De mogelijke overname van Nozema Services door KPN stuit op grote bezwaren onder politici en de concurrenten van zowel Nozema als KPN. Volgens onder anderen Broadcast Partners en Antenne 3 zou de overname schadelijk zijn voor de concurrentie tussen de verschillende zenderoperators, omdat KPN / Nozema Services hiermee een grote machtspositie kan verwerven en zelfs monopolist kan worden in bepaalde sectoren.
Daarnaast krijgt KPN met de overname een ruime meerderheid van 80% van de aandelen in Digitenne in handen, een concurrent voor de toekomstige televisiediensten van KPN via ADSL2+. De Vecai heeft om die reden inmiddels ook aan de bel getrokken bij de verantwoordelijke ministeries. Naast de concurrenten van KPN en Nozema laat ook de VCR doorschemeren niet blij te zijn met de ontwikkelingen en zijn er kamervragen gesteld door de PvdA en het CDA. Het ligt in de lijn der verwachting dat KPN het hoogste bod op Nozema Services uit zal brengen en daarmee het bedrijf in handen krijgt.
Broadcast Partners, dat zelf Nozema Services niet mag overnemen, is dan ook woedend. Nozema Services is één van de twee opvolgers van Nozema, dat is gesplitst in Nozema Services (dienstverlener) en Novec (mastenbeheerder). De splitsing was noodzakelijk omdat Nozema, dat zowel de zendmasten in beheer had als commerciële diensten aanbood aan radiostations, misbruik maakte van haar positie. Het bedrijf gaf Broadcast Partners geen toegang tot haar zendmasten – of pas als ze daar nagenoeg toe gedwongen werd – en vroeg onredelijke tarieven voor het medegebruik van de zendmasten. Dat gaf aanleiding tot talloze procedures bij de OPTA en de NMa. Met de splitsing hoopte het Ministerie van Economische Zaken een einde te maken aan deze situatie.
Een overname van Nozema Services door KPN kan de situatie van voor de splitsing van Nozema echter weer terugbrengen, zo vrezen de concurrenten van Nozema Services. KPN is namelijk eigenaar van de betonnen delen in de grote zendmasten, terwijl Novec de stalen delen van de zendmasten beheert. De betonnen delen bevatten vaak de zendapparatuur, zoals de zender, terwijl het stalen deel de antennes bevat. Als KPN Nozema Services overneemt, bestaat het risico dat het telecombedrijf de toegang van haar concurrenten tot de betonnen delen van de zendmasten actief gaat tegenwerken. Daarnaast is KPN eigenaar van een aantal hoge antennemasten, vergelijkbaar met die van Novec, waarop ook omroepfrequenties worden uitgezonden. KPN is houder van de milieuvergunningen waarin bepaald is wie welke zender met welk vermogen in de betontorens mag beheren. Broadcast Partners is bang, dat als KPN haar concurrent wordt, dat er een risico op discriminatie tussen de eigen diensten van KPN en die van andere dienstverleners ontstaat. Het bedrijf denkt dat in dat geval de splitsing van Nozema voor niets is geweest. Antenne 3 is het met de zienswijze van Broadcast Partners eens en denkt dat de verkoop van Nozema Services aan KPN de klok twintig jaar terug zal zetten. “Als je goed in het verleden kijkt zie je dat Nozema en KPN ooit één bedrijf zijn geweest. De betrokken ministeries lijken zich dit echter niet te beseffen”, aldus Paul Winnubst van Antenne 3.
Erik de Zwart, woordvoerder namens de VCR, laat weten dat het voor de VCR nog ‘te vroeg’ is om inhoudelijk op de zaak in te gaan. De Zwart laat echter wel doorschemeren niet enthousiast te zijn over een mogelijke overname van Nozema Services door KPN.
De splitsing van Nozema is overigens niet vrij van kritiek. Bepaalde cruciale onderdelen van het netwerk aan zendmasten zijn niet in Novec maar in Nozema Services geplaatst, waardoor Broadcast Partners de strijd straks op meerdere fronten aan moet gaan. Zo zijn de AM-masten zijn niet in Novec maar in Nozema Services geplaatst. Nozema weigert haar concurrenten toegang te verlenen tot deze masten, waardoor AM-stations gedwongen worden naar Nozema te stappen. Volgens verschillende eigenaren van AM-frequenties leidt dit tot hoge prijzen voor AM-distributie. De Minister van Economische Zaken wil niet ingrijpen en vind dit een zaak voor de OPTA, de toezichthouder voor de telecommarkt.
