De NCRV bestaat tachtig jaar. En de omroep viert dat op 13 november met het concert En God schiep….. de radio in Theater Orpheus in Apeldoorn. Gepensioneerd medewerker Hetty van Kempen weet boeiend over de geschiedenis van haar voormalige werkgever te vertellen. ‘Radio was een grote drempel voor onze achterban, televisie nog veel groter.’
De NCRV is op 15 november 1924 opgericht op initiatief van burgemeesterszoon en journalist P.K. Dommisse. Een ‘Chr. vereeniging voor draadloze telegrafie, die een eigen zendstation ter beschikking zal hebben’ was in zijn ogen het ideale middel om ‘het evangelie te verkondigen’. P.K. Dommisse laat er geen gras over groeien en op 24 december van dat zelfde jaar zendt de Nederlandsche Christelijke Radio-Vereeniging voor het eerst uit. Dertien dagen later verschijnt het omroepblad Christelijk Tijdschrift voor Radio. Ik zeg altijd: ‘De NCRV is met 1 PK begonnen’, lacht gepensioneerd programmamaker Hetty Van Kempen.
Prestatie
Radio is in die tijd nog een novum en de omroep een relatief onbekend begrip. Maar al snel volgt de oprichting van de VARA, KRO (1925), VPRO (1926) en AVRO (1927). In 1930 tellen de grote vier (VARA, KRO, NCRV en VARA) ieder meer dan 100.000 leden.’ Voor de NCRV was dat een hele prestatie, aldus Van Kempen. ‘De achterban bestond voor een groot deel uit orthodoxe christenen, die nog nooit film hadden gezien, naar het toneel waren geweest of een balletvoorstelling hadden bezocht. De NCRV had in dat opzicht veel grotere drempels te overwinnen dan andere omroepen.’
Voor het tv-programma O Ja! De NCRV in Beeld – dat werd gemaakt ter ere van het zeventigjarig jubileum – verdiepte Van kempen zich uitgebreid in de geschiedenis van de NCRV. Met name voor de Tweede Wereldoorlog is de NCRV haar met de spaarcentjes van de leden opgebouwd’, vertelt ze. ‘Het NCRV-gebouw, bijvoorbeeld, is bij elkaar gespaard in de kleine blauwe busjes, met dubbeltjes en kwartjes.’ Overigens had de NCRV in eerste instantie maar weinig aan dat nieuwe gebouw. Het werd opgeleverd in 1940, toen de oorlog letterlijk en figuurlijk voor radiostilte zorgde.
Bewegende beelden
Na de oorlog gaat het de omroepen voor de wind, vooral als in 1951 de televisie wordt geïntroduceerd. Van Kempen: ‘Televisie wierp voor het orthodoxe deel van de NCRV-achterban nog grotere drempels op dan radio. Je moet je voorstellen: sommigen van hen hadden nog nooit bewegende beelden gezien. Een paar mannen hebben in die dagen pinonierswerk verricht en zich op ledenavonden de blaren op hun tong gepraat. Mannen als directeur en regisseur Peter Koen, verantwoordelijk voor het tv-aanbod van de NRCV (waaronder veel toneelstukken en musicals, red.) En David Koning en Dick van Bommel, die ervoor zorgen dat de NCRV respectievelijk ballet en toneel en amusement kon brengen.’
Trots
Veel zaken waren volgens Van kempen het eerst bij de NCRV te zien. Van Kempen: ‘Quizzen, bijvoorbeeld, en een actualiteitenrubriek. We brachten als eerste een verstandelijk gehandicapte in beeld; Henk Mochel sprak als eerste over euthanasie; het eerste milieuprogramma (We stinken erin van Jan van Hillo red.); Noortje van Oostveen was het eerste vrouwelijke afdelingshoofd; we brachten de eerste lange tv-serie: De Glazen stad.’
Trots noemt Van Kempen de programma’s waarmee de NCRV in de jaren zestig, zeventig en tachtig op de Nederlandse verscheen: ‘Swiebertje, Sil de strandjutter, Het wassende water, De kleine waarheid, Zo vader, zo zoon, De familie Knots. En natuurlijk Farce Majeure… een satirisch programma dat er niet om loog. Veel is nog steeds actueel, niet alleen in vorm maar ook in inhoud.’
Met plezier denkt ze aan die jaren terug. ‘Het waren andere, eenvoudiger tijden. Spel zonder grenzen, bijvoorbeeld… je hebt geen idee wat dat bij de mensen teweeg bracht. De deelnemers trainden ervoor alsof ze goud moesten halen op de Olympische Spelen. Het was een heel andere sfeer dan nu: als er balen hooi versjouwd moesten worden, of een decorstuk plotseling gerepareerd… dan deden we dat met zijn allen. Het was een grote saamhorige bende, met veel aandacht voor elkaar, ook in het werk. Alles moest je kunnen: samenstellen, redactie doen, montage, maar ook – zoals gezegd – strobalen sjouwen bij Spel zonder grenzen of Zeskamp.
De NCRV is de laatste jaren een paar keer negatief in het nieuws geweest, bijvoorbeeld toen de omroep het programma Herberg de Leeuw van Paul de Leeuw stopzette. Van Kempen: ‘Als je bij de NCRV werkt, committeer je je aan bepaalde ideeën. De C in onze naam staat ergens voor: het gezin, maatschappelijke saamhorigheid, verantwoordelijkheid… Daardoor kunnen sommige dingen niet en gaan mensen weg. Toch hoort die C bij ons: dat zie je terug, bijvoorbeeld in programma’s als Schepper & Co en Spiritus.’ [Marc Notebomer / Radio.NL]
