Een aantal jaren geleden heb ik met verschillende collega’s een discussie gevoerd over het tutoyeren van de luisteraars. De meningen over dit onderwerp liepen nogal uiteen en in de loop der jaren is daarin weinig verandering gekomen. Sommigen menen dat men de luisteraars altijd respectvol en dus beleefd dient te benaderen. Door ze met “je” aan te spreken zou dit doel niet bereikt worden, dus “u” is voor hen de enige juiste aanspreekvorm. Anderen houden het er echter op, dat je als presentator van een dagelijks of wekelijks radioprogramma in feite een soort huisvriend bent geworden van de luisteraars.
Je spreekt dus tegen een individuele toehoorder die jou al zo vaak heeft gehoord dat je de omgangsvormen gerust wat amicaler kunt maken, zo stelt men dan. Zelf gebruik ik beide vormen in mijn programma’s, afhankelijk van de doelgroep die ik op dat moment wil bereiken. Toch gaat de voorkeur bij mij meestal uit naar het tutoyeren. Immers, ik ben voor mijn luisteraars ook gewoon “Raimond”.
Het is overigens sowieso in omroepland gebruikelijk dat de presentatoren elkaar doorgaans bij de voornaam aanspreken. Soms leidt dat wel eens tot verwarrende of komische situaties. Toen ik zelf een jaar of 25 was en elke dag een nieuwsprogramma presenteerde, moest ik daarin wel eens vooruitblikken naar programma’s die daarna werden uitgezonden, gepresenteerd door mensen die 30 tot 40 jaar ouder waren dan ikzelf. Nog vreemder voelt het als je opeens “Jan” gaat zeggen tegen een oud-leraar van je, die je tot die tijd altijd netjes met “meneer” en “u” had aangesproken. Maar ach, alles went.
Toch zal de discussie over de aanspreekvorm op de Nederlandse radio nog wel even voortduren. Sommige meer conservatief ingestelde luisteraars zullen het wellicht altijd als beledigend beschouwen wanneer ze door een presentator worden aangesproken in de “jij”-vorm. Ze realiseren zich dan alleen niet dat heel veel andere mensen, die ze lang zo vaak niet zien of horen als de betreffende presentatoren, dat ook doen, zonder dat daarbij de wenkbrauwen worden gefronst.
Het beschouwen van de luisteraar als een goede vriend geeft de presentator bovendien de ruimte om een beetje te spelen. Grapjes, zoals Dave Donkervoort en Jos van Heerden die uithalen in de verborgen telefoon van Radio 10FM zouden niet passen in een te statig programma, waarbij de luisteraar beleefd met “u” wordt benaderd. Evenzo zouden de creatieve items van Jeroen van Inkel of Edwin Evers niet tot hun recht komen op die manier. Deze mensen, en met hen gelukkig nog vele anderen bij de diverse stations die ons land rijk is, verstaan de kunst de luisteraar te amuseren door meer te doen dat alleen plaatjes draaien.
Voor mij juist dat de reden om dit soort programma’s te beluisteren. Een beetje humor doet wonderen in het leven van de mens en er zijn tegenwoordig genoeg momenten waarop we een flinke dosis humor goed kunnen gebruiken. Een zender als Sky Radio kan mij die humor niet bieden. Sky werkt puur zakelijk. Het nieuws, de verkeersinformatie, het weer en muziek. Vooral veel muziek. En weliswaar muziek die mij persoonlijk over het algemeen best aanstaat, maar dan nog. Ik mis net dat beetje meer.
Muziekzenders zijn leuk als behang voor een werkplaats, waar tussen het geratel van machines door, zoals Herman van Veen ooit zo mooi omschreef, af en toe wat tonen te horen zijn die wellicht aanleiding geven tot meezingen, maar in elk geval de eventuele leegtes in de ruimte perfect kunnen vullen. Iedereen die wel wat muziek op de achtergrond wil maar verder geen tijd of gelegenheid heeft voor het intensiever beluisteren van een radioprogramma, zijn deze zenders een uitkomst.
Maar ik hoor toch het liefst iets meer dan dat. Geen behangzender, maar een amusementszender. Dat is waar ik voor ga. Uiteraard wel met een goede nieuwsvoorziening, want ik wil wel op de hoogte blijven. Maar ook weer niet te uitgebreid. Gewoon elk uur een bulletin is voor mij voldoende. Wil ik meer weten, dan lees ik een krant of kijk even op internet. Daar is een geweldige nieuwspagina te vinden onder de domeinnaam www.nu.nl die mij optimaal kan informeren over het wereldleed. Natuurlijk is dit een zuiver persoonlijke voorkeur. Het kan dus heel goed zijn dat de voorkeur bij u naar iets heel anders uitgaat. Of was het “bij jou”…?
Raimond Bos
presentator@hotmail.com
