Staatssecretaris Dekker van OC&W gaf in het kamerdebat van 8 oktober jl. aan dat hij graag ziet dat er een onderscheid is tussen publieke en commerciële radiozenders. Dat onderscheid is momenteel voor veel luisteraars (nog) niet hoorbaar. Volgens de staatssecretaris zou NPO-Radio zich kunnen profileren met ‘unieke muziektitels’ en wil hij daarover prestatie-afspraken gaan maken met de NPO.
De Vereniging van Commerciële Radio VCR heeft de Staatssecretaris afgelopen weekend een advies gestuurd met daarin het voorstel om de playlist op de publieke radio te beperken tot hooguit 2x dezelfde nummer per week, waarbij de helft van de playlist moet bestaan uit liedjes jonger dan één jaar én er aandacht komt voor genres die je op de commerciële radiostations niet hoort.
Ook Buma Cultuur mengt zich in de discussie. Directeur Frank Helmink: “Als er een weg gevonden kan worden waardoor er bij de publieke radiostations maximaal veel ruimte is voor het vele Nederlandse talent in alle genres, dan kan ik het daar alleen maar van harte mee eens zijn. (…) Nu wordt een groot deel van de muziekliefhebbers in Nederland simpelweg niet bediend.”
De NPO reageerde meteen. ,,Het commerciële motief hier is natuurlijk nogal doorzichtig: de VCR ziet graag dat de publieke zenders klein worden gehouden”, aldus een woordvoerster van de NPO tegen de Telegraaf afgelopen maandag. ,,Blijkbaar vinden ze het vervelend dat de publieke omroep aantrekkelijke zenders bouwt die door het publiek als innovatief, informatief en publiek worden beleefd.”
Maar Herbert Visser, directeur van 100% NL en Radio 10, ziet dat anders.
“De Staatssecretaris stelde in het parlement dat hij graag onderscheid wil tussen publieke en commerciële omroepen door de publieke omroepen ‘unieke muziektitels’ te laten programmeren. Ook gaf hij in dat debat duidelijk aan dat wat hem betreft de publieke omroep de partij moet zijn die nieuw Nederlands muziektalent ontdekt en aanjaagt. En hij wil hierover prestatie-afspraken maken met de NPO. Omdat deze door Sander Dekker zelf uitgesproken uitdrukkelijke wensen ook de commerciële radiostations aangaat, staat het de VCR vrij om een advies naar de Staatssecretaris te sturen.
Als het gaat om nieuwe Nederlandse muziek, dan komen 3FM en Radio 2 overdag niet eens in de buurt van de hoeveelheid die 100% NL uitzendt. Nieuwe nummers als “Het juiste gevoel” van Vanderstarre; “Meerijden” van Lentekind of een artiest als Pieter van der Zweep zouden niet misstaan tussen de hits op 3FM en Radio 2, maar toch hoor je die vooralsnog alleen maar op 100% NL.
En dan ontstaat er een fundamentelere discussie. In 3FM en Radio 2 worden tientallen miljoenen euro’s aan belastinggeld gestoken, en het zijn nu eenmaal muziekzenders. Een relatief klein clubje muzieksamenstellers en dj’s kiest de liedjes uit die via deze zenders ten gehore worden gebracht. En zo zorgt dit kleine clubje ervoor dat bijvoorbeeld de 3FM-luisteraars worden getrakteerd op heel veel Red Hot Chili Peppers, Coldplay, U2, Muse en Mumford & Sons. En bij Radio 2 zijn er nu veel jaren 90 hits. Erg leuk voor de fans van deze artiesten en bands, maar waarom moet dit met vele miljoenen aan belastinggeld? Temeer nu deze zelfde muziek ook volop bij commerciële stations, online en via vele muziekplatforms zoals Spotify te horen zijn.
Anno 2015 is het überhaupt de vraag of muziek nog met belastinggeld moet worden verspreid. Overal is er muziek te beluisteren; zelfs in de supermarkt! Ik snap dat in 1965, toen er nog maar 3 radiokanalen waren, er eentje voor (hoofdzakelijk) muziek moest worden gereserveerd. Maar niet valt in te zien waarom met de vele muziekaanbieders via allerlei platformen van nu, er nog nog gesubsidieerde staatsmuziekzenders nodig zijn. Temeer nu die toch grotendeels hetzelfde aan muziek uitzenden als wat je op de commerciële radiostations al hoort. Gesubsidieerde culturele centra verspreid door het hele land verkopen toch ook geen hamburgers om zo publiek bij de McDonalds en de Burger King weg te houden?
Als de Staatssecretaris wil dat er met jaarlijks tientallen miljoenen aan Nederlands belastinggeld muziekzenders in de ether worden gehouden, is het dan niet beter ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk artiesten uit Nederland een platform wordt geboden om hun muziek ten gehore te brengen? En dan niet ergens weggestopt op een digitaal radiokanaal, maar gewoon landelijk op de FM, zodat iedereen deze muziek kan ontvangen en beluisteren.
