NRW Duitsland – 2009

Anderhalf jaar geleden passeerde Radio.NL voor het eerst de oostgrens om op bezoek te gaan bij Hit Radio FFH en zusterstations Planet Radio en Harmony FM in de Duitse deelstaat Hessen. Radiostations die deels bouwen op Nederlandse knowhow. Maar ook dichter bij huis vertrouwt een radiostation op Nederlandse kennis.

In Oberhausen is namelijk Radio NRW gevestigd. Radio NRW levert een raamprogramma aan ruim 40 lokale commerciële radiostations in de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Per uur luisteren er ongeveer 1,4 miljoen luisteraars naar de programma’s van Radio NRW.

Sinds een jaar is Thijs Bakker werkzaam als intern consultant bij Radio NRW. Hij is momenteel druk bezig om het station klaar te stomen voor de toekomst. En dat is niet altijd even makkelijk als je met meer dan 40 radiostations te maken hebt. Hoogste tijd voor Radio.NL om naar Oberhausen af te reizen om een kijkje te nemen in de keuken van Radio NRW. [RS/Radio.NL]

Wie goed naar deze stations luistert, zal een aantal zaken opvallen: de vormgeving is gelijk, evenals de programmanamen en de muziek die gedraaid wordt. Sterker nog: een groot deel van de dag is de programmering op al deze zenders identiek. Dit komt doordat een groot deel van de dag een raamprogramma wordt uitgezonden. Dit raamprogramma wordt verzorgd door Radio NRW in Oberhausen.

Op 6 mei 1990 ging Radio KW in Wesel als tweede station van start. En vanaf die tijd schoten de lokale stations als paddenstoelen uit de grond, want eind 1992 telde Noordrijn-Westfalen al 44 stations, die allen bij Radio NRW waren aangesloten. In 1997 ging Radio Euskirchen als jongste station van start.

Het aantal lokale stations dat het raamprogramma van Radio NRW overneemt, schommelde in de loop der jaren. Zo besloten Antenne AC en Radio Aachen eind jaren ’90 te stoppen met de overname van het raamprogramma. Na een aantal jaren keerde Radio Aachen weer terug in de Radio NRW familie en ook met Antenne AC zijn inmiddels gesprekken om weer terug te keren. In 2007 haakte opnieuw een station af. Welle West in Heinsberg, vlak boven Aken, ging namelijk failliet.

Vandaag de dag is Radio NRW het best beluisterde, of beter gezegd radionetwerk, van Duitsland. Van de 18 miljoen potentiële luisteraars, die één van de 45 stations van Radio NRW kunnen ontvangen, stemmen er dagelijks ongeveer vijf miljoen ook daadwerkelijk af op het netwerk. Per uur trekt Radio NRW ruim 1,4 miljoen luisteraars. Hiermee laat het Bayern 1 en Antenne Bayern, met elk 1 miljoen luisteraars per uur, ver achter zich.

Radio NRW is eigendom van drie partijen. Zo zijn de lokale radiostations zelf (Pressefunk) voor 59% eigenaar. RTL Radio bezit 16,1%, terwijl de WDR voor bijna een kwart eigenaar is. En dat mag opmerkelijk genoemd worden: een publieke omroep die een flink belang heeft in haar (enige) commerciële radioconcurrent.

Radio NRW draait een omzet van 80 miljoen euro per jaar. Cijfers waar zelfs de Nederlandse marktleider Radio 538 jaloers op kan zijn.

Ten eerste is er de zogenaamde ‘Veranstaltergemeinschaft’, in een soort programmaraad. In deze raad zijn verschillende partijen uit de samenleving, zoals kerk, sport en cultuur. Zij stellen een hoofdredacteur aan voor het station.

Tenslotte is er de ‘Betriebsgeselschaft’. Deze is verantwoordelijk voor dat het station daadwerkelijk kan uitzenden. De Betriebsgeselschaft zorgt dan ook voor de studio en de benodigde apparatuur. In ruil hiervoor mag de Betriebsgeselschaft lokale reclame verkopen voor het station.

Vaak is de Betriebsgeselschaft een lokale uitgever. In het geval van Antenne Niederrhein in Kleve is dit bijvoorbeeld de Rheinische Post. Het radiostation is dan ook gevestigd in hetzelfde pand als de krant.

Populaire radioprogramma’s die dagelijks door Radio NRW worden aangeboden zijn Tref nach 9, Infotheek, Peppers, Soundcheck en Nachtcafe. Tijdens het raamprogramma zal de naam Radio NRW echter nooit vallen. De presentatoren hebben het dan over Lokalradio.

Elk heel uur wordt door Radio NRW regionaal nationaal en internationaal nieuws uitgezonden, gevolgd door weer en verkeer. Deze bulletins worden 24 uur per dag door de lokale stations overgenomen. Voor de inhoud van de programma’s en de nieuwsbulletins beschikt Radio NRW over een eigen uitgebreide redactie.

