Om voldoende kijkers te trekken, doen publieke omroepen vaker concessies. Na afloop van de vergadering dinsdag over de koerswijziging van NOVA zei hoofdredacteur Rik Rensen dan ook dat deze vooral is bedoeld om ,,hogere kijkcijfers” te halen. Eerder paste het Journaal onder druk van de kijkcijfers haar selectiecriteria al aan.
Tot aan 1989 konden publieke omroepen nog zelf bepalen waar Nederland naar keek. Concurrentie was er niet en met drie netten waren er altijd genoeg kijkers. Met de eerste uitzending van RTL begon voor de publieke zenders een periode waarin marktaandelen en kijkcijfers aan belang wonnen. In 1995 ging ook Veronica commercieel en begon het internationale concern SBS met een Nederlandse zender. Inmiddels zijn daar ook RTL5, Fox, V8 en Net5 bijgekomen en telt Nederland met de muziek- en kinderzenders erbij meer dan tien televisiekanalen.
Het kijkcijfergevecht tussen Veronica (nu Yorin) en SBS6 en later nog andere zenders kostte de publieke zenders wel kijkers, maar kan nauwelijks concurrentie worden genoemd. De zenders bevochten vooral elkaar met Amerikaanse shows, series en erotische programma’s. De drie publieke netten kwamen vooral zwaar onder vuur te liggen door het succes van de familiezender RTL4. Grote sterren als Ron Brandsteder, Henny Huisman, Hans van Willigenburg en Mireille Bekooy werden een voor een weggekocht bij de omroepen en kregen bij RTL succesvolle shows als de ‘Honeymoonquiz’, de ‘Soundmixshow’ en de ‘Surpriseshow’. Het RTL Nieuws is inmiddels qua kijkcijfers het tweede nieuwsbulletin na het Journaal van de NOS.
Gerrit Jan Wolffensperger, voorzitter van de Raad van Bestuur van de NOS, geeft toe dat de publieke omroepen zoeken naar een mix. ,,Aan de ene kant willen we aantrekkkelijke programma’s maken die kijkers willen zien. Daarna kun je ook programma’s brengen die verrassen, waar niemand om gevraagd heeft. Sport staat daarom centraal op Net 2. Het trekt een brede groep kijkers.”
De NOS zegt niet hoeveel geld er gemoeid is met het kopen van voetbalrechten, volgens deskundigen moet het gaan om tientallen miljoenen guldens. Ook het Journaal is, mede onder druk van het wat informelere RTL Nieuws, aan een verfrissing begonnen. Sinds enkele jaren moet het Journaal ook leuk en gezellig zijn en af en toe human interest-berichten brengen. Verder wordt er vaker gekozen voor onderwerpen uit de regio.
Het praatprogramma van Barend en Van Dorp deelde misschien wel de hardste klappen uit. De show, waarin Frits Barend, Henk van Dorp en ‘sidekick’ Jan Mulder de actualiteit met gasten bespreken, is vijf dagen per week te zien bij RTL4 rond half elf ’s avonds. Op dat moment begint ook Nova, dat stevig lijdt onder de concurrentie. Vorige zomer nog probeerde de NOS het succesvolle duo weg te kopen bij RTL4, wat niet lukte. Na het succes van de show van Paul de Leeuw op de late avond van Net3 haalde die zender nooit meer zulke hoge kijkcijfers met een late avondshow. [M]
