Volgende week vrijdag moeten alle publieke omroepen hun ledenaantallen op cd-rom aanleveren bij het Commissariaat voor de Media. Dan is het d’r op of d’r onder. Niet alleen voor nieuwkomers die graag willen gaan uitzenden, zoals DeNieuwe Omroep en Omroep MAX. Maar ook voor de bestaande. Veel omroepen zien de uitslag vol vertrouwen tegemoet. Maar de EO gooide er op het allerlaatste moment een ledenwerfactie tegenaan.
‘Peildatum is 1 maart’, benadrukt Bart Bijvank van het Commissariaat voor de Media. Wat dat betreft, is de strijd dus eigenlijk al gestreden. Leden die nu nog worden geworven, tellen niet meer mee. Toch krijgen de omroepen nog een week de tijd om te zorgen dat hun administratie klopt. Uiterlijk 12 maart moeten ze dan drie identieke cd-roms met ledenaantallen en voorzien van een accountantsverklaring aan het Commissariaat overhandigen.
De meeste omroepen, zo is de verwachting, zullen dat in stilte doen. Maar BNN is van plan om daar ‘iets bijzonders’ van te maken. ‘We gaan in ieder geval met al het personeel naar het Commissariaat’, aldus woordvoerster Marion van Dam. BNN is in ieder geval veilig, zo weten we na de veelbesproken ledenwerfactie van vorig jaar. Van Dam schat het aantal leden op ruim 165.000. En dan zijn de 7.000 studenten die geheel tegen de regels gratis lid werden op een Studiebeurs in Utrecht nog niet eens meegeteld. ‘Maar die hebben we altijd buiten de telling gehouden, hoor’, zegt Van Dam.
Om als bestaande publieke omroep radio en tv te mogen maken, heb je minimaal 150.000 leden nodig. Voor een volledig pakket radio- en tv-zendtijd (en het budget daarvoor) geldt een ondergrens van 300.000 leden. Omroepen die binnen willen komen, kunnen volstaan met 50.000 leden. Maar het Commissariaat is wel streng. Zo worden de ledenlijsten nauwgezet gecontroleerd op het dubbel voorkomen van dezelfde naam. Bovendien wordt bij elke omroep een steekproef gedaan op duizend namen.
Bijvank: ‘Bij die steekproef wordt gecontroleerd of de mensen betaald hebben. Of ze zestien jaar of ouder zijn. We onderzoeken zelfs bij de Gemeentelijke Basis Administratie of ze echt wel wonen, waar ze zeggen dat ze wonen. Ook wordt bekeken of die mensen verklaard hebben lid te zijn. Of dat ze alleen maar abonnee zijn op het blad dat de omroep uitgeeft. Dat is die ontkoppeling van een paar jaar geleden. Want: je kan de VARA-gids hebben, maar dan hoef je nog geen lid te zijn van de VARA’.
Spannend
Het Commissariaat voor de Media verwacht eind mei, begin juni de controlewerkzaamheden af te ronden. Maar dan wordt het opnieuw spannend, vooral voor de nieuwe zendgemachtigden. Want zelfs als alle cijfertjes kloppen, is het aan de staatssecretaris van cultuur om te bepalen of zo’n omroep al dan niet ‘iets toevoegt’ aan het bestaande bestel. DeNieuwe Omroep kan daar over meepraten. Vijf jaar geleden vond toenmalig staatssecretaris Rick van der Ploeg dat DNO niets toevoegde. De zendtijdaanvraag werd afgewezen, ook al waren meer dan 50.000 leden ingeschreven. Na een intensieve ledenwerfactie, meldde DeNieuwe Omroep vorige week 52.000 leden te tellen. Opnieuw is het dus de staatssecretaris, nu Medy van der Laan, die een besluit moet nemen.
Minder lastig is de positie van de bestaande omroepen. Toch zitten ook zij niet helemaal rustig. Want als het aantal leden onder de 300.000 zakt, moeten ze zendtijd en geld inleveren. Die ondergrens kwam voor de Evangelische Omroep absoluut niet in zicht, zo stelt directeur Ad de Boer. ‘We zitten daar mega-ver boven’. Toch zette de EO in februari een grote ledenwerfactie op touw. De Boer: ‘De omroep staat politiek onder druk. Tijdens debatten hoor je verschillende fracties zeggen dat de omroepen, de verenigingsstructuur met die leden, achterhaald zou zijn. Wij willen een duidelijk signaal aan de politiek geven; rond deze ledentelling laten zien dat er nog zoveel mensen lid zijn van een omroep als de EO – en ik hoop dat dat ook voor andere omroepen geldt. En dat er nog zoveel mensen lid van de EO willen worden. Dat we alive and well zijn, om het zo maar eens te zeggen’.
Girafpas
Dus schreef de EO mensen aan die eerder hun lidmaatschap opzegden – met, volgens De Boer ‘een relatief goede respons’. Daarnaast werden ook mensen benaderd die ‘wat verder van de EO afstaan’. Daar kwamen weinig nieuwe leden uit. Maar al met al is De Boer niet ontevreden.
De collega’s van de VPRO, in het verleden altijd goed voor stevige ledenwerfacties, hebben dit jaar geen ‘aparte campagne’ gepland, stelt woordvoerster Krista Verweij. Dat was ook niet nodig, want de omroep ‘zit tegen de 400.000 aan’. Wel benadrukt Verweij dat veel wordt gedaan aan ledenbinding .
AVRO, zo laat woordvoerder Ad Everaars geruststellend weten, zit ‘op meer dan 450.000 leden’. ‘Wij melden nooit exact hoeveel leden we hebben. Maar we zien het geheel met zeer veel vertrouwen tegemoet’, aldus Everaars. Volgens hem was de omstreden Girafpas – waarbij leden aanvankelijk allerlei voordeeltjes kregen zoals korting op kaartjes voor de dierentuin – dan ook niet bedoeld om snel nieuwe AVRO-leden te werven. Na kritiek van het Commissariaat is de AVRO gestopt met de kortingsactie. Maar het aantal nieuwe leden dat de Girafpas opleverde is mooi meegenomen. Volgens Bart Bijvank van het Commissariaat voor de Media zijn het er in totaal zo’n 9.000. [Spreekbuis/Radio.NL]
