De omroepverenigingen staan onder druk om een deel van hun macht af te staan. Het CDA wil sterke verenigingen juist weer ruim baan geven. De Haagse politiek kán het niet laten. Staan de concessies van de publieke omroep vast tot het jaar 2010 – ruim na de zittingsperiode van het huidige kabinet, zodat dit hete hangijzer niet in het regeerakkoord van Balkenende II hoefde te worden opgenomen.
Komt er toch weer debat op, deze maal door toedoen van het CDA, dat streeft naar een herstel van het primaat van de omroepverenigingen in het bestel.
Het CDA presenteert zijn jongste voorstel, bij monde van fractievoorzitter Maxime Verhagen, als een concessie aan de geest van de tijd. Het loslaten van het monopolie op de programmagegevens, dat Verhagen nu in de strijd werpt, lijkt immers een concessie aan coalitiegenoten VVD en D66, die een daartoe strekkend initiatiefwetsontwerp in voorbereiding hebben.
Hoog tijd, weten alle betrokkenen: een dergelijk monopolie verdraagt zich niet met moderne Europese en andere inzichten en heeft – ook al kan het nog even duren voordat een rechter het ontkracht – geen toekomst. Daarop, en op de positie van de door de bestaande omroepverenigingen uitgegeven programmabladen, kan de door het CDA bepleite positie van de omroepen in ieder geval niet gegrondvest worden.
Verhagens voorstel over het vrijgeven van de omroepgegevens kan dus bij VVD en D66 op warme instemming rekenen. Desondanks klinkt aan de liberale kant van de coalitie enig wantrouwen door. ,,Ik heb de indruk dat het CDA een andere agenda hanteert dan wij”, zegt VVD-mediawoordvoerder Örgü. ,,Maar ik reken op steun van het CDA voor ons initiatief-wetsontwerp straks”. Mocht het CDA zijn steun afhankelijk willen maken van verdergaande hervorming van de omroep – bijvoorbeeld om het omroeplidmaatschap maar één euro per jaar te laten kosten, zodat er de facto een soort ‘omroepverkiezingen’ zullen ontstaan – dan is de VVD daar niet voor te vinden.
,,Voor wat de algehele structuur van de omroep betreft richten wij ons op 2010”, zegt Örgü. De werkelijke liberale plannen met de omroep zullen dus pas bij de verkiezingen van 2007 ter beoordeling voorliggen, kondigt zij aan. Uit het verleden is wel ongeveer bekend welke richting die plannen bij de VVD meestal uitgaan: een ontzuilde basisvoorziening om te voorzien in informatieve, culturele en educatieve belangen waarin de commerciële omroep door haar aard niet kan voorzien.
In het verleden zijn CDA en PvdA in omroeppolitiek vaak samen opgetrokken als het erom ging de positie van de omroepverenigingen te beschermen – niet voor niets hebben beide partijen een belang in de bestaande, nog sporen van de verzuiling dragende structuur, in de vorm van KRO, NCRV en Vara. Ten aanzien van Verhagens jongste voorstellen lijkt dit oude verbond tussen CDA en PvdA echter niet op te gaan: ,,Ik heb een beetje de indruk dat, zoals wel vaker dezer dagen, het CDA terug wil naar de jaren vijftig, met drukbezochte toogdagen voor omroepverenigingen”, zegt mediawoordvoerder Van Nieuwenhoven – die benadrukt het jongste CDA-plan nog niet te hebben gelezen.
Wat Van Nieuwenhoven betreft hoeft er niet getornd te worden aan het thans geldende principe, ,,dat de omroepen samenwerken om te overleven”. Dat kan naar haar gevoel heel goed binnen de huidige (onder Paars II mede door PvdA-staatssecretaris Van der Ploeg bedachte) structuur, waarbij de omroepverenigingen blijven bestaan, maar in de programmering sterk gebonden zijn aan instructies van boven hen gestelde aansturingsorganen en netmanagers.
D66-staatssecretaris Van der Laan lijkt een verdere stroomlijning van die gecentraliseerde structuur voor te staan, al heeft zij zich tot op heden niet duidelijk uitgelaten over haar plannen. Maar misschien hoeft dat ook wel niet, want er lijkt binnen de zittende coalitie voor geen enkele afwijking van de status quo een meerderheid te vinden. Het CDA en de andere partijen kunnen nog jarenlang naar hartelust ideeën voor 2010 lanceren.[NRC/Radio.NL]
