Televisiemaker Jelle Brandt Corstius is tegen gewerkt bij het maken van zijn reportageserie ‘Van Moskou tot Moermansk’ voor de VPRO. Op een Russische hotelkamer zijn opnamen over de ontgroeningpraktijken in het Russische leger expres gewist. Ook zijn de in Moskou wonende correspondent en zijn tv-ploeg achtervolgd door de Russische geheime dienst, FSB. Dat heeft dagblad Trouw dinsdag gemeld.
Eerst had Brandt Corstius niet door dat hij werd achtervolgd, beschrijft hij in zijn column in dezelfde krant. De chauffeur merkte het als eerste. Toch was de journalist niet verbaasd, want het is niet de eerste keer dat het hem is overkomen. “Ik word wel vaker achtervolgd in Rusland, dat hoort er nou eenmaal bij. Dat hoort bij je baan als journalist…. Net zoals mijn telefoon wel eens wordt afgeluisterd”, vertelt Brandt Corstius in Trouw. Alle artikelen die hij schrijft, worden eerst in het Russisch vertaald en gelezen. Daarna gaat de correspondent over tot publicatie.
Tegenwerking
Tegenwerking door de Russische autoriteiten was niet nieuw voor de journalist. In het tv-programma ‘Pauw en Witteman’ is Brandt Corstius te gast en vertelt hij over zijn ervaringen: “Je wordt wel vaak tegengewerkt. Je wordt bijvoorbeeld gevolgd en afgeluisterd. En als je van dingen verslag wil doen waarover de staat liever heeft dat je niet bericht, dan wordt er alles aan gedaan om dat te voorkomen. Maar het niet te vergelijken wat er met mijn Russische collega’s gebeurd. Die worden gewoon dood geschoten.”
Van Moskou tot Moermansk
Voor het programma ‘Van Moskou tot Moermansk’, dat elke zondag is te zien op Nederland 2 vanaf 20:15 uur, reist Brandt Corstius van Noord naar Zuid langs de grootste rivier van Rusland, de Wolga. Tijdens deze reis behandeld hij thema’s zoals vrouwen in Rusland, het milieuprobleem en nieuwe censuur. Hij spreekt hierover met ‘gewone’ Russen. Tijdens de laatste aflevering van de 8-delige serie, over de rol van het leger in Rusland en de ontgroeningpraktijken, interviewt hij onder andere een vrouw van wie haar zoon zelfmoord pleegde tijdens de militaire dienst.
Met opzet kapot gemaakt
Brand Corstius in ‘Pauw en Witteman’: “Een week lang hebben we opnames gemaakt over het Russische leger in Moermansk. We hebben ze daarna doorgestuurd naar Nederland, maar ze konden niet worden gelezen. Ze waren met opzet kapot gemaakt. Er zijn mensen in onze hotelkamers geweest om dit te doen. Daarom maken we altijd een back-up. Dat lukte dit keer niet, we dachten aan een technisch probleem. Zelfs de audio back-up van de geluidsman op zijn computer, dat beveiligd is met een wachtwoord, is gewist. Het is overduidelijk dat we zijn tegengewerkt bij deze aflevering over het Russische leger. Later hebben we nog in andere steden gefilmd, maar daarvan is niets gewist.”
Nieuwe opnamen
Uiteindelijk is Brandt Corstius teruggegaan om nieuwe opnamen te maken. “Ik heb dezelfde vrouw weer geïnterviewd over de dood van haar zoon in het leger. Ik heb haar verteld wat er is gebeurd en waarom we terugkwamen. Ze wist heel goed wat de risico’s waren. Op de crèche waar ze werkt is de geheime dienst FSB langs geweest om te vragen of ze niet met ons wilde praten. Maar ze wilde perse met ons praten. Ze heeft ook niets meer te verliezen, want het enige wat haar dierbaar is, haar zoon, is ze al kwijt.”
Dader
Heeft Brandt Corstius een idee wie er achter de vernietiging van de opnamen zit? “Ik weet het niet. Het is in ieder geval een zeer professionele organisatie. Het kan de geheime dienst FSB zijn geweest of een geheime dienst binnen het leger. Of ik nog blijf werken in Rusland? Nee, ik heb er genoeg van. Ik vind het erg jammer want ik houd van het land en de mensen die er wonen.”
Achtergrond
Journalist Jelle Brandt Corstius heeft sinds 2005 in Moskou gewoond. Hij heeft daar gewerkt als correspondent voor dagblad Trouw. Hij schreef ook een paar boeken over zijn Russische avonturen en maakte twee televisieseries over Rusland. De eerste serie heet ‘Van Moskou tot Magadan’ en is nog terug te kijken op de website van de VPRO.
Journalistiek in Rusland
Vooral de vierde aflevering uit de tweede serie is interessant. In deze aflevering staat de journalistiek en de censuur in Rusland centraal. Moskou wordt de laatste jaren steeds vaker opgeschrikt door moorden op kritische journalisten en andersdenkenden. Op de herdenking van de moord op journaliste Anna Politkovskaja spreekt Brandt Corstius met mensen die dit niet langer kunnen en willen verdragen. Censuur in Rusland beperkt zich niet tot de journalistiek; op allerlei gebieden worden mensen bedreigd en tegengewerkt. De aflevering van zondag 14 maart is hier terug te zien door te zoeken op ‘Van Moksou tot Moermansk’.
[RvB / Radio.NL / Foto: Hans Pool]
