Het is een grappige gedachte: Keizerstad heeft zijn populariteit mede te danken aan het programma De Muzikale Fruitmand dat de EO begin jaren tachtig elke vrijdag op de popzender Radio 3, het huidige 3FM, uitzond. Gospel, softpop, stichtelijke teksten. “Natuurlijk bedienden ze daar mensen mee, maar een heleboel luisteraars vonden het niks.” Zegt Ignas Kuppens, één van de oprichters van Radio Keizerstad en thans directeur van het station, in de Gelderlander.
“Dus toen wij met Keizerstad begonnen lag het voor de hand dat we in het weekend in de lucht waren, maar we besloten ook een programma te maken op de vrijdag als de EO uitzending had. De reactie van de luisteraars was gigantisch. We voorzagen in een behoefte, dat was wel duidelijk,” aldus Ignas Kuppens
Radio Keizerstad was ter dege voorbereid. De initiatiefnemers hadden piratenervaring opgedaan in Nijmeegse zenders als Frontaal en Radio Neerlandio. Er lagen al reclamespotjes op de plank – Keizerstad wist hoe belangrijk adverteerders waren. De zender was gevestigd in de Hippe Hoogbouw, een flatgebouw in Dukenburg, met de antenne op het dak. Met een sterke zender – “als je iets doet wat niet mag, kun je het maar beter goed doen” – konden ze half Nederland bereiken.
Commerciële zenders waren er nog niet en met slechts het halfslachtige Radio 3 in de lucht, lag het veld wijd open voor Radio Keizerstad. En voor vele andere piratenstations. Nijmegen kende de grote drie: naast Keizerstad ook Radio Delta en Radio Contact, ieder met zijn eigen doelgroep. “Delta was de jongerenzender, Contact de rebel, wij de familiezender”, zegt Kuppens. “Natuurlijk was er concurrentie, maar vaak trokken we ook samen op tegen onze gemeenschappelijk vijand.” Dat was meestal de Radio Controle Dienst die de zenders eens in de één of twee maanden uit de lucht haalde. Keizerstad had zich daar op ingesteld, lacht hij. “Er hing altijd een nieuwe zenderinstallatie met antenne klaar in de cv-koker van het flatgebouw. Zodra de in beslag genomen installatie was ontmanteld en de politie vertrokken, hingen wij de nieuwe in de beugels. Binnen een paar uur konden we weer in de lucht zijn. Soms wachtten we met opzet maar iets langer om niet al te veel te provoceren.”
25 procent marktaandeel
Keizerstad was halvewege de jaren tachtig oppermachtig in Nijmegen en verre omgeving. “We hebben eens een onderzoekje laten doen en daar kwam uit dat we een marktaandeel van 25 procent hadden. Echt ongelooflijk.” Maar dat succes werd de piraten uiteindelijk noodlottig. De zenders werden steeds vaker door politie bezocht, de sfeer werd steeds grimmiger. Eind 1989 viel het doek voor Keizerstad, na de 90ste inval.
Kuppens: “We hadden dat natuurlijk zien aankomen. In 1989 waren er ook mogelijkheden om legaal als lokale omroep radio te maken. In het diepste geheim waren er contacten met de oprichter van de lokale omroep in Elst. We hadden als Keizerstad graag naadloos van piraat naar legaal willen gaan, maar dat was ons niet vergund.”
Lokaal
In april 1990 kwamen Ignas Kuppens en consorten terug als Keizerstad 107, de omroep van het Betuwse Elst. Het was een behoorlijke omschakeling, geeft Ignas Kuppens toe, en niet alleen omdat er niemand meer betaald kon worden. “Opeens moesten we ook voldoen aan allerlei eisen – 50 procent van de zendtijd moest bijvoorbeeld besteed worden aan programma’s die met de regio te maken hadden. Reclame was in die begintijd ook niet mogelijk. Maar toch moest er geld verdiend worden. Daarvoor bedachten we het Keizerstad Nieuwsblad, met lokale informatie en advertenties. Om die adverteerders toch enigszins te bedienen verzonnen we ook andere dingen. Een paar bekende reclamejingles uit onze piratentijd lieten we met ‘lalala’ inzingen. De luisteraars herkenden dat natuurlijk en begonnen dan zelf de oorspronkelijke tekst te zingen.”
Het was feest toen een paar jaar later het reclameverbod werd opgeheven. Eindelijk konden er weer een paar mensen op de loonlijst, aldus Kuppens. Maar de regels bleven knellen en het aantal luisteraars – zo’n 25.000 per week – stond in geen verhouding met dat uit de piratentijd. “We waren te ontvangen in Nijmegen en Arnhem, maar niet overtuigend. Verder zaten onze luisteraars niet te wachten op de favoriete boeken van de burgemeester. Want dat kreeg je als je zo veel aandacht aan de regio moest besteden.”
Keizerstad gaat commercieel
En dus ging Keizerstad in 1999 ‘commercieel’. In eerste instantie werden alleen de ’thuissteden’ Arnhem en Nijmegen bediend, na de veiling van etherfrequenties kon Keizerstad FM beschikken over vier zenders. Nu konden ook Ede en Apeldoorn genieten van het station. Elke stad krijgt zijn eigen informatie- en advertentiepakket. De luistercijfers stellen Kuppens ook weer tevreden: zo’n 100.000 unieke luisteraars per week in een gebied met 1 miljoen mensen.
Radiomaken is in die kwart eeuw een compleet ander vak geworden. Keizerstad FM huist in een weinig opwindend kantoorpand op een industrieterrein in Elst. Er zijn geen drukpratende dj’s meer – met Veronica-accent – die zelf hun plaatjes starten, maar alles draait om een computer die op basis van een Keizerstad-format bepaalt wat er gedraaid wordt. Twee mensen vormen het muzikale geweten van de organisatie. Patrick Hageman doet de ‘vormgeving’ van de programma’s – hij maakt alle jingles, is er om de muziek zo perfect mogelijk te laten klinken. Freek van der Maas beoordeelt de nieuwe platen en stelt als het nodig is de playlist handmatig bij. Anno 2007 is Keizerstad FM een nonstop muziekstation, met alleen ’s ochtends een semi-live programma met Freek.
Volgens nog steeds opduikende geruchten moeten de oprichters van Keizerstad stinkend rijk zijn. “Ja, dat hoor ik ook wel eens”, verzucht Ignas Kuppens. “Maar het is niet waar. Elk dubbeltje dat we in het begin verdienden is in het bedrijf teruggestopt. Dat moest ook wel want de advertentietarieven waren belachelijk laag. Voor 150 gulden per week kreeg men 21 spots van 30 seconden.”
Adverteren
Pas in 1985 was er geld om mensen te betalen, zegt hij. Natuurlijk sjoemelde Keizerstad regelmatig, ook omdat het vaak niet anders kon. “Bedrijven die op het illegale Keizerstad adverteerden kon ik geen normale factuur geven. Maar we hadden zendtijd op een Belgisch station, Radio Focus Fantastique, ingekocht, waar we de commercials uitzonden. Daar kregen die bedrijven een nota van. Dat die spots ook bij Keizerstad werden uitgezonden – ja, daar konden zij natuurlijk niks aan doen.”
Tegenwoordig bedient Keizerstad zich niet van dat soort trucs, zegt de directeur, strak in het pak. “Alles is doorzichtig. We zijn echt een keurig bedrijf.” [Gelderlander/Radio.NL]
