Het geld is binnen, de Neude is weer leeg, de hongerende deejays komen langzaam terug van vakantie, zelfs de producer van het geheel heeft inmiddels de tijd gevonden om zijn blog bij te werken: tijd voor een serieuze nabeschouwing van Serious Request – met serieuze kritiek. Daar moet de Serious Radio van 3FM toch wel tegen kunnen, niet?
Maar niet zonder dat ik me eerst indek door op te merken dat ik – als oud-3FM-verslaggever – Serious Request nog steeds een van de briljantste media-events aller tijden vind. Vroeger leefde je toe naar de Top 100 Aller Tijden op Goede Vrijdag, maar dat jaarlijkse luisterfeestje is vervangen door de Top 2000 en de Serious Request. De Top 2000 heeft het ‘wij-draaien-lekker-lang-goeie-muziek’ gedeelte groter dan ooit gemaakt, en 3FM heeft met zijn Serious Request het ‘kijk-wij-doen-wat-gaafs-op-de-radio’ aspect ervan perfect gevangen en uitvergroot met de vissenkom op de Neude.
Veronica heeft daarbij een fijn handje geholpen door de Top 100 Aller Tijden eerst langzaam te laten doodbloeden, en nu ze weer wakker zijn bij Veronica hebben ze de magie eraf gehaald door de overkill aan lijsten op die zender. Al legt het ze geen windeieren, want de luistercijfers stijgen langzaam maar zeker door. Net als die van 3FM overigens. Recent is 3FM Radio 1 voorbij gegaan en is nu de vierde zender van Nederland. Als het kersteffect over een maand of wat verdwenen is, mag Sky Radio zich zorgen gaan maken over de hete adem van 3FM.
Overproductie
Dan de kritiek op Serious Request. De gouden glans begint er een beetje af te bladderen. Voornamelijk omdat het evenement helemaal dood geproduceerd is, dezelfde fout die Veronica met de vele Top 1000s maakt. Er zijn nauwelijks spontane momenten. De meeste BN’ers zijn al eens in het huis geweest en weten wat 3FM, de DJ’s en het publiek willen. Over het algemeen klonken de DJ’s wat verveeld. Ze verwachtten bijna dat ze steeds vermaakt zouden worden door ‘spontane/voorgeproduceerde’ verassingen. Even een dienstmededeling voor Giel, Gerard en Sander: júllie zijn het vermaak!
Eén van de weinige uitzonderingen werd verzorgd door Youp van ’t Hek die keihard bij Giel in de douche stapte als wraak voor de vele malen dat Giel hem uit zijn nest gebeld had. Hoe geniaal dat moment ook was, weer bleek hoe strak de productie van Serious Request is. Het bleek geen probleem om een mobiele camera met Youp mee te sturen. Die was aanwezig en met camera en geluidsman! De blik op Giels beduusde gezicht was ‘priceless’, maar je kunt je afvragen hoe spontaan zo’n moment is.
3FM-playlist
Meer dan de vorige keren werd het concept losgelaten dat mensen een plaat kunnen aanvragen voor een bedragje, en dat die plaat dan ook gedraaid wordt. Nu weet ik ook wel dat dat een typische radio-illusie is, omdat er veel meer mensen bellen dan er plaatjes gedraaid kunnen worden. Te vaak hoorde ik echter de DJ van dienst overgaan tot de orde van de dag en weer een plaatje van de (3FM-)playlist draaien, waar toevallig ook nog wel iemand voor gebeld had.
Gerard zag ik een paar keer een ‘eigen’ freakplaatje instarten zonder dat het aangevraagd was. Te weinig zag ik de DJ’s in hun eigen koffertje rommelen om daar een vergeten plaat uit te vissen die toevallig door het publiek was aangevraagd. In vorige edities leverde het prachtige momenten op wanneer Wouter van der Goes een Doobie Brothers moment nodig had, en daar dan uitvoerig met het publiek over onderhandelde om er toch nog geld voor te krijgen.
Het ging toch om de muziek? Music 4 Life riepen ze dan in Leuven. De DJ’s gaven toch het eten op om een week te leven van goeie muziek? Helaas ging de muziek (ook ’s nachts) niet veel verder dan de (beperkte) 3FM playlist. Waar waren de verzoekjes voor Jan Smit? Stond toch best hoog in de Top Serious Request. En volgens mij is dat de enige keer dat de plaat gedraaid is. Dat is niet meer betalen om een plaatje te horen, dat is bijna volksverlakkerij.
