Aanstaande woensdag wordt door de bestuursrechter in Rotterdam uitspraak gedaan in de door Veronica aangespannen procedure tegen de demissionaire staatsecretarissen van Verkeer & Waterstaat en Onderwijs, Cultuur & Wetenschappen.
Inzet is de spoedige verdeling van alle etherfrequenties. Veronica en vele anderen kunnen niet uitzenden via de FM en vinden dat er ruimte moet worden gecreëerd in de ether. Allle radiofrequenties kunnen en moeten opnieuw worden verdeeld en niet slechts twee frequenties, zoals eerder dit jaar werd besloten door het kabinet. Deze twee rest-frequenties worden uitgegeven via de zeer ondoorzichtige en discriminatoire verdeelmethode van de vergelijkende toets en mogen slechts één jaar worden gebruikt.
De overheid kondigt nu al meer dan zeven jaar een totale herverdeling van frequenties voor commerciële radio aan, maar tot op heden heeft zij geen uitvoer kunnen geven aan dit voornemen. Dit is niet alleen het gevolg van haar eigen besluiteloosheid en ontbreken van enige langetermijnvisie, maar ook het resultaat van het stuitende opportunisme van de Tweede Kamer. De enorme lobby van de huidige gebruikers van FM-frequenties, bracht een meerderheid van het parlement er toe om de verantwoordelijke bewindslieden van Paars II de status-quo in de ether zoveel mogelijk te handhaven. Eerder was deze zelfde volksvertegenwoordiging akkoord gegaan met het voorstel van het kabinet alle frequenties te veilen.
De radiostations die al jarenlang in de wachtkamer zitten en door hun slechte distributie enorme verliezen lijden, hebben hun vertrouwen in de politiek en de ministeries verloren en hopen nu dat de bestuursrechter deze impasse doorbreekt.
De meest transparante en eerlijke methode van herverdelen is een veiling, waarbij zowel de huidige gebruikers van de frequenties als de nieuwkomers een min of meer gelijke kans op toetreding tot de ether hebben. Veiling als verdeelmethode wordt vaak alleen maar toegepast in gevallen waar sprake is van schaarste. Op papier zijn de etherfrequenties een schaars goed, maar vriend en vijand weten dat dit een kunstmatige schaarste is. Een efficiëntere indeling van de FM-band, maar wel onder uitdrukkelijke voorwaarde dat ook de ruimte voor de publieke omroep opnieuw wordt ingedeeld, zou in één klap een einde kunnen maken aan de frequentie-problematiek. Opnieuw is het de politiek die deze echte ‘zero-base’ – operatie frustreert. Het is te hopen dat de nieuwe bewindslieden met frequenties in hun portefeuille een definitief einde maken aan dit onterechte protectionisme van het publieke deel van de ether. Commerciële radiostation moeten ook de hand in eigen boezem steken en zich niet alleen maar blind staren op de traditionele wijze van distributie via FM en/of kabel. Juist nu, in tijden van – al dan niet kunstmatige – etherschaarste is de hoogste tijd voor een herdefinitie van het medium radio.
Radio moet straks gezien worden als één van de vele vormen van audio-distributie. Muziek, nieuws, verkeersinformatie, DJ’s en het weer zijn allemaal ingrediënten die in een bepaalde vorm en mix het format en uitstraling van het radiostation bepalen. Sky Radio zendt nonstop soft-pop uit, Radio 538 hits, Classic FM klassieke muziek, Radio 10 FM golden oldies enz.. Nederland kent een beperkt aantal van deze formats, die zich eigenlijk allemaal richten op de grootste groep luisteraars. Dat heeft grotendeels te maken met de te behalen marktaandelen en de daaraan gekoppelde advertentie-inkomsten. Een klein aantal niche-stations (b.v. Kink FM met alternatieve muziek, ID & T Radio met dance en Q met rhythm & blues) zendt nu alleen maar uit via de kabel en kan door deze beperkte verspreidingsvorm nauwelijks overleven. De meeste Nederlandsers luisteren nu eenmaal via de FM en niet via de kabel.
Onderzoek leert dat een groeiende groep mensen (in alle leeftijdscategorieën en in alle lagen van de bevolking) niet of nauwelijks meer naar de radio luistert. Zij zoeken hun heil in hun eigen CD-kast of surfen op het internet naar hun favoriete muziek en branden deze op een schijfje. Deze laatste ontwikkeling wordt met name door de platenindustrie met alle mogelijke juridische middelen bestreden, maar dit zijn tevergeefse pogingen. De honger naar ‘andere’ en nieuwe muziek is niet te stoppen en als deze ‘rechthebbenden’ willen overleven dan moeten zij hun strategie wijzigen en zich snel en veel meer dan nu het geval is, openstellen voor nieuwe vormen van audio-distributie.
Radiostations kampen met eenzelfde afzetprobleem. Zolang er geen verdere differentiatie in formats mogelijk is door een tekort aan ruimte in de ether, moeten zij hun kennis van de markt en hun knowhow op het gebied van entertainment in het algemeen en het programmeren van muziek in het bijzonder, gebruiken voor andere exploitatie-vormen.
Nu volgt niet het gebruikelijke pleidooi voor internetradio. Althans niet voor de vorm zoals we die de laatste jaren kennen, waarbij de bandbreedte en de immobiliteit de grooste struikelblokken zijn voor een succesvolle aanvulling of misschien wel substitutie van de traditionele radio-ontvangst via FM. Live-streaming en mobiele internetradio zal pas bij de introductie van de opvolger van UMTS een redelijke kans maken.
