‘Als de VARA het publieke bestel verlaat, gaan we echt een ander tijdperk in. Niet alleen in omroepland, maar ook daarbuiten. De VARA en de PvdA waren toch bondgenoten’, zegt Wim Meijer, kroonlid van de Raad van Toezicht en voormalig PvdA-fractievoorzitter (1981-’82).
Het rode hart van Meijer doet zeer als hij met de wetenschap van vandaag terugkijkt op de relaties. ‘In de voorbije eeuw hebben de PvdA en de VARA zware moeilijkheden gehad, maar dat speelde zich af tussen mensen die elkaar kenden. Dat verband is zoekgeraakt tussen de mensen die nu leiding geven. Het lijkt alsof de scheiding der geesten tussen de PvdA en de VARA veel groter is dan bij andere partijen die van oudsher relaties onderhouden met hun omroepen.’
Vandaag en morgen debatteert de Tweede Kamer over de Concessiewet. De VARA kan maar op een manier in het publieke bestel worden gehouden: de macht over de programmering moet terug naar de omroepen. Zo niet, dan wordt de VARA commercieel. Die dreiging raakt het rode familiegevoel, dat vooral de oudere generatie koestert. Een VARA die commercieel wordt terwijl de PvdA de grootste regeringspartij is, is moeilijk te verkroppen.
Ze zijn er nog wel, PvdA-parlementariers die zich laven aan het rode familiegevoel. Een van de zeldzamen is PvdA-fractiebestuurslid Bert Middel. ‘De sociaal-democratie kan niet zonder de VARA. Alleen al uit fatsoen moet je VARA-lid blijven. Behalve als de VARA zich door commercieel te gaan onfatsoenlijk opstelt: dan zeg ik mijn lidmaatschap op.’
Veel andere fractieleden zien het nuchterder en vinden dat de VARA in het publieke bestel moet blijven om de kwaliteit daarvan te handhaven. Kamerlid Marja Wagenaar, ooit werkzaam bijVARA-programma De Rooie Haan: ‘Er hangt zo’n romantisch waas over dat familiegevoel. Het is er wel, ik zie het in PvdA-afdelingen bij mensen die ermee zijn opgegroeid. Het is heel prettig als de wereld zo in elkaar zit, maar dat is geweest.’
Marcel van Dam, oud-VARA-voorzitter en voormalig PvdA-minister, ziet het Kamerdebat somber in. Premier Kok heeft gezegd dat er niet zal worden getornd aan het regeerakkoord. Van Dam: ‘Het zullen kosmetische veranderingen zijn. En we weten dat die meestal leiden tot situaties die nog onwerkbaarder zijn.’
Van Dam constateert eveneens dat de omroep en de partij niet goed meer van elkaar weten wat ze denken. ‘De PvdA wordt niet meer geleid, het zijn de fractiewoordvoerders die de dienst uitmaken. En als het dan verkeerd afloopt, schrikt men zo dat ze het proberen te repareren. Maar dat lukt dan niet meer omdat er te veel prestige op het spel staat.’
PvdA-mediawoordvoerder Marjet van Zuijlen: ‘Het PvdA-standpunt wordt bepaald door de fractie als geheel. Die autoritaire tijden zijn voorbij. Ik denk niet dat Van Dam daar in zijn tijd zo gecharmeerd van was.’ (Volkskrant)