Het was jammer dat Giel een paar keer uitgebreid uitlegde dat je echt niet meer kon verwachten dat iedere plaat direct gedraaid werd, en dat hij daarom geen ‘live’ aanvragen van de Neude of via de telefoon wilde, omdat het telefoonteam naar huis was en ‘hij de administratie toch niet kon bijhouden’. Kom op zeg! Het Nederlandse publiek lijkt me eerlijk genoeg zijn om zelf ff wat geld over te maken als hun plaatje gedraaid is op het moment dat er geen telefoonteam klaar zit om het geld te incasseren. Daarnaast: het gaat om de illusie!
De illusie was weg
Radio is illusie (radio = illusie zouden ze bij 538 zeggen), en de illusie dat er een paar directe verzoekjes doorheen komen kan makkelijk in stand gehouden worden. Vooral mensen die cash geld door de brievenbus stoppen, hoef je niet eens te administreren. Dat de stand voor de Top Serious Request dan niet meer perfect is, kan geen argument zijn. Je hoort niet voor niets geen bedragen meer bij de nummers in die lijst. Ook die lijst is keurig afgestemd op de 3FM-playlist, met keurig een keer per uur een ‘foute’ plaat.
Tijdens de eerste editie nam 3FM zijn publieke taak nog serieus: de zender nam stelling tegen het vooroordeel van veel (jonge) mensen dat het geven van een paar tientjes aan het goede doel toch niet helpt door te laten zien dat vele tientjes samen een miljoen kunnen zijn. Helaas ging het dit jaar vaak over de grote bedragen, en werden de kleine, mooie initiatieven vaak verveeld afgedaan als een ‘moetje-voor-een-plaat’.
Blond haar en tieten
Dan het nieuwe verwenmoment voor de DJ’s: de slapende gast(e). Is er nu niemand bij 3FM die bedenkt dat het volstrekt seksisme is om vier dagen lang een lekker blond wijf in die studio te gooien zodat de door de honger melig geworden DJ’s niets meer (kunnen) doen dan daar als kwijlende hondjes achteraan te rennen? Wat vinden de partners van de DJ’s zich daarvan? Is echt niemand die het raar vindt dat de bezoekjes van de partners van de DJ’s vervangen zijn door bezoekjes van ‘lekkere wijven’ die leuker voor de camera zijn? Is de macht van de tv-uitzendingen echt zo groot? Is er niemand die zich afvraagt of de publieke omroep een dergelijke vrije opvatting van het concept relatie moet progageren? En is het iemand opgevallen dat het wel erg toevallig was dat het uitgerekend ‘Surpriseshow-tranentrekker’ Henny Huisman was die over de breuk tussen Ellemieke Vermolen en Jan Smit begon, terwijl de DJ’s daar – op Ellemieke’s persoonlijke verzoek – strak hun mond over hielden? Is het wel netjes om persoonlijk leed zo uit te melken? Geldt nu bij de radio ook ‘alles voor de kijkcijfers’?
Rookkas
Nog zo’n stukje zelfreflectie voor de publieke zender 3FM: hoe normaal is het eigenlijk nog dat 3 DJ’s zich dagelijks op tv een ongeluk paffen? “Ja, we eten al niks, maar zonder cola en roken zou het echt niet gaan” hoor ik Giel aan het begin nog enigzins beschaamd zeggen. Later wordt er vol graagte en onder luide instemming vrolijk op losgepaft. Toch vreemd. Geen enkele Nederlander mag meer roken op zijn werkplek, bejaarden mogen geen sigaartje meer opsteken vanwege de gezondheid van hun verpleging, maar in de 3FM studio’s en het glazen huis wordt er vrolijk op losgerookt.
Des te opmerkelijker is het dat Giel Beelen en Gerard Ekdom ieder jaar meedoen aan het herdenkingsfestival ‘Rigter! Live’ voor hun wijlen collega Wim Rigter, die veel te jong stierf aan de gevolgen van een gemene kanker. Het doel van ‘Rigter! Live’ is het inzamelen van geld voor de kankerbestrijding. Daar heb je natuurlijk niks aan als diezelfde DJ’s een rokend voorbeeld zijn op tv.
