De verjaardag zal zaterdag ongetwijfeld met een groot TV-spektakel worden gevierd. Laat dat maar aan Joop van den Ende over. Zijn sterren zullen opdraven en voor de andere steunpilaren die RTL 4 hebben groot gemaakt is ook een plekje ingeruimd op de VIP-tribune. Tien jaar commerciële televisie. Valt er eigenlijk wat te vieren? Nauwelijks. Oude, gepatenteerde succesformules zijn versleten, kijkcijfers dalen, nieuwe ideeën ho maar. De concurrentie is bovendien moordend en wordt bestreden met ‘grensverleggende televisie’, een term die vaak niet meer is dan een schaamlap voor vulgariteit. Terwijl de publieke omroep nu, met vallen en opstaan en veel politieke druk, een nieuwe identiteit en nieuwe doelen lijkt te vinden, verkeert de commerciële televisie in een diepe crisis.
RTL 4, waarmee het in 1989 allemaal begon, is klem komen te zitten tussen de ‘kwaliteit’ van de publieke omroepen en de ranzigheid van Veronica en SBS. Het ‘eigen product’ slaat niet meer aan bij de kijker. Die weet nu alles van André van Duin en geeuwt bij de schaterlach van Ron Brandsteder. Als er al een felicitatie kan uitgaan voor 10 jaar commerciële omroep, dan moet die terecht komen bij de publieke zenders. Wat in 1989 door velen nog werd gezien als de definitieve doodsteek voor de verzuilde en vermolmde omroepen, is daar de aanzet geweest tot herbezinning en nieuw elan.
Met de komst van RTL Veronique, dat de publieke omroep voor het eerst in zijn bestaan met concurrentie liet kennismaken, moesten AVRO, EO, KRO, NCRV, TROS en VARA, zich afvragen wat ‘hun missie’ in een moderne samenleving nog kan zijn. Hoe zij in deze inmiddels ontzuilde maatschappij nog grote groepen kijkers aan zich kunnen binden.
Maar hoe moet het nu verder met de commerciële televisie? Vast staat dat geen kijker er rouwig om zou zijn als er enkele zenders zouden verdwijnen. Fox, RTL 5, Net 5… En SBS 6, wie zit daar nu helemaal op wachten?
RTL dient zich nu, net als de publieke omroepen tien jaar, geleden af te vragen wat zijn missie is. Is dat ten koste van alles marktleider willen blijven? Op het gevaar af dat de reus omtuimelt? Of zijn de gouden beginjaren van de commerciële omroep gewoon voorbij. Moet je gewoon met een lager marktaandeel genoegen nemen? Sterren stralen in de toekomst ook minder bij RTL 4. Tensen is al getransfereerd, anderen zullen volgen als komend voorjaar de contracten aflopen. Sleutelrol bij een eventuele ‘sanering’ van RTL 4 blijft weggelegd voor Endemol. Houden John en Joop naar de letter vast aan de afspraken, dan is het voor de familiezender tot 2006 slechts een kwestie van overleven. (MediaNed)
