Het gevaar dat alle partijen met elkaar om de tafel gaan zitten en van te voren een deal sluiten is nihil. Hier zijn drie (simpele) redenen voor. Reden 1 is dat er meer partijen dan frequenties zullen zijn, waarmee de onderhandelingen in dat geval complex en ingewikkeld zullen worden. Wellicht dat er een aantal partijen samen zullen gaan werken, maar lang niet allemaal. Er zijn waarschijnlijk te veel partijen die het toch zelf willen proberen. Reden twee vloeit min of meer voor uit de eerste reden: doordat er zoveel partijen zijn, is het praktisch onmogelijk om van te voren afspraken te maken. Reden drie is dat bepaalde partijen elkaar inmiddels zo sterk wantrouwen, dat ze geen afspraken kunnen maken. Sterk wantrouwen is namelijk nog nooit een goede basis geweest voor een overeenkomst. De kans dat de een de ander gaat belazeren is te groot.
Daarentegen verstoort deze regel wel weer de marktwerking die vooraf gaat aan de veiling. Als er partijen samen gaan werken, dan hebben ze daar blijkbaar een goede reden voor. Wat voor reden staat daar dan tegenover die overheidsbemoeienis rechtvaardigt?
Daarnaast valt er sterk te betwijfelen of deze regel wel effect zal hebben. Want, nieuws gaat snel in het wereldje. En het wereldje is klein. Dat betekent dat de meeste partijen toch wel van elkaar zullen weten wie meedoet en wie niet. Gevolg: als ze willen praten met elkaar, dan kunnen ze dat toch wel doen. En dus doen ze het ook. En hoe wil de overheid het gaan oplossen met partijen die (deels) eigendom zijn van dezelfde partij? Om maar niet te beginnen over de mogelijkheid dat partijen al met elkaar gaan praten nog voordat de inschrijving begint.
Uiteraard zal deze regel wel ten koste gaan van de transparantie. Als niemand buiten het wereldje weet wie er mee gaan doen met de veiling, wat is die transparantie dan nog waard? Ook zullen er misschien wel partijen zijn (lees: vooral nieuwkomers), die nog niet echt helemaal in het wereldje zitten. En dus niet mee kunnen doen aan de gesprekken van te voren (omdat ze niet weten wie er meedoet). Er worden hiermee dus wellicht partijen benadeeld.
Daarnaast wordt de transparantie helemaal geschaad door regel nummer twee.
Die regel is: Alleen die informatie die een bieder nodig heeft om een volgend bod uit te kunnen brengen wordt gegeven. Dat wil dus zeggen dat informatie over de identiteit van de vorige hoogste bieder, en het geboden bedrag, niet wordt vrijgegeven.
Dit betekent dus dat partijen niet weten wat het hoogste bedrag is wat de vorige keer geboden is. Daarnaast zal de identiteit van de bieder ook niet worden prijsgegeven. Wat is het nut van deze regel?
Niemand kan op deze manier het verloop van de veiling volgen. Volgers weten alleen welk bedrag er minimaal geboden dient te worden tijdens de volgende ronde, maar door het niet prijsgeven van overige informatie is een vergelijkende toets bijna nog transparanter. Dat mag toch niet de bedoeling zijn van een veiling.
Daarnaast is er regel drie (partijen mogen geen veiling belemmerend gedrag vertonen), die deze regel in principe overbodig maakt. En wie garandeert dat er bepaalde partijen deze informatie niet onderling uit gaan wisselen?
Regel drie: Communicatie tussen deelnemers onderling die het veilingproces zou kunnen verstoren is verboden. Partijen die zich hieraan schuldig maken worden direct uitgesloten.
Ah, UMTS. Daar heeft Telfort een briefje naar Versatel gestuurd met daarin wat uitspraken, met als gevolg dat Versatel zich terugtrok. Dit wil men dus voorkomen. De vraag is alleen of men dat aan de hand van het Telfort briefje moet doen. De vraag is namelijk hoe je de hele zaak moet interpreteren. Om het simpel te zeggen: de brief van Telfort en de daarop volgende acties van Versatel zijn voor meerdere interpretaties vatbaar. Ach ja, het leven is niet altijd even simpel.
Maar wat is communicatie die het veilingproces zouden kunnen verstoren? En hoe wil men dit controleren? Voor hetzelfde geld gaan er een paar mensen gezellig met elkaar dineren. Wie weet wat er daar wordt besproken?
Toch is deze regel nog het beste te verdedigen. Als partij A partij B gaat bedreigen met rechtzaken en dergelijke, kan dat het proces verstoren. Toch is het de vraag of alleen dit of ook andere zaken onder deze regel vallen. Wellicht dat ‘ie nog maar eens uitgewerkt moest worden, want anders heeft het de potentie om voor een paar rechtzaken te gaan zorgen.
Al met al valt te concluderen dat de regels die nu zijn opgesteld, als ze al effect hebben, uiterst discutabel zijn. De transparantie van een veiling wordt hiermee op een ernstige wijze in gevaar gebracht. Het Kabinet haalt hiermee een van de redenen die men opgaf om te gaan veilen (transparantie) onderuit. Ook de eerlijkheid van de veiling komt hiermee in gevaar. De argumentatie hiervoor staat hierboven. De vraag rijst dan ook of het Kabinet met deze regels het doel niet voorbij schiet. Te vrezen valt van wel …….
