Hij is directeur van Radio 538, spreekbuis van de commerciële omroepen. Een geslepen en vasthoudend lobbyïst die heel goed kan argumenteren, maar ook heel goed weet wat hij moet verzwijgen om zijn zaak te dienen. Een zakenman, zeker, maar ook een gedreven radioman die zijn oude vak van dj nog steeds met groot succes beoefent.
Erik de Zwart was de afgelopen weken vrijwel dagelijks in het nieuws. Via een zeer succesvolle publiekscampagne toonde hij ten overvloede aan dat Haagse politici doorgaans zeer zwakke knieën hebben. Via de commerciële zenders wisten hij en zijn medestanders enkele honderdduizenden luisteraars te activeren tegen het regeringsvoornemen de commerciële zenders te veilen.
En het werkte: binnen enkele dagen waren de fracties van PvdA en D66 om. Alleen de regering houdt nog vast aan de oude plannen. De VVD blijft weliswaar voorstander van een veiling, maar staat open voor betere alternatieven.
Knap werk van De Zwart, die met zijn 43 jaar de fans van zijn radiostation -tieners en twintigers- in leeftijd inmiddels ver gepasseerd is. Al van jongs af aan heeft hij z’n hart verpand aan de radio, de commerciële wel te verstaan. Als zestienjarige was hij erbij om op straat te protesteren tegen het verdwijnen van de piratenzender Veronica. Later ging hij voor die zender werken als dj, maar toen daar de ‘grijze pakken’ binnenkwamen en de pioniers verdwenen, had hij er ook geen zin meer in, zo liet hij vorig jaar in NRC Handelsblad optekenen.
De Zwart ging in 1992 mee met Lex Harding die na een conflict bij Veronica opstapte en een eigen zender begon: Radio 538, eigenlijk de voortzetting van het oude Veronica onder een nieuwe naam. De Zwart werd er directeur. Alleen al in dat ‘Radio 538’ zit Veronica-sentiment verscholen; 538 is de middengolffrequentie via welke Veronica de uitzendingen verzorgde.
Het grote verschil met Veronica was dat Harding/De Zwart op legale manier te werk wilden gaan. Ze zochten en kregen toestemming om via de kabel uit te zenden, ondertussen azend op de mogelijkheid om in de ether te komen. Dat lukte in 1995.
Sindsdien lobbyt De Zwart onvermoeibaar voor verbetering van de positie van Radio 538. Met meer en minder succes. Zo is hij er nog steeds niet in geslaagd een betere etherfrequentie toegewezen te krijgen, waarmee hij het hele land -ook het zuiden- kan bestrijken. Zelfs een handtekeningenactie in 1996 onder het motto ‘beter in de ether’ mocht niet baten, ondanks 200000 handtekeningen. Meer succes had hij met het tegenhouden van veilingen. Al in 1997 was daar sprake van, maar de regering zag ervan af.
Radio 538 was marktleider onder de tieners. Vorig jaar kocht De Zwart de populaire Edwin Evers als dj weg bij Radio 3. Doel: ook nummer 1 worden onder de 20- tot 43-jarigen. Dat zit nog niet mee. Sky Radio wordt door de tieners inmiddels beter beluisterd dan Radio 538. Dat geldt ook voor de leeftijdsgroepen daarboven. Onder de luisteraars van 20 tot 34 jaar is Radio 538 nummer drie, na Sky en na Radio 3. Er valt nog veel te winnen voor De Zwart.
De argumenten die hij aanvoert tegen de veilingen zijn steevast dezelfde: de commerciëlen hebben veel geld geïnvesteerd in die frequenties en ze populair gemaakt. Dat levert veel reclame-inkomsten op. Nu die frequenties succes hebben wil de regering ze te gelde maken op een veiling. We moeten als het ware ons eigen huis terugkopen. Wat De Zwart steeds nalaat te vermelden is dat hij en zijn makkers altijd hebben geweten dat ze de frequenties slechts tijdelijk toegewezen hebben gekregen. Ze wisten waaraan ze begonnen.
In zijn argumentatie speelt De Zwart ook steeds het Calimero-effect uit: op een openbare veiling zullen grote buitenlandse partijen zich op de Nederlandse buit storten. Dat argument valt gemakkelijk door te prikken. Radio 538 is voor zeventig procent in handen van de Britse mediatycoon Rupert Murdoch. De rest is in handen van de ex-Veronica-coryfeeën Erik de Zwart, Rob Out, Lex Harding en de vroegere Veronica-accountant Peter de Jager.
Sky is voor (al weer) ruim zeventig procent in het bezit van Murdoch. Verdere eigenaars: Lex Harding, De Zwart, Out en De Jager.
Classic FM, een populaire zender, opereert voor vijftig procent onder de vleugels van Skyradio (lees Murdoch) en is voor de andere vijftig procent in het bezit van GWR, de tweede radiogroep van Engeland. HMG is eigenaar van Veronica FM en is op zijn beurt weer het bezit van de Duitse gigant Bertelsmann. En SBS is weer meerderheidsaandeelhouder van Radio Noordzee.
Kortom: mocht het tot een openbare veiling van de etherfrequenties komen dan hebben de huidige commerciële zenders machtige, grote buitenlandse partijen achter zich staan om hun positie te verdedigen. Van zielige Calimero’s (‘zij zijn groot en ik is klein’) is geen sprake.
En wat veder opvalt: het grote aandeel van voormalige Veronica-coryfeeën in diverse zenders. Inderdaad: internationaal gezien zijn zij kleine spelertjes, maar zij hebben hun schaapjes inmiddels al lang op het droge. Ook Erik de Zwart. (23 Februari 2001)
