Het is al vele malen beschreven, hoe gaat de toekomst van radio er nu uit zien? Grappig is dat zo’n onderwerp iedere keer weer achterhaald wordt en dat radio ondanks alle tegenwind een medium is dat blijft. Ook al zijn we tot steeds slimmere computer en internetideetjes gekomen, het kernbegrip radio, zoals vorige week nog beschreven door Guido van Nispen, waarbij iemand ergens in een studiootje probeert om zijn informatie of muziekkeus door te geven aan anderen, blijft gewoon bestaan.
Bij de YouTube filmpjes die Jeroen van Inkel ons liet zien van echte jock-jock’s valt meteen op dat deze mannen nog steeds in het radio stenen tijdperk leven: ze werken nog met cart’s, hahaha! Dat was best o.k. hoor, maar nam zoveel ruimte in beslag dat het niet langer praktisch was. En dan die beroerde ruis.
DJ’s zijn daarboven ook nog eens het meest conservatieve volkje dat ik ken: wat de boer niet lust, vreet hij echt niet! Ook in de Nederlandse studio’s zie je elementen van vroeger in het volautomatische digitale tijperk terugkeren, de opstelling van de virtuele cd-spelers, de jingle machines in het midden van het mengpaneel, Selector draait nog steeds in MS-DOS etc. etc. En ik was zelf net zo: cd’s waren eng en computers de vijand. Alsof je een soort vakbondsvoorman uit Engeland was! Die kregen het toch maar mooi voor elkaar om op diesel en elektrische treinen een stoker mee te laten rijden na het stoomtijdperk.
Langzaam, heel langzaam is radio natuurlijk wel veranderd. Om te beginnen hadden we een inhaalslag in Europa te maken in het begrip keuze. We kunnen het ons helemaal niet meer voorstellen maar er waren toch echt slechts vier landelijke radiozenders in de jaren tachtig! En 3FM, Radio 3, Hilversum 3 had toch echt een marktaandeel van bijna 100%, althans, zo voelde het.
Pas 15 jaar geleden zijn we een beetje gaan differentiëren richting de smaak van de luisteraars, omdat die dat wilde. Ik denk dat iedere met zichzelf zeer ingenomen DJ best terug zou willen naar de tijd van toen, als je een boer liet, spraken de boeren uit het land je daar ook op aan in het weekend tijdens het schnabbelen…
Met dat segmenteren zakten natuurlijk ook de marktaandelen. Een verantwoord commercieel antwoord op deze ontwikkeling werd ook al eerder gegeven in de VS: gewoon meerdere stations beheren in één bedrijf. Dan hou je toch het hoofd boven water richting adverteerders, of dat nu een overheid is die haar beleid wil promoten of een bedrijf dat een product heeft te verkopen. In Nederland heeft de wetgever dat maar al te goed begrepen, al duurde het vrij lang: de Publieke Omroep is als een gek aan het segmenteren en de commerciële stations met FM frequenties mogen vooral niet meer dan twee FM-pakketten hebben.
Ondanks alle mooie technische ontwikkelingen, waar ik zelf een steentje aan hoop bij te dragen met o.a. wap.tunin.fm, gaat de toekomst van radio hier voorlopig nergens over. De PO gaat natuurlijk om meer FM frequenties vragen omdat Radio 5 ‘verdubbeld’ is in marktaandeel (van 1,25% naar 2,5%) en een publiek bediend dat niet door ‘de kommersjelen’ serieus genomen wordt vanwege non-interesse van de adverteerders. Dat gaat dus nog leuk worden in 2009 of in ieder geval voor het einde van de huidige licentieduur. Minder FM voor de commerciële radio betekent weer een kaalslag in deze behoorlijk geplaagde bedrijfstak. En DAB? Inmiddels Dead And Burried in alle landen om ons heen. De reden? Simpel, we hebben 35 miljoen FM-radio’s in Nederland en die gaan we niet vervangen voor een te duur apparaat. Ik geloof dan ook meer in iets dat we inmiddels allemaal al hebben, een portable telefoon/PDA/MDA, zonodig aan te sluiten op de stereo (auto-) radio.
En als we dan het distributievraagstuk hebben opgelost? Gaan we echt massaal luisteren naar die honderden internetradiostations? Nee, natuurlijk niet. Maar er zal wel ruimte komen voor nieuwe initiatieven, zoals je eigen playlist luisteren waar en wanneer je maar wilt, met ANP/Novum nieuws wanneer het relevant is, verkeersinformatie uitsluitend voor het traject dat jij rijdt, typetjes van Edwin Evers, af en toe een plaatje uit het Foute Uur, noem maar op. Maar dan nog zal het vooral datgene zijn wat we kennen. Ook de luisteraar huldigt het principe: onbekend maakt onbemind. De toekomst van radio gaan wij uiteindelijk niet bepalen, dat doet de luisteraar zelf. Maar we kunnen wel af en toe een voorzetje geven.
Erik de Zwart
Volgende week het woord aan Jan-Willem Brüggenwirth, directeur Radio 538.
