Dinsdagavond 31 augustus 1999 om 18.01 uur. Op de tonen van de ‘Veronica, Veronica’-jingle, dezelfde als bij de close down van de zeezender vijfentwintig jaar geleden, nemen de oud-Veronica gedienden afscheid van elf dagen succesvol uitzenden. En evenals een kwarteeuw ervoor zwijgt de zender middenin de jingle abrupt. Het blijft een minuutje stil op de 1224 AM, daarna is er een relatief zwakke draaggolf, plotseling gevolgd door een ‘Q-The Beat’-jingle. Vermoedelijk stond op dat moment uitsluitend de stuurtrap van de zender aan, maar tijdens de eerste plaat wordt het vermogen opgevoerd tot de volle vijftig kiloWatt, en knalt het signaal van de MV Communicator weer als voorheen vanuit Almere.
Dag radio, leve the beat
De afgelopen weken was de middengolfzender van het station uit de lucht (en kon bijgevolg ‘Veronica’ tijdelijk de 1224 kHz gebruiken). Officieel heette het dat Q-Radio bezig was met een verhuizing. Maar omdat kabelmaatschappijen moord en brand schreeuwden over niet betaalde rekeningen en medewerkers van de ene op de andere dag met onbetaald verlof werden gestuurd, was het voor ‘media-analisten’ duidelijk dat financiële moeilijkheden dichter bij de ware reden zouden kunnen liggen voor het plots verdwijnen van de AM-uitzendingen. Op de kabel bleef Q-Radio overigens wel gewoon uitzenden, zij het met nonstop muziek.
Directeur Peter Jansen, commercieel directeur Ronald van der Meijden en de weinige nog overgebleven medewerkers zaten echter niet stil. Ondanks de problemen lukte het hen zowaar om (een) nieuwe investeerder(s) aan te trekken. Rekeningen, of tenminste een aantal ervan, werden betaald. En Q-Radio was klaar voor een frisse doorstart, ditmaal onder de naam ‘Q-The Beat’.
Rap voert boventoon
Wat tijdens de eerste uitzendavond meteen opvalt, is dat het muziekformat van Q-The Beat totaal niet meer lijkt op datgene wat Q-Radio deed. Tegelijkertijd wordt duidelijk de invloed van Ronald van der Meijden hoorbaar. Hij was ooit programmaleider van zeezender Radio Monique. Daarna vooral actief in de muziekbusiness, waarbij het R&B-segment hem het meeste trok. Hij zette de Rotterdamse regionale commerciële zender Sun FM op poten, die… R&B uitzond tot het moment dat dit station een FM-etherfrequentie kreeg toegewezen. Baas Gerro Vonk was van mening dat ‘een Sky Radio-achtige formule’ meer geld in het laatje zou brengen, en prompt werd bij Sun FM een formatwijziging doorgevoerd. Ronald vertrok, en mag zich nu uitleven op Q-The Beat. Geen Fela Kuti meer (een inmiddels overleden Nigeriaanse zanger), geen tamtamgeluiden uit Burundi meer. Gisteravond werd de muziek gekenmerkt door vooral rap, afgewisseld met R&B.
Amsterdam is panheel niet
De meningen over rap zijn verdeeld. Toch kan niet worden ontkend dat deze muziekvorm, onder vooral jonge mensen, razend populair is. Jongeren met ghettoblasters waaruit rap knalt, zijn een normaal onderdeel van het straatbeeld geworden. Misschien is dit niet zo wanneer je in een klein Limburgs dorpje zoals Panheel woont, maar in ‘urban areas’ als Amsterdam kom je ze toch echt dagelijks tegen. Allochtone jongeren identificeren zich veelal met rap, maar er zijn voldoende blanken te vinden die ook weglopen met Puff Daddy, Mase, Monifah en de meest succesvolle van allemaal, de ‘John Lennon van de Rap’, de enkele jaren geleden doodgeschoten Tupac Shakur.
De muziek die Q-The Beat momenteel draait kan het beste worden omschreven als ‘semi-commercieel’. Het station gaat net niet voor de ‘grootste hits’, maar zet een ietwat alternatieve muzieksound in de markt, waarmee echter wel een redelijke massa kan worden bereikt, en die binnen een bepaald deel van ‘het Top 40-segment’ valt of er vlak tegenaan ligt. Dit, in tegenstelling tot het vorige (non)format van Q-Radio. Alleen de Amsterdamse radiopiraat Radio Patapou was nog a-commerciëler, door uitsluitend industriële geluiden uit te zenden van ondermeer klopboormachines, gecombineerd met lekkende kranen.
