Regeringen die hun burgers proberen te dwingen te kiezen tussen persvrijheid enerzijds en nationale veiligheid anderzijds bieden een ‘schijnkeuze’ die de democratie verzwakt. Dat heeft de baas van persbureau Associated Press, Gary Pruitt, zaterdag gezegd op de algemene vergadering van de Inter-Amerikaanse Persvereniging.
Pruitt ging onder meer in op de geheime inbeslagname van telefoongegevens van AP-verslaggevers door het Amerikaanse ministerie van justitie. Volgens Pruitt is het een van de meest onverholen schendingen van het eerste amendement van de Amerikaanse grondwet die hij ooit heeft meegemaakt. In het eerste amendement is het recht op de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid vastgelegd.
Volgens Pruitt heeft het handelen van het ministerie van justitie niet alleen gevolgen binnen de Verenigde Staten, maar ook in Latijns-Amerika, waar journalisten al tientallen jaren moeten strijden tegen autoritaire regimes die de persvrijheid willen inperken. “De acties van het ministerie (…) vormen een perfect argument voor autoritaire regimes die de media willen onderdrukken“, aldus Pruitt. “Zij kunnen nu zeggen ‘kijk, de VS doen het ook’.”
Een vrije en onafhankelijke pers is volgens Pruitt het verschil tussen een democratie en een dictatuur, tussen een vrije samenleving en tirannie. “Regeringen die een situatie proberen te creëren waarin burgers denken dat ze moeten kiezen tussen een vrije pers en veiligheid maken een fout die hen uiteindelijk zal verzwakken (…). Het is geen echte keuze. Het is een schijnkeuze.”
Het ministerie van justitie vergaarde in 2012 data over telefoongesprekken van AP-journalisten. Hierbij werden niet alleen de telefoons op kantoor en op de persafdeling in het Huis van Afgevaardigden in de gaten gehouden, maar ook mobiele telefoons en huislijnen. De regering wilde op deze manier achterhalen wie informatie had gelekt aan AP over het verijdelen van een bomaanslag op een lijnvlucht tussen Jemen en de VS.
De inbeslagname was ‘zeker geen gerichte actie tegen een paar specifieke doelwitten’, zei Pruitt. “Het was veel te breed en slordig. Ze gingen vissen bij een breed scala aan verhalen en journalisten van AP. De meesten hiervan hadden niets te maken met de zaak waar het om draaide.”
Pruitt verwacht dat de strijd tussen journalisten en regeringen er een van de lange adem zal zijn. “De aanval op de journalistiek – hier in de Verenigde Staten en in de rest van de wereld – zal niet binnenkort worden gestaakt. Ik denk dat het alleen maar moeilijker zal worden om dit te bestrijden naarmate de technologie regeringen steeds krachtiger hulpmiddelen biedt om de acties en communicatie van burgers en journalisten in de gaten te houden.” [Novum/Radio.NL]