Toch zijn er nu al mogelijkheden voor internet-achtige radio, maar dan moeten we onszelf wel verlossen van de dwangneurose dat radio altijd live moet zijn en dat de huidige vorm van radio de enig zaligmakende is. Het was Adam Curry, voormalig Veronica-DJ en MTV-VJ die anderhalf jaar geleden op zijn website, filosoferend over het uitzenden via internet, terecht concludeerde dat het grootste deel van de televisie-uitzendingen eerder wordt opgenomen en dat alleen het nieuws, sommige actualiteitenrubrieken en grote sport-evenementen rechtstreeks worden uitgezonden. Analoog aan televisie zou dit volgens Curry, ook voor radio moeten gelden. Deze ogenschijnlijk simpele redenering vormt de basisgedachte voor een voorlopig alternatief voor livestreaming-internetradio en misschien ook wel een gedeeltelijke vervanging voor de conventionele ontvangst via FM..
Bedenk dat Sky Radio het best beluisterde radiostation van Nederland is, ondanks het feit dat zij niet of nauwelijk live uitzendt. Er is niemand die de CD’s live start. Vijfennegentig procent van haar uitzending (nonstop muziek) is dagen van te voren bekend en staat op een harddisk. Alleen voor het nieuws, weer en de verkeers- informatie wordt er live ingebroken op de eerder opgenomen stroom van muziek en reclame-boodschappen. Het format van Sky Radio is niet zomaar inwisselbaar. Het is een doordachte formule (hoe simpel deze ook lijkt) en de muziek is deels op basis van regelmatig marktonderzoek samengesteld. (Weinig concurrentie en het gebruik van de beste etherfrequenties hebben ook substantieel bijgedragenS
[Jan Hoogesteijn / Direkteur Veronica Radio / Kink FM / M]
Het welslagen van HD-radio is grotendeels afhankelijk van het vertrouwen van de muziekindustrie in nieuwe technieken die én hun intellectuele eigendom beschermen én het tegelijkertijd mogelijk maken om alle soorten muziek op een innovatieve wijze in contact te brengen met een publiek, dat allang niet meer door de traditionele media wordt bereikt. De huidige en toekomstige radio-operators moeten beseffen dat hun specifieke kennis en ervaring, onder andere op het gebied van muziekprogrammering, niet meer beperkt hoeft te blijven tot de conventionele vorm van radio, maar dat er zich nieuwe distributievormen aandienen die – naast FM – extra mogelijkheden bieden om hun merk onder de aandacht te brengen.
Deze andere vorm van audio-distributie biedt grote en nieuwe mogelijkheden voor bestaande en toekomstige “broadcasters”, die feitelijk alleen hun reeds aanwezige kennis, ervaring en merk gebruiken om muziek te programmeren op de harddisk van iemand anders. Ook voor platenmaatschappijen is dit een commercieel aantrekkelijk model. Het biedt een nieuwe afzetmogelijkheid voor nieuwe muziek en door een intelligent afrekenensysteem (bijvoorbeeld via de factuur van de mobiele telefoon) kan ook de on-demand variant extra inkomsten genereren.
Deze geavanceerde harddisk-radio hoeft zich natuurlijk niet te beperken tot muziek van het Sky Radio-soort. Een harddisk die honderdduizenden titels uit diverse genres bevat, geeft de mogelijkheid om ’s nacht de speellijsten van diverse “radio-formats” in te laden waardoor men kan ‘zappen’. De muziek op de HD moet beveiligd zijn waardoor deze niet gratis on-demand kan worden afgespeeld of gekopieerd (niet anders dan bij normale radiostations). Alleen de speellijstjes van de gedownloade radioformats zijn bepalend voor het “uitzenden” van de muziek. Deze restrictie is noodzakelijk om platenmaatschappijen warm te krijgen voor deze constructie. Bij on-demand gebruik is men huiverig voor een nog grotere terugloop van haar inkomsten uit de CD-verkoop. De HD-radio moet dan natuurlijk ook de mogelijkheid hebben om de titel van de gedraaide plaat te laten zien, zodat de luisteraar geinformeerd wordt voor een eventuele aankoop van de CD.
De radio-van-de-toekomst zou een combinatie kunnen zijn van een gewone FM-ontvanger en een harddisk, reeds gevuld met bijvoorbeeld alleen maar Sky Radio-achtige muziek. Deze combinatie biedt ook de mogelijkheid tot het maken van een verbinding met het internet. Op momenten dat deze harddisk-met-antenne niet wordt gebruikt (’s nachts) staat deze in verbinding met het internet (vergelijk dit met ’t opladen van een GSM-toestel) en dan worden de door Sky Radio samengestelde afspeel-volgordes gedownload voor de volgende dag. Ook eventuele nieuwe platen en commercials kunnen via het internet worden toegevoegd aan het bestaande bestand van platen, waarna het toestel weer klaar is voor gebruik in bijvoorbeeld de auto of andere mobiele vormen. Als men ook prijs stelt op nieuws, verkeer en weer dan moet er een mogelijkheid zijn om de stroom muziek van de harddisk, met behulp van een RDS-achtig systeem te laten onderbreken door een korte uitzending van een ‘echt’ FM-station welke nonstop dit soort informatie uitzendt.
) Het deert niemand dat bijna alles eerder is opgenomen. Het Sky-format is dan ook bij uitstek geschikt om anders dan alleen via FM of kabel bij de luisteraars te komen.
