Mediamagnaat Silvio Berlusconi treedt af als het Italiaanse parlement de economische hervormingen heeft aangenomen. “Het is in het belang van het land dat ik vertrek”, aldus Berlusconi. Eerder werd duidelijk dat Berlusconi niet langer kan rekenen op een meerderheid in het parlement. Radio.NL zet het leven van de mediamagnaat op een rijtje.
De Kamer van Afgevaardigden keurde nog wel de staatsuitgaven van 2010 goed, met 308 stemmen voor en geen tegen, maar 321 afgevaardigden onthielden zich. Hiermee werd duidelijk dat de premier de steun van de volksvertegenwoordiging heeft verloren.
“Deze regering heeft geen meerderheid!” donderde oppositieleider Pierluigi Bersani na de stemming. “Als u nog een greintje verstand heeft (…) treedt dan af.” Eerder op de dag riep Berlusconi’s belangrijkste bondgenoot Umberto Bossi ook al op tot het aftreden van de premier.
Op het moment dat Bersani de premier toesprak, legde een fotograaf van Associated Press vast hoe Berlusconi zijn opties op een stukje papier schreef. Te lezen waren de woorden ‘aftreden’ en ‘acht verraders’, een vermoedelijke verwijzing naar voormalige bondgenoten die zich in de stemming tegen hem hadden gekeerd.
Italië staat onder grote druk van de Europese Unie om hervormingen door te voeren en de schuldencrisis het hoofd te bieden. De stemming over de hervormingen staat voor volgende week gepland.
Berlusconi liet weten de voorkeur te geven aan nieuwe verkiezingen, maar zei dat het aan de president is om hierover te beslissen. Het kantoor van de president zei dat Napolitano formatiegesprekken begint zodra Berlusconi is afgetreden. Een van de namen die het meest genoemd wordt om een overgangsregering te leiden is die van Mario Monti, voormalig Eurocommissaris voor competitie en mededinging.
Wie was Berlusconi de afgelopen jaren?
Silvio Berlusconi overleefde seksschandalen en corruptieprocessen. Onthullingen over zijn seksfeesten (bunga bunga-feesten) maakten hem internationaal tot een risee. Desondanks wist de gebronsde premier zich keer op keer op wonderbaarlijke wijze door iedere crisis te vechten. De problemen op de financiële markten brachten hem uiteindelijk aan de rand van de afgrond.
De mediamagnaat Berlusconi domineerde bijna twintig jaar lang de Italiaanse politiek. Met zijn charisma en ongebruikelijke talent om te polariseren verkocht hij de Italianen de droom van voorspoed met zijn eigen levensverhaal van de eenvoudige crooner op een cruiseschip die de rijkste man van Italië werd. De afgelopen jaren veranderde dit beeld echter in een groteske karikatuur.
Zijn haartransplantaties en plastisch chirurgische ingrepen werden al te duidelijk. Zijn reputatie als verleider maakte plaats voor aantijgingen van slaapkameronderonsjes met prostituees en minderjarige meisjes. Zijn land bracht hij in verlegenheid met stuitende opmerkingen op internationale conferenties.
Hoe meer Berlusconi onder druk kwam te staan om af te treden, hoe strijdvaardiger hij werd. Zijn tegenstanders beet hij toe ‘communisten’ te zijn. Aanklagers noemde hij ’terroristen’ die lijnrecht ingingen tegen de wil van het volk dat hem had gekozen.
Ook toen zijn bondgenoten zich één voor één van hem afkeerden, hield hij nog vol de redder van Italië te zijn. “Hier, op de top in Cannes, kijk ik rond en ik zie niemand in Italië die ons land kan vertegenwoordigen”, zei hij begin november op een top van de G20 in de Franse badplaats.
Toch bleken ook de politieke levens van Berlusconi eindig. De brede, verblindend witte grijns, het zelfbewuste sarcasme en het eeuwige optimisme volstonden niet langer.
Zodra de aandacht voor de crisis in de eurozone werd verlegd naar Italië, hadden de financiële markten al vlug hun oordeel klaar: Berlusconi was het probleem. De premier ontbeerde de nodige politieke slagkracht om maatregelen snel door te voeren die de economie moesten aantrekken en de Italiaanse schuldenlast moesten terugdringen.
De grootste drijfveer voor politieke verandering in Italië was de angst dat het land niet in staat zou zijn de enorme schuld van 1,9 biljoen euro af te lossen. Een dergelijk rampscenario vergt te veel van Europa’s buffercapaciteiten en kan leiden tot het instorten van de eurozone en een wereldwijde crisis.
De internationale druk bleek uiteindelijk te groot. Binnenlandse oproepen tot zijn vertrek wist Berlusconi altijd te keren met behulp van zijn media-imperium. Met behulp van zijn televisiezenders en zijn enorme rijkdom bouwde hij zijn politieke carriëre. Hij pochte met zijn vermogen en hield er een uitbundige levensstijl op na, omringd door talloze jongedames.
“Ik ben geen heilige”, zei hij nadat zijn vrouw had aangekondigd na bijna twintig jaar huwelijk van hem te willen scheiden.