Misschien moet de uitdaging volgend jaar maar eens een weekje niet roken zijn, in plaats van een week niet eten. Eens kijken of de DJ’s dat volhouden.
De DJ-“verkiezing”
Tot slot de DJ-“verkiezing”. Dat was een kapitale fout van 3FM-chef Florent Luyckx. Allereerst was ook die compleet dood geproduceerd en ging er van alles fout in de ‘uitslaguitzending’. Is het niemand opgevallen dat iedere DJ de DJ na hem/haar in de programmering plugde? Giel Gerard, Gerard Claudia, Claudia Paul, Paul Michiel en Michiel Giel. Coen en Sander waren de uitzondering omdat zij mekaar mooi konden aanprijzen. Weinig spontaan lijkt me.
Het is in Hilversum inmiddels een publiek geheim dat deze wel erg directe populariteitspoll onder de DJ’s de sfeer binnen 3FM er niet op verhoogd heeft. Er zijn heel wat fragiele onzekere DJ-egootjes gekwetst door de “verkiezing”. Zeker toen bleek dat de uitslag van de “verkiezing” ook nog eens om omroeppolitieke redenen genegeerd werd.
Twee DJ’s van dezelfde omroep in het huis kon bij de eerste versie van Serious Request nog wel, maar nu niet meer. Zenderbaas Florent Luyckx zit blijkbaar lang genoeg in Hilversum om daar niet meer tegen te protesteren. Bovendien kon de BNN middagshow nog wel wat promotie gebruiken. En zo werd Florent-beschermeling Sander Lantinga als winnaar gepresenteerd. De echte winnares mocht (voornamelijk ín de auto) van Leuven naar Utrecht ‘lopen’ – zo kreeg ook zij nog wat publiciteit. Sander’s ‘vriendje’ Coen bleef schuimbekkend van woede achter.
Sander Lantinga
En Sander? Die bakte er natuurlijk niks van. Nu moet ik eerlijk toegeven dat ik geen fan van Sander ben – hij heeft een ander gevoel voor humor dan ik. Ik was echter ook geen fan van Wout, maar die steeg in het huis boven zichzelf uit, en sindsdien heb ik diep respect voor de man. Sander bevestigde al mijn vooroordelen over hem.
Hij is ongeïnspireerd en onprofessioneel. Het klinkt natuurlijk stoer als je ‘zonder voorbereiding’ het huis in gaat, maar het is ook onprofessioneel. Je wordt wel betaald om het publiek te amuseren. Het is niet andersom. Daarnaast was hij regelmatig gewoon onbeschoft tegen bellers of gasten. Zelfs de Sander-fans in mijn omgeving begonnen spontaan over hem te klagen. En dus stegen de Studio Brussel luistercijfers vanuit Nederland regelmatig op het moment dat Sander weer moest de zender vullen. Want zo kwam het over: hij moest weer vier uur. Dat gevoel heb je bij een Gerard Ekdom nou nooit. Die zou het liefst 24 uur per dag radio maken!
Toch een succes
Samengevat: 3FM Serious Request was natuurlijk weer een groot succes. 3FM was een week lang alomtegenwoordig in de Nederlandse media. Radio, tv, internet en zelfs in de oude media kwam 3FM regelmatig tegen. Dat legt een zender natuurlijk geen windeieren, al zal je dat niet direct in de luistercijfers van december terug zien wegens de hevige concurrentie die maand. Ook de hongerende DJ’s hebben weer een enorme impuls in hun bekendheid gehad. Oh ja, en het Rode Kruis heeft weer een dikke tweeëneenhalve miljoen euro’s erbij gekregen, je zou het bijna vergeten.
3FM zou er goed aan doen om eens bij zichzelf te rade te gaan of het een publieke zender past:
• het liefdesverdriet van iemand zo groot uit te melken,
• om drie DJ’s neer te zetten als verlekkerde jongetjes die hun lul achterna lopen,
• om het stoer zijn van roken te propageren
• om het publiek te bedriegen met SMSjes voor een nepverkiezing,
• zo weinig van de normale playlist af te wijken als blijkt dat er grote vraag is naar andere platen – en daar ook voor betaald wordt!,
enzovoorts.
Vriendelijke groet uit het pittoreske en natte Prinsenbeek,
Jasper
Uw Vliegende Radiowereldreporter
PS: Toch kijk ik vol plezier uit naar de volgende Serious Request!