De uitstraling van een radiostation wordt mijns inziens bepaald door drie belangrijke factoren, te weten de programma-inhoud, de programmamakers en de vormgeving van het station. In een aantal gevallen is de tweede factor, de programmamakers, niet van toepassing. Ik bedoel natuurlijk de vele ‘robotstations’ die ons land rijk is en waar een computerprogrammeur, al dan niet gesteund door de feedback van een wijze redactie, de dienst uit maakt.
Ik wil het hier vooral even hebben over de vormgeving van een radiostation. Ik herinner me nog als de dag van gisteren de bestuursvergaderingen die ik heb mogen bijwonen van onze eigen lokale omroep in oprichting, zo’n acht jaar geleden. Een van onze bestuursleden hamerde wekenlang op het belang van een goed, professioneel gemaakt jinglepakket. Ik heb hem daarin altijd gesteund, want ook ik was ervan overtuigd dat een goed jinglepakket zou bijdragen aan de opbouw van een goed imago als nieuwe lokale zender. Helaas, er was geen geld en het jinglepakket kwam er niet.
In de jaren ’80 was het voor het gros van de radiozenders in Nederland heel gewoon om een professioneel gezongen jinglepakket te hebben. Veronica introduceerde ergens in de jaren ’60 de jingle al in Nederland. Ze keken de kunst af van de Amerikanen en gelden eigenlijk al sinds hun allereerste jingles als de trendsetter in Nederland op het gebied van vormgeving van radiostations. En alle andere zenders hebben de truukjes van Veronica geïmiteerd. Op zich niets mis mee, want de Tros heeft zo jarenlang bewezen dat je beter iets goeds kunt jatten dan zelf iets slechts bedenken.
Ik vermoed dat hele kuddes landgenoten geen idee hebben wat het effect van een jingle op de radio eigenlijk is. Maar er zijn ontzettend veel voorbeelden te noemen van jingles, pingles en tunes die duidelijk een soort handelsmerk zijn geworden van het item dat ze vertegenwoordigen. Denk maar eens aan de vertrouwde geluiden van het nieuws, de verkeersinformatie en een aantal jarenlang lopende programma’s. Nog elke dag horen we Tom Mulder op Radio 10 FM openen met zijn liedje over het sprekende paard Mr. Ed. “A horse is a horse, of course”. En iedereen denkt onmiddellijk: “Hé, daar heb je Tom Mulder”.
Trouwens, nu we het toch over Radio 10 FM hebben… Realiseert u zich dat deze zender al zo’n 12 jaar met vrijwel hetzelfde jinglepakket draait? Er zijn in de loop der jaren aanpassingen verricht in de teksten en af en toe is er iets nieuws bijgekomen. Maar in grote lijnen is het pakket nauwelijks veranderd. De muzieklijn is steeds dezelfde gebleven. En dat betekent in feite niets anders dan dat dit een ontzettend goed jinglepakket is. Want hoe zou een station het anders zo lang met hetzelfde pakket volhouden? Want, ondanks die 12 jaar, echt vervelen doen die jingles nog steeds niet. Als je dat weet te bereiken, ben je heel goed bezig.
Het gebruiken van gezongen jingles was natuurlijk een Amerikaanse uitvinding. Nog steeds worden hele pakketten rechtstreeks uit Amerika geïmporteerd om hier vervolgens opnieuw te worden ingezongen met een Nederlandse tekst. Maar een paar jaar geleden was er opeens een ommezwaai waar te nemen. Natuurlijk liep ook toen Veronica voorop. De gezongen melodietjes werden radicaal overboord gezet en Veronica FM werkte vanaf dat moment met stemvervormers, voice-overs en razendknappe introjingles die als het ware speciaal voor een bepaalde plaat werden gemaakt. En die revolutie hebben ze zo knap ingepland dat niemand het in feite merkte!
Nu is het inmiddels een algemene trend aan het worden. Muziekjes eruit, een paar pakkende slogans erin en hoppa… Klaar! Het is JOUW muziek, roepen de makers van Noordzee FM. Geen herkenbaar melodietje meer, maar een flitsende stemproductie. Ook de lokalen lijken inmiddels dit voorbeeld te volgen en over te stappen op “andere” jingles. Radio 10 FM en Sky Radio doen dit nog niet. En eerlijk gezegd denk ik ook niet dat zij dit op korte termijn zullen gaan doen. En zo zijn er nog een stel zenders die niet zonodig mee hoeven met de laatste trends op dit gebied. Country FM bijvoorbeeld, zou er beslist geen hogere luistercijfers mee halen door de gezongen jingles van de zender te bannen.
Een goede gesproken jingle die hetzelfde effect creëert als een gezongen jingle is volgens mij minstens even moeilijk, zo mogelijk nog moeilijker te maken. Je hebt immers nog minder middelen tot je beschikking om een voor de luisteraars herkenbaar en vertrouwd geluid te creëren? Ik denk ook dat de grote zenders op termijn wel weer eens zullen terugkeren naar het “oude” systeem. Of ook dan Veronica FM weer voorop zal lopen, zullen we moeten afwachten. Maar het zou mij niet verbazen. Ik vind de montages die zij weten neer te zetten nog steeds van een verbazend hoge kwaliteit. Ik kan daar soms echt van genieten. Want: vormgeving maakt het station!
Raimond Bos
Presentator@hotmail.com