Geschikt voor AM
Maar er is nog iets. Radiokenners zijn het erover eens dat de middengolf vooral geschikt is voor spraak. Muziekprogramma’s kun je beter op de FM-band uitzenden. De audiokwaliteit is immers afhankelijk van de bandbreedte. En met de huidige digitale technieken kun je op de AM tot zes kHz bandbreedte gaan (waardoor je pieken niet verder komen dan de maximaal toegestane negen kHz), terwijl je op de FM vijftien kHz mag gebruiken. En voor stereo is dat zelfs negentien kHz. Welnu, wat is Rap? Spraak! En niets anders dan spraak! Okay, er wordt op ritmische wijze gesproken en er zit weliswaar een ‘beat’ onder, maar ook die valt doorgaans netjes in de middentonen. En dat zijn juist die tonen die door een AM-frequentie worden geaccentueerd. Luister nu maar eens naar Q-The Beat op een oude buizenradio. Zo’n eentje met een grote luidspreker. Veel kans dat je op slag verliefd wordt op die AM sound, en de stem van
Tupac Shakur er ‘mooier en warmer’ uit vindt komen dan op je duurste stereo- installatie. Mocht je daar toch niet van overtuigd zijn, dan ontvang je Q-The Beat nog altijd op een aantal Nederlandse kabelnetten (in mono weliswaar).
Voollopig geen Communicatie
Q-The Beat heeft beloofd om binnenkort op een persconferentie de toekomstplannen uiteen te zetten. Het is te hopen voor het station dat in het nieuwe businessplan ook een post ‘presentatie’ is opgenomen. Momenteel is immers alles nog nonstop. En de meeste muziek die nu wordt uitgezonden is van te recente datum om ervan uit te gaan dat het voor alle luisteraars ‘het feest der herkenning’ is. Dus: of de songs moeten worden af- of aangekondigd, of er zou een website moeten komen waarop de playlist wordt gepubliceerd. Zodat luisteraars zelf na kunnen gaan welke songs ze op Q-The Beat hebben gehoord. Een goed onderhouden Internet-site is vermoedelijk toch al geen overbodige luxe voor Q-The Beat, want het station lijkt een doelgroep te hebben aangeboord, die als ‘behoorlijk interactief’ bekend staat. Je mag er vanuit gaan dat wanneer je doelgroep met ghettoblasters, waaruit hun favoriete muziek knalt, over straat
loopt, deze mensen ook graag commentaar zouden willen geven over wat er door hun favoriete station wordt uitgezonden. Het Internet is daarvoor het meest voor de hand liggende middel. En juist vanwege de actieve doelgroep, zouden op maat gesneden nieuwsflitsen (zowel on-air als online) ook niet als overbodige weelde kunnen worden bestempeld.
Hoger marktaandeel wordt mogelijk
Het lijkt niet voor de hand te liggen dat Q-The Beat nu plotseling zo populair wordt, dat Sky Radio voor de nummer één positie zou moeten vrezen. Maar de eerste indruk die het station geeft is dat er toch aanmerkelijk meer levenskansen zijn dan die Q-Radio had. Met een dergelijke Rap/R&B formule moet het mogelijk zijn om qua aandeel op gelijke hoogte te komen met een station als Arrow Classic Rock (ongeveer 1% marktaandeel), of er misschien iets overheen te gaan. Waarbij de (nieuwe) doelgroep
van Q-The Beat voor adverteerders een tikkeltje interessanter is dan die van Arrow. Immers, de reclamebureau’s zijn gek op het bereiken van jongeren.
In ieder geval vult Q-The Beat een niche in de gedifferentieerde muziekmarkt op. Nog meer keus voor de toch al redelijk verwende luisteraar in Nederland (en in Vlaanderen). En daarover kunnen we alleen maar blij zijn. Het is vandaag, 1 september, immers exact vijfentwintig jaar geleden dat we ons plotseling realiseerden, dat we op de radio helemaal geen keus meer hadden. (Met dank aan RadioVisie)