Een overname van Nozema Services door KPN kan echter ook gevolgen hebben voor digitale televisie. Nozema Services heeft een belang van 40 procent in Digitenne, terwijl KPN zelf ook 40 procent bezit. Met de overname kan KPN dus een meerderheidsbelang van 80 procent en daarmee de feitelijke controle verwerven over Digitenne. De minister van Ecomische Zaken, Laurens-Jan Brinkhorst, heeft overigens eerder toegezegd een KPN-belang van meer dan 40 procent in Digitenne niet te zullen tolereren. De Tweede Kamer was daar ook faliekant op tegen en heeft zelfs een motie ingediend om een vergroting tegen te gaan.
KPN is daarnaast bezig met digitale televisie via ADSL2+ en probeert toegang te krijgen tot de kabelnetwerken, waarmee het bedrijf een forse machtspositie krijgt in de markt voor digitale televisie. De Vecai, de overkoepelende organisatie voor kabelmaatschappijen, heeft om die reden aan de verantwoordelijke ministeries laten weten niet blij te zijn met de mogelijke overname. De organisatie wijst erop dat er beleidsregels zijn die moesten voorkomen dat bedrijven als KPN grote belangen verwerven in meerdere infrastructuren en geeft aan dat deze regels ‘steeds urgenter’ beginnen te worden nu de concurrentie tussen bijvoorbeeld de kabel, de digitale ether en de satelliet steeds heviger begint te worden.
De frequenties waarop Digitenne uitzendt moeten tot 2007 worden gebruikt voor de distributie van digitale televisie. Na 2007 is het gebruik van de frequenties vrij. Gezien de zwakke concurrentiepositie van Digitenne – dat grotendeels door de Nederlandse Staat is gefinancierd is, door belangen van verschillende Staatsbedrijven en aan de Staat gerelateerde organisaties – is de algemene verwachting dat KPN de stekker uit Digitenne zal trekken en de frequenties zal gaan gebruiken voor datacasting. De bestaande klanten van Digitenne en het Digitenne product met de KPN merknaam (digitale televisie van KPN) kunnen dan worden overgezet naar de kabel- of ADSL-televisiediensten van KPN. Hiermee zou KPN meerdere vliegen in één klap slaan: goedkope frequenties voor datagebruik, enkele tienduizenden klanten voor hun eigen digitale televisieproducten en het uit de markt halen van een potentiële concurrent. In verschillende andere Europese landen is digitale televisie via de ether gratis (free-to-air) en is het een doorslaand succes.
De wijziging van broadcasting naar datacasting kan voor de Publieke Omroep ook gevolgen hebben. De Publieke Omroep heeft haar digitale frequenties in bruikleen gegeven aan Digitenne. Een mogelijk einde van Digitenne maakt meteen een einde aan de etherdistributie van de Publieke Omroep, aangezien de analoge etherzenders binnenkort ook uitgeschakeld zullen worden. Een woordvoerder van de Publieke Omroep kon niet direct vertellen of de organisatie haar digitale multiplex nog uit Digitenne kan halen.
Met het belang in Digitenne kan KPN een voorsprong opbouwen op het gebied van digitale televisie ten opzichte van andere telecombedrijven. Verschillende politici trokken dan ook eerder al aan de bel bij minister Brinkhorst van Economische Zaken, toen KPN een belang nam van 40 procent in Digitenne. Brinkhorst beloofde de Tweede Kamer toen dat hij niet zou toestaan dat KPN een groter belang zou krijgen in Digitenne. Inmiddels tekent zich een kamermeerderheid af tegen de koop van Nozema door KPN en zijn door zowel de PvdA als het CDA vragen gesteld, die vandaag beantwoord moeten worden.
KPN kan of wil verder nog niet ingaan op de ontstane ophef. Het bedrijf claimt bij monde van woordvoerder Bram Oudshoorn nog geen besluit te hebben genomen of het bedrijf een bod op Nozema Services zal uitbrengen, maar er wordt wel naar de mogelijkheid gekeken. Oudshoorn geeft aan dat KPN bezig is met digitale televisie en dat dat één van de redenen is dat er wordt gekeken naar Nozema Services. De ontstane ophef in de markt en onder politici omschrijft hij als ‘randvoorwaarden waarnaar gekeken moet worden’.
Bij Versatel was nog niemand bereikbaar voor commentaar. [MvD]
