De radiotak van de Holland Media Groep (binnenkort: RTL Nederland) is bezig om met een flink tempo rode inkt te bloeden. Ze zijn niet de enige. Sterker nog: nagenoeg iedere radiozender kost op dit moment bakken met geld. Sky en 538 zijn zo ongeveer de enige uitzonderingen op dit verhaal; daar komen de miljoenen met bakken tegelijk binnen.
De eerste berichten over radiostations in grote problemen bereiken ons inmiddels al. Er schijnen al voorbereidingen te worden getroffen voor een aantal faillisementen. En dat nog geen jaar na de Grote Frequentieloterij.
En dat is niet vreemd. Er is in totaal een kleine 330 miljoen euro op tafel gesmeten voor achtjarige licenties op FM en AM frequenties. De overheid fourneert daarmee gemiddeld 41 miljoen euro op jaarbasis – ongeveer negentig miljoen gulden. Van dat soort bedragen begint het je te duizelen. En niet zonder reden. Het is namelijk veel te veel. Er zit dan ook een slachting aan te komen in radioland, met name onder regionale zenders. De meeste landelijke zenders zullen het wel redden – de eigenaars van dat soort zenders hebben zakken die diep genoeg zijn om een paar jaar dieprode cijfers te kunnen opvangen. Maar waar komen die verliezen vandaan?
De hoofdschuldige is de staat. Door het gehanteerde verdeelmechanisme hebben ze de problemen deels veroorzaakt. Ik persoonlijk ben van te voren al flink tekeer gegaan tegen de verdeelmethodiek – ook vanwege het financiële onderdeel erin. Afgezien van wat lompe beslissingen van een incompetente commissie was het namelijk gewoon een botte veiling. En niet zo maar een veiling, een sealed bid veiling. Oftewel: lever je bod in in een gesloten envelop en een paar maanden later hoor je wel of dat genoeg was. Er zijn veel betere constructies te verzinnen. Deze methode is namelijk een erg risicovolle, zowel voor radiozenders als voor de staat. Waarom?
Aangezien je als radiozender niet weet wat je concurrenten gaan bieden blijft er maar 1 optie over: het maximale bieden wat je bedrijfseconomisch nog verantwoord lijkt. En dat is precies wat er is gedaan. Het grote probleem is alleen dat je een bod doet terwijl je niet precies weet wat er de komende acht jaar gaat gebeuren. Tel daar een wellicht wat positieve blik op de toekomst bij op en het beeld is compleet: je biedt (veel) te veel voor je frequentie. Dat noemt men de ‘Winner’s Curse’, oftewel de vloek van de winnaar. En zo wordt de winnaar uiteindelijk de verliezer. Een van de redenen waarom ik mij van te voren zo heb opgewonden over de veiling is dat ik dit van te voren al lang aan zag komen. Ik was overigens niet de enige. Zo ongeveer iedereen met een minimum aan kennis van veilingen zag dit aankomen. Het gebeurt namelijk wel vaker bij veilingen, en vooral bij sealed bid veilingen.
Maar er is nog een oorzaak: de marktpositie van zowel Sky als 538 is tegen de verwachting in niet veel minder sterk geworden. Sterker nog: vooralsnog is Sky alleen maar sterker geworden doordat ze er een tweede zender bij hebben, terwijl het marktaandeel van Sky Radio zelf nagenoeg geen krimp geeft. Ze zijn nog steeds de grootste. Van te voren was er uiteraard wel verwacht dat zenders als Sky en 538 klappen zouden krijgen. Dat blijft vooralsnog echter uit – 3FM is eerder het slachtoffer. En tja, je kunt er rustig vanuit gaan dat dat niet de bedoeling was van de concurrenten, die er ongetwijfeld rekening mee gehouden zullen hebben dat Sky en 538 nu onder de tien procent hadden gezeten. Ruim onder de tien procent, welteverstaan. Immers: ze hebben er aardig wat concurrentie bij gekregen. Edoch, de luisteraars van beide zenders zijn duidelijk wat anders van plan. En dat is een groot compliment voor beide stations. Blijkbaar is hun combinatie product / marketing dermate dat de luisteraar niet switcht. Tot ergernis van de concurrentie, die daardoor geld misloopt.
De derde oorzaak is gelijk aan de tweede, maar dan specifiek op regionale omroepen toegesneden: ofschoon ook zij hun dekking toe zagen nemen, kelderde het marktaandeel van de gezamenlijke regionale omroepen (commercieel dus, plus de stadsradio’s) in eerste instantie. Later krabbelde het weer iets op, maar het is nog steeds niet wat je had verwacht. Tel daarbij op dat het aantal winstgevende zenders voor de verdeling al op de vingers van 1 hand te tellen was en je plaatje is compleet – daar vliegen de euri’s er met bakken tegelijk uit. Het grote probleem is echter dat zij dat niet altijd even goed op kunnen vangen. Voor een RTL is een verlies van vijf miljoen erg vervelend maar geen onoverkomelijk probleem – er staat een hele grote partij achter die zo’n bedrag niet eens mist. Ik bedoel – de omzet bedraagt ruim vier keer het geschatte vermogen van John de Mol (4,45 miljard euri versus 1,3 miljard dollar aldus Forbes), dus zo erg is vijf miljoen niet. Edoch, als een relatief kleine onderneming een ton verliest, komt dat wel hard aan. Heel erg hard.
Het is dan ook te verwachten dat op korte termijn de eerste regionale radiostations om zullen vallen. De rest gaat er dan snel achteraan. Binnen nu en twee jaar zal er weinig meer over zijn, vrees ik. Ja, er zullen er een paar zijn die het wel redden – maar dat zullen, als de voortekenen nu niet bedriegen, eerder de uitzonderingen zijn die de trieste regel bevestigen. Een deel van de sector gaat gewoon kapot.
Blame The Government – een sealed bid veiling lokt dit gewoon uit. De bedragen die de komende jaren moeten worden betaald aan Zalm lopen in sommige gevallen op tot in de miljoenen. Voor regionale radiozenders! Als je dan bekijkt dat een RTL met twee zenders amper aan de zeven miljoen omzet komt, met een gezamenlijk marktaandeel dat ruim boven dat van de CRN ligt …. dan wordt je even stil.
Voor de radiozenders die binnenkort hun geldgebrek omgezet zien worden in een uitgesproken faillisement is er overigens wel een alternatief. Als ze nu gewoon piraat worden, wordt dat binnenkort wellicht beloond met wat gratis FM frequenties waar ze op mogen uitzenden. Met de groeten van het CDA.
En ook de groeten van mij,
Michiel van Diesen