Natuurlijk worden er ook regelmatig spelletjes gespeeld op de zender, zoals ‘Das Geheimnisvolle Geräusch’, wat in Nederland in het verleden gespeeld werd onder de naam ‘Het geluid van zomer’ op Sky Radio en momenteel als ‘Het Geluid’ op Q-music.

Het raamprogramma is voor de lokale radiostations een goede bron van inkomsten. De kleine stations hebben meestal maar een paar man in dienst. Doordat ze met Radio NRW meer luisteraars trekken kunnen ze zelf hun lokale reclameblokken goed vullen. En met een raamprogramma hoeven de stations zelf geen dagprogrammering in te vullen dat normaal ook het nodige geld kost. Daarnaast regelt Radio NRW de landelijke reclameverkoop. Grote adverteerders kunnen via Radio NRW reclamezendtijd kopen op alle stations tegelijk. Deze reclameblokken worden om ongeveer vijf minuten voor het hele uur uitgezonden. Een deel van deze reclame-inkomsten worden verdeeld onder de lokale radiostations.

Ondanks dat Radio NRW 24 uur per dag een raamprogramma aanbiedt, is deze niet continue op de lokale stations te horen. Tijdens de ochtendspits (Hallo Wach) en avondspits (Drivetime) maken de stations eigen lokale programma’s. Tijdens deze uren wordt er vanuit Oberhausen non-stop muziek aangeboden. Op deze manier zal er, in geval van storing bij een lokaal station, geen stilte vallen op de zender.

De lokale stations vullen verder de hele dag door rond de halve uren zelf een blok van precies tien minuten in. Hierin wordt lokale reclame en lokaal nieuws uitgezonden, evenals één of twee platen. Het tijdstip waarop dit lokale venster start, staat exact vast. Om te voorkomen dat een presentator van het raamprogramma te laat stopt met zijn programma of het lokale venster vergeet begint er een halve minuut voor aanvang een lamp te flitsen in de studio in Oberhausen.

Tijdens het raamprogramma komen de programma’s en de muziek vanuit Oberhausen. Via de satelliet wordt dit signaal naar de lokale radiostations gedistribueerd. Mocht het in Oberhausen onweren, dan wordt er overgeschakeld naar een noodverbinding in Freiburg in Zuid-Duitsland. Deze locatie is strategisch gekozen, omdat hier het meeste mooie weer van heel Duitsland voor komt.

Het lijkt overigens simpel om een lokale jingle tijdens een raamprogramma te draaien. Toch zet het heel wat voeten in de aarde. Elke dag krijgen de lokale stations een overzicht van welke jingles hoe laat gedraaid worden. De radiostation kunnen deze dan klaarzetten in hun automatisering. Daarnaast is het een uitdaging om geen stiltes te laten vallen en de overgang naadloos te laten verlopen. Goed voorbeeld hiervan is het nieuws, waarbij de lokale nieuwsopener naadloos overgaat in een bedje (muziekje) dat vanuit Oberhausen wordt gedraaid. Tijdens het overschakelen wordt het geluid van de lokale jingle razendsnel uitgefaderd , terwijl het geluid in Oberhausen tegelijkertijd ingefaderd  wordt.

Er wordt heel weinig compressie gebruikt, omdat alle lokale stations hun eigen uitzendstraat met soundprocessor hebben. Dit betekent wel dat op het ene station het raamprogramma qua sound anders klinkt dan op het andere radiostation. In Oberhausen gaat het raamprogramma alleen door een limiter heen.

De processing van de stations stelt overigens niet zoveel voor vergeleken met de Nederlandse stations. De vette processing die veel radiostations bij ons in Nederland hebben is in Duitsland namelijk niet toegestaan. Vandaar dat de Duitse stations vaak veel zachter klinken dan de Nederlandse.

Het station gebruikt hier echter geen Dalet of Zenon voor, maar het uit Zwitserland afkomstige Dabis. Naast Radio NRW maakt ook RPR1 in Rijnland-Palts gebruik van dit pakket.

Dabis wordt overigens niet alleen gebruikt voor audio, maar ook voor tekst. Zo kunnen teksten voor items of nieuwsberichten klaargezet worden in het systeem en met enkele muisklikken opgevraagd worden door de presentator.

Naast schermen voor de automatisering is er ook een scherm waarop televisie gekeken kan worden, zoals de nieuwszender N24. Daarnaast heeft de presentator in de studio rechtstreeks toegang tot de nieuwsfeed van het DPA, ofwel de Duitse ANP.

Tobias Häusler en Britta von Lucke presenteren ‘Peppers’, een middagprogramma over lifestyle, trends en uitgaan.