Hij was geen diplomaat, maar een cynicus. Pieter Porsius werd ooit door de HMG-groep (RTL 4 en Veronica) binnengehaald als redder in nood. Maar hij verloor het vertrouwen van aandeelhouders en personeel.
D AAGS NA het feestje ter ere van het tienjarig bestaan van commerciële televisie moet Pieter Porsius, de hoogste baas van de Holland Media Groep (RTL en Veronica), vrijwel zeker het veld ruimen – de troubleshooter wordt afgeschoten.
Na het feest volgt de kater. Over de gouden handdruk van Porsius wordt nog onderhandeld, maar bij HMG houdt niemand nog serieus rekening met het aanblijven van de man die ruim anderhalf jaar geleden als redder werd binnengehaald. De ondernemingsraad zegde dinsdag definitief het vertrouwen in hem op.
Wat ging er mis in de top van het grootste commerciële tv-bedrijf van Nederland?
Dat HMG met Porsius geen diplomaat had binnengehaald, was van meet af aan duidelijk. De econometrist bevestigde zijn reputatie van ‘bikkelharde cynicus’ en ‘Einzelgänger’ door in de eerste maanden twee mede-directeuren het HMG-gebouw uit te werken.
Op een verlaten verdieping berekende hij hoe hij tot stand kon brengen wat de aandeelhouders van hem verlangden: een winst van 75 miljoen gulden in 2000.
Groot was het tumult toen een eerste saneringsplan van Porsius ook bezuinigingen omvatte op het RTL Nieuws, het fatsoenlijke visitekaartje van de commerciële televisie. De topman verbaasde zich over de heisa, ontkende ooit te hebben gesuggereerd dat het nieuws smeuïg zou moeten worden en hield in grote lijnen vast aan een saneringsplan dat vooral het hobbyistisch georganiseerde facilitaire bedrijf van HMG zou raken. ‘Aan het einde van het jaar staan jullie voor me te applaudiseren’, verzekerde hij de ondernemingsraad.
Die waardering leek er aanvankelijk inderdaad te komen. In februari kon Porsius fraaie winstcijfers over zijn eerste HMG-jaar tonen: 73 miljoen over 1998, nog net niet de beoogde 75 miljoen. ‘We zitten twee jaar voor op schema’, meldde hij monter. Maar achter die vrolijke façade was het leed al zichtbaar. De cijfers waren geflatteerd doordat Porsius het resultaat over 1997 extreem laag had gehouden door extra voorzieningen en versnelde afschrijvingen van voorraden.
De winst kon bovendien niet verhullen dat het niet goed ging met RTL 4. De familiezender die begin jaren negentig nog onverslaanbaar leek met Endemol-sterren als Ron Brandsteder en Henny Huisman, zag steeds meer kijkers zwichten voor andere verleidingen – een proces dat de verblekende sterren niet konden stoppen. Het marktaandeel van RTL 4 beweegt zich inmiddels in de richting van 16 procent, spectaculair laag in vergelijking met andere commerciële zenders van het eerste uur als het Franse TF 1 en het Belgische VTM.
Porsius’ val wordt door ingewijden vooral teruggevoerd op zijn zwakke politieke antennes. Porsius wilde de wereld laten merken dat hij, en alleen hij, de baas was. Dat deed de voormalig scheepsbouwer met zoveel aplomb, dat hij geen medestanders meer overhield. Die stijl van leidinggeven werd nooit begrepen op de HMG-werkvloer en leidde aan de top van het bedrijf tot gebrekkig onderling vertrouwen.
Het werd hem fataal dat zijn optreden ook slecht viel bij de aandeelhouders, Veronica en het Luxemburgse CLT. De vertegenwoordigers van grootaandeelhouder CLT verstijfden geregeld wanneer Porsius zijn zwarte humor ten beste gaf. Bovendien voelden de keurige Luxemburgers zich geschoffeerd als deze Amsterdamse ‘jongen van de gestampte pot’ hun lastige vragen doodleuk beantwoordde met een verwijzing naar de door hen verstrekte carte blanche. Toen hij zijn grootspraak niet gestand kon doen en de klachten bleven aanhouden, zagen de Luxemburgers hun kans schoon.
Veronica-voorzitter Joop van der Reijden, de man die er ooit apetrots op was dat hij Porsius aan HMG had weten te binden, beschermde hem niet. Daar lag een politieke misrekening van Porsius aan ten grondslag. Hij had de programmatische koers van RTL 4 toevertrouwd aan Bert van der Veer, die geen enkel gezag bij Van der Reijden genoot. Wellicht wilde Porsius daarmee duidelijk maken niet aan de leiband van Van der Reijden te lopen. Sindsdien was het vooral de vraag wanneer het vertrek van Porsius bekend zou worden. (Volkskrant)
