Er is al een recordbedrag van 54,3 miljoen euro binnen voor Azië, en dan moet de tv-actie van vanavond nog komen. ,,Het was voor iedereen dichtbij. Die verwantschap stimuleert het geven enorm.”
Collectieve gekte? Tv-presentatrice Angela Groothuizen vindt van niet. ,,Je moet wel bijzonder weinig gevoel in je flikker hebben, wil je hier niet door geraakt worden.” Met verbijstering zag ze de rouwrituelen rond Fortuyn en Hazes aan, maar de inzamelwoede voor Azië past voor haar gevoel niet in dat rijtje. ,,Dit is de grootste ramp na de Tweede Wereldoorlog. Al die amateurbeelden op tv, het is grensverleggend. Dan is het toch prachtig dat iedereen na zo’n rotjaar als 2004 denkt: hier moeten we iets mee!”
Groothuizen zit vanavond bij de inzameling voor Azië in het telefoonpanel van prominenten. Koos Postema is een van haar collega’s en hij constateert droogjes: ,,Er is aan de vorm van die acties sinds ‘Open het Dorp’ in 1962 eigenlijk weinig veranderd met zo’n panel, reportages over burger initiatieven en beelden uit het eventuele rampgebied. Je kunt hooguit zeggen dat het wat heftiger en emotioneler is geworden. Dat zit blijkbaar in de moderne mens. Bovendien staat meneer Venema uit Hoogezand het met zijn cameraatje te filmen.”
Postema presenteerde in 1984 ‘Een voor Afrika’, waarmee 44 miljoen euro werd opgehaald. ,,Net als nu, was het ook toen een aaneenschakeling van benefietconcerten en biljartclubs en ballonvaarders die ‘iets’ organiseerden.” Het grote verschil zit ‘m volgens Postema in de aanpak. ,,Toen was het soberder. De presentatie en reportages werden gedaan door mensen uit de actualiteitenhoek. Nu is het meer amusement, met Paul de Leeuw en Robert ten Brink.”
Angela Groothuizen reisde twintig jaar geleden al af naar Zuid-Soedan. ,,In tegenstelling tot journalisten kun je als bekende Nederlander gewoon vertellen wat je voelt.” Ze bezocht Midden-Amerika na de orkaan Mitch (1998) en harkte in datzelfde jaar 2,5 miljoen handtekeningen bij elkaar voor Amnesty. ,,Ik zal er niet omheen draaien: het geeft jezelf natuurlijk ook een fijn gevoel om iets te doen voor een ander”, zegt ze met een verwijzing naar de massale vrijgevigheid van nu. ,,We zijn een stel botte boeren, maar als puntje bij paaltje komt, beseffen Nederlanders dat ze in het paradijs leven.”
Behoren Nederlanders tot de gulste gevers van Europa? May-May Meijer, onderzoekster filantropie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, heeft daar geen harde bewijzen voor. ,,Maar dat komt vooral omdat andere landen niet over zoveel cijfers beschikken als wij in Nederland.” Het staat voor haar wel vast dat de zeebeving aan alle voorwaarden van de perfecte ramp voldoet. ,,Je kon die tsunami letterlijk zien aankomen. Het was voor iedereen dichtbij, door de amateurbeelden en de vele toeristen. Die verwantschap stimuleert het geven enorm.” Bovendien beschikt Nederland over een hoge opleidingsgraad, relatief grote geloofsgemeenschappen en een redelijke sociale druk (‘Heb jij al gestort?’). Volgens Meijer ideale omstandigheden voor een mega-inzameling.
Toch benadrukt Postema dat het allemaal niet nieuw is. Hij herinnert zich de inzameling ‘Beurzen open, dijken dicht’, na de watersnoodramp in 1953. NCRV’er Johannes Bodegraven maakte een radio-uitzending, haalde 2,7 miljoen euro binnen en werd mild spottend ‘de aartsbedelaar van Nederland’ genoemd. ,,Die drift om te geven heeft altijd in de Nederlander gezeten. Als wij in de jaren zestig een reportage maakten met daarin een arme Surinaamse vrouw, lag ’s avonds het halve telefoonverkeer van Bussum plat. Nederlanders zijn gewoon gul.” [Trouw/Radio.NL]
