Sinds BNN door staatssecretaris Nuis werd binnengehaald op de belofte iets te gaan doen voor intellectueel misdeelde randgroepjongeren, bestaat er geen reden meer om straks ook een organisatie als De Nieuwe Omroep, voorzien van zoveel nobele idealen, nog een strobreed in de weg te leggen. Het is desastreus voor de publieke omroep als een heldere organisatie voor iedereen, maar dat is wat ons met de aanhoudende wetswijzigingen op weg naar staatsomroep wel moest overkomen. Eerst de goede doelen als omroep en straks de ANWB?
De nieuwe organisatie van programmamaker Aad van den Heuvel en bedrijfsadviseur, maar ook oud-wethouder van Amsterdam en voormalig bestuurslid van het Commissariaat voor de Media, Walter Etty, is opgericht omdat de publieke omroepen het op het punt van maatschappelijke betrokkenheid laten afweten. De situatie is minder schrijnend dan deze twee initiatiefnemers doen voorkomen, maar voor de toekomst moet gevreesd worden.
Ten eerste worden de netten in drie verschillende genres opgedeeld (een burgernet, een pretnet en een VPRO-net), waarbij maatschappelijke betrokkenheid geen punt van overweging is geweest. De netmanagers, die voor het belangrijkste deel het gezicht van een zender bepalen, zijn daar niet op uitgezocht, integendeel. Daarnaast moeten omroepen voldoende kijkers trekken, niet alleen in relatie tot de reclame, maar ook vanwege hun eigen bestaansrecht. Omroepen worden volgens de nieuwe mediawet afgerekend op ledental en kijkdichtheid.
Het wordt er bepaald niet aantrekkelijk op. Dat bleek uit het onderzoek dat de Vara begon naar een mogelijk zelfstandig bestaan buiten het publieke bestel. Zoals ook de EO terecht vreest dat de programma’s waar de identiteit van die omroep uit blijkt verplaatst zullen worden naar de randen van de nacht. Omroepen worden teruggebracht tot productiemaatschappijen. Ze moeten maar afwachten of ze nog herkenbaar aanwezig zijn.
Alle hindernissen bekijkend maakt De Nieuwe Omroep op intelligente wijze gebruik van de vele onbezonnenheden en trendy domheden die ten grondslag liggen aan de nieuwe mediawet, die later deze maand door de Tweede Kamer moet worden gejast. De nieuwste omroep is van plan zich te concentreren op uitzendingen waarin ideële instellingen en maatschappelijke betrokkenheid vooropstaan. Daarbij zal ten nauwste worden samengewerkt met de Tros, die toevallig al in een aantal gevallen samenwerkt met organisaties die De Nieuwe Omroep straks moeten steunen. De zwaardere, informatieve programma’s zijn wettelijk voor Nederland 3 en mogelijk een enkele voor het eerste net. Plat gezegd: daar heeft de Tros geen last van. Die beperkt zich tot shows voor de Postcodeloterij, het tobbedansen voor Greenpeace en ‘De leukste thuis’ voor het Rode Kruis.
Maar de Tros fungeert wel als enige producent van DNO. Dat betekent dat de Tros, door de nieuwe wet al veroordeeld om eerder een producent dan een publieke omroep te zijn, al meteen een grote klant heeft. Het is helder dat de Tros daartoe een firma buiten de publieke omroep zal oprichten, want een professioneel en commercieel bedrijf dat het moet hebben van subsidie, dat wordt nooit wat. Dat heeft het voordeel dat DNO snel programma’s kan gaan maken. De omroep wil al in september van start gaan. De producent en het personeel zijn er al. En alles past binnen de wet.
Zaterdagavond rekende Tros-voorzitter Karel van Doodewaerd dat even heel simpel voor, want moderne publieke omroep is gewoon plat marktdenken: er zijn makkelijk 40 grote organisaties voor goede doelen in Nederland. Daaruit moet je toch zonder veel moeite binnen een paar maanden 150 000 leden bijeen kunnen bedelen om aspirant-omroep te worden. Want daarvoor krijg je 650 uur zendtijd en 90 miljoen gulden subsidie van de staat; de omroepbijdrage als retributie bestaat niet meer, dat is een subsidie geworden. De bezwaren daartegen worden nu onderstreept: als straks DNO bestaat, krijgt tijdens de begrotingsbehandelingen een aantal goede doelen vanwege hun betrokkenheid bij DNO een riante subsidie voor het televisie-deel van hun mediabeleid. Raar en discriminerend, maar het drukwerk moeten ze zelf blijven betalen.
DNO is bij het uitlekken van de eerste plannen al meteen een vervanger van de Vara genoemd. Dat is het natuurlijk niet. Het is juist het 180 graden tegengestelde van de Vara. Die omroep wil desnoods commercieel worden vanwege de onmogelijkheden van de nieuwe mediawetgeving. De Nieuwe Omroep maakt gebruik van de onbedoelde mogelijkheden in de wet om daar binnen te kunnen functioneren. De onzaligheid van de nieuwe mediawetgeving had niet helderder gepresenteerd kunnen worden. Zoals de mediaspecialiste van de PvdA het vorige week vanaf haar vakantie-adres ongeveer tegen de Volkskrant zei: die Melkert moet z’n kop houden, ik ben de hier de baas. Anders gezegd: die DNO komt er wel. (Dagblad Trouw)