Als er nu al een keertje overdag nieuw (Nederlands) muzikaal talent wordt geprogrammeerd bij de NPO, dan is de vraag gerechtvaardigd waarom het net dàt liedje moet zijn dat promotie krijgt met publieke (belasting)middelen. Er zijn vele smaken, vele genres, veel kwaliteitsnormen. Waarom wordt dat ene liedje wel gepromoot op een publieke zender, en tientallen tot honderden andere nieuwe liedjes, die net zo goed zijn, niet?
De reden is omdat muzieksamenstellers en DJ’s van stations als 3FM en Radio 2 het ene liedje wel geschikt vinden en het andere wat minder. Maar in alle gevallen gaat het hier slechts om een mening van een relatief klein groepje mensen dat toevallig op een plek zit waarbij het voor miljoenen aan door de Nederlandse Staat verstrekte technische middelen tot z’n beschikking heeft om de muziek via onder meer de FM door heel Nederland te toeteren. Omdat ze nu eenmaal zitten op de plek waar ze zitten, bepalen zij wat Nederland gesubsidieerd aan muziek te horen krijgt.
Uiteraard vindt zo’n zelfde selectieproces ook plaats bij de commerciële stations. Alleen: die betalen het zelf! Ze zijn veel geld kwijt aan de Staat voor het op FM-frequenties mogen uitzenden van muziek als Can’t Feel My Face van The Weeknd, en de NPO krijgt van diezelfde Staat juist heel veel geld voor programma’s (en gratis frequenties); ze mogen wettelijk zelf weten wat ze met dat geld doen; maar kiest ook voor het uitzenden van The Weeknd (zowel op 3FM als Radio 2) want dat scoort zo lekker.
Het gaat om de Nederlandse samenleving; het gaat om Nederlands belastinggeld. En Staatssecretaris Dekker vindt ook dat de nadruk bij de landelijke publieke omroep moet komen te liggen bij informatie, cultuur en educatie.
En nu we het toch over de Staat hebben; de Nijmeegse rockband De Staat ontving vorig jaar de Edison voor Beste Rock Artist. Bij de prijsuitreiking beklaagde frontman Torre Florim zich erover dat hij op de radio nooit informatie hoorde over de muziek die werd uitgezonden. Florim zou ook graag horen wie de producers zijn, wie de muzikanten zijn, waar een song over gaat, etc. Het lijkt mij bij uitstek een taak voor de publieke omroep om muziek ‘te duiden’, en er zo een informatief, cultureel en educatief aspect aan te geven.
Nu de Staatssecretaris in het parlement zelf heeft gezegd dat hij het belangrijk vindt dat de publieke omroep nieuw talent zoekt, vindt en aanjaagt, dan zou je toch zeggen dat, nu er ook vele tientallen miljoenen euro’s aan belastinggeld in het spel zijn, de kansen voor nieuw Nederlands talent om airplay te krijgen, met die publieke gelden moet worden gemaximaliseerd?
Indien er op de NPO-muziekstations een cap zou komen van maximaal 2x hetzelfde liedje per week, en waarbij de helft van de liedjes jonger dan één jaar zou moeten zijn, dan praten we bij een gemiddelde van 12 a 13 nummers per uur over wekelijks duizend tot vijftienhonderd verschillende liedjes. En hierdoor zouden ook wekelijks vele honderden professionele en semi-professionele Nederlandse muziekacts een serieuze kans maken gedraaid te worden.
De praktijk nu: afgelopen donderdag waren op Radio 2 tussen 7 uur ’s ochtends en 7 uur ’s avonds van de 122 gedraaide liedjes, er slechts 21 Nederlands. En daarbij ging het ook nog vooral om wat oudere liedjes die alle luisteraars wel kennen. Dus in ieder geval ging het hier niet om het ‘aanjagen van nieuw talent’ door de NPO.
Maar ons land stikt gewoon van het muzikaal talent, en als er dan toch met publiek geld muziek op de radio moet worden uitgezonden, dan zou dat Nederlandse belastinggeld juist moeten worden ingezet om Nederlands talent te ontdekken en een breed platform te bieden; en dus nadrukkelijk via de landelijke FM. Zo kan de inzet van publieke middelen voor muziekuitzendingen anno 2015, nu je overal muziek kunt beluisteren, streamen en downloaden, tenminste nog een beetje gerechtvaardigd worden. Tevens krijgt de Nederlandse muziekcultuur een flinke stimulans.”
Herbert Visser
Ben jij werkzaam in de tv- of radiowereld en wil je ook een gastcolumn schrijven voor Radio.NL, mail. Radio.NL is niet verantwoordelijk voor de inhoud van gastcolumns.