Al vlug stapelden de schandalen zich op. Eerst trad een zelfbenoemde call girl naar buiten met de mededeling dat ze het bed had gedeeld met de premier in de nacht dat Barack Obama werd gekozen tot president van de Verenigde Staten. Toen kwamen de vernederende aanklachten wegens seks met het minderjarige Marokkaanse meisje Karima el-Mahroug, bijgenaamd Ruby Rubacuori (Ruby de Hartendief). De verdenking dat hij zijn politieke macht had aangewend om El-Mahroug buiten de tralies te houden, leverde hem nog een aanklacht wegens machtsmisbruik op.
Hoewel hij herhaaldelijk ontkende zich schuldig te hebben gemaakt aan het hem ten laste gelegde, kwam Berlusconi steeds meer in een openbaar isolement terecht. Tot dusver heeft hij zich kunnen verweren tegen alle aanklachten – hij wordt ook vervolgd voor belastingontduiking en corruptie – maar als ambteloos burger zal hij niet langer in staat zijn de rechtsgang te belemmeren, zoals hij in het verleden regelmatig heeft gedaan.
Gedurende zijn hele leven heeft Berlusconi polarisatie tot kunst verheven. De bevolking kon worden onderverdeeld in aanhangers of tegenstanders, een tussenweg leek niet mogelijk. In de ogen van zijn aanhangers was de conservatieve leider een kundige staatsman die Italië rijk en welvarend wilde maken. Zijn tegenstanders zagen hem als een populist die door zijn media-invloed en politieke macht een bedreiging voor de democratische rechtsstaat vormde.
Internationaal ondervond hij dat de wijze waarop hij de Italiaanse bevolking tegemoet trad niet dezelfde uitwerking had als de manier waarop hij vertegenwoordigers van andere landen benaderde.
Berlusconi ontving de voormalige Britse premier Tony Blair ooit in Sardinië met een bandana op zijn hoofd (later bleek dat hij kort daarvoor een haartransplantatie had ondergaan). De Duitse bondskanselier Angela Merkel liet hij tijdens een NAVO-top minutenlang wachten, terwijl hij zelf schijnbaar druk verwikkeld was in een telefoongesprek.
Tv-zenders van Berlusconi
Berlusconi verwierf zijn rijkdom in de jaren zeventig toen hij met zijn tv-zenders het monopolie van de staat doorbrak. Zijn imperium Mediaset bleek een kip die gouden eieren legde. Het geld stroomde binnen door de populariteit van spelletjesshows, schaars geklede meisjes en Amerikaanse komedieseries. Als premier verwierf hij bovendien de controle over de Italiaanse publieke omroepen, waarmee hij zo’n negentig procent van de Italiaanse mediawereld in handen kreeg.
In 1994 richtte Berlusconi zijn eigen politieke partij op, die hij vernoemde naar een voetbalkreet: Forza Italia. Drie maanden later werd hij voor het eerst gekozen tot premier. Zijn eerste regeerperiode was echter geen lang leven beschoren. Toch vocht Berlusconi zich nog tweemaal terug naar de macht, in 2001 en 2008.
“In hun hart willen de meeste Italianen zijn zoals ik”, zei Berlusconi over de aantrekkingskracht die hij op de bevolking uitoefende. Deze aantrekkingskracht taande toen de economische groei achterbleef en steeds meer Italianen hun werk verloren.
Eerder dit jaar liet de premier doorschemeren in de volgende verkiezingen geen herverkiezing na te streven, maar de mogelijkheid om zijn huidige regeerperiode uit te zitten bleek hem niet gegund. Het Italiaanse parlement keurde dinsdag de staatsuitgaven van 2010 goed. Omdat een meerderheid van de parlementariërs wegbleef bij de stemming werd duidelijk dat Berlusconi niet langer kon rekenen op de steun van de volksvertegenwoordiging. De roep om zijn aftreden werd hierna alleen maar groter, ook bij zijn belangrijkste bondgenoot, de Lega Nord. Berlusconi liet president Giorgio Napolitano daarom weten te zullen aftreden zodra het parlement een pakket economische hervormingen goedkeurt. De stemming over de hervormingen staat voor volgende week gepland.
De macht van een Mediamagnaat en premier
Silvio Berlusconi is een belangrijk man in de media. Naast premier van Italië heeft hij ook nog een aantal bedrijven. Onder zijn grootste bedrijf Mediaset vallen diverse grote commerciële tv-zenders zoals Rete 4, Canale 5 en Italia 1.
Maar Mediaset, tevens genoteerd aan de beurs van Milaan, levert met zijn productiemaatschappij ook tv-programma’s aan de Italiaanse publieke televisiezenders Rai. Daarnaast heeft de mediamagnaat ook voetbalclub AC Milan in handen.
De TV-stations zijn erg populair in Italië. Als regeringsleider had hij ook invloed op de publieke kanalen; samen geeft dit hem de macht over 90% van de Italiaanse media. [RadioWereld.NL/Novum/AP]
