Vertraging nu al vijf maanden
Op 1 september aanstaande om 0.05 uur is het zover: de FM-frequenties in de ether worden dichter op elkaar geplaatst om ruimte te maken voor nieuwkomers. Om verwarring te voorkomen richt de Publieke Omroep een call center in, dat informatie geeft op welke frequenties de oude vertrouwde zenders te horen zijn. Tijdens kantooruren kan men voor € 0,10 per minuut bellen naar 0900-1455.
Als eerste gaat de kop van Noord-Holland ‘om’. Op de eerste van de negende zetten de techneuten in de zendmast bij Wieringen de knop om, om zodoende de verschuiving te creëren. De nieuwe frequentie van Radio 1, 95.0 FM, gaat aan, de oude, 101.6 FM, gaat uit. Die oude frequentie schuift vervolgens door naar Radio 4, die dan zijn oude frequentie doorgeeft aan een andere aanbieder. Weer gaat de nieuwe frequentie aan en de oude uit. Op die manier komen alle zendmasten aan de beurt en gaat heel Nederland om.
Aardappelmachine
So far so good. Totdat de boer die in de buurt van de zendmast woont, meldt dat zijn aardappelmachine stoort. Of een radiostation ineens last heeft van ruis. Dan ligt het hele proces stil en moet er gerepareerd worden. Uiteraard zijn alle wijzigingen doorberekend door middel van computermodellen, maar in de praktijk kan het soms anders uitpakken. Daarom is ook niet duidelijk of er storingen optreden, en zo ja, hoe lang het duurt om ze te verhelpen. De enige zekerheid die de radiostations hebben is dat ze een andere frequentie krijgen. Wanneer is de grote vraag.
In eerste instantie zou de operatie tot eind 2002 duren. Nu wordt er al gesproken over een proces van negen maanden. Daar zijn met name de nieuwkomers zeer ontsteld over. Zij krijgen een vergunning per 1 september 2002, met een looptijd van een jaar. Wanneer hun frequentie pas in maart up and running zou zijn, hebben ze slechts zes maanden om hun bestaansrecht te bewijzen. Per september 2003 loopt de vergunning immers af. De verdeling per september 2003 wordt gedaan door middel van een vergelijkende toets. Wie het best presteert, maakt de meeste kans op een vergunning. Radiostations hebben het niet voor niets over een beauty contest.
Roet
Ook de aanvraag van vergunningen gooit roet in het eten. Nozema en Broadcast Partners, de partijen die de vergunningen moeten aanvragen, hebben ze nog niet allemaal binnen. De vergunningen zijn nodig om aanpassingen te mogen maken aan de zendmasten. Het aanvragen van vergunningen is een ingewikkeld, maar noodzakelijk proces, dat om verschillende redenen vertraging heeft opgelopen. Een daarvan is dat niet alle gemeentes, waar de zendmasten staan, even welwillend zijn. Sommigen zijn de mast liever kwijt dan rijk. Onlangs nog dreigde staatssecretaris De Vries Nozema en Broadcast Partners met gerechtelijke stappen omdat het proces haar niet snel genoeg ging.
Ether of kabel
Een probleem van hele andere orde is de groep mensen om wie het feitelijk draait: de luisteraars. Uit onderzoek blijkt dat 30% van de luisteraars problemen heeft met het vinden van de juiste frequentie. Veel mensen weten niet eens of ze via de kabel of de ether luisteren. De frequentiewijzigingen gelden alleen voor mensen die via de ether luisteren. Voor kabelluisteraars verandert er niets.
Voor de radiostations met een landelijke dekking is het moeilijk hun luisteraars te informeren over wanneer er wordt overgegaan op de nieuwe frequentie. Dat moment is immers pas zo kort van tevoren bekend. Bovendien geldt voor de luisteraar in Limburg een andere frequentie en een ander overgangsmoment dan voor die in Friesland.
De Publieke Omroep zet daarom een middel in dat nog niet eerder is gebruikt. In de week voorafgaand aan de verandering, wordt direct na het nieuws een spotje uitgezonden, dat per steunzender verschilt. Betrokkenen bij de Publieke Omroep volgen de ontwikkelingen over deze manier van uitzenden met samengeknepen billen. Technisch moet het mogelijk zijn, maar of het op het moment zelf gaat werken, moet nog blijken.
In het gebied waar de frequentie wijzigt, wordt melding gemaakt van de nieuwe frequentie en van een telefoonnummer waar men voor meer informatie terecht kan. Die versie van het spotje is echter alleen te horen in het gebied waarvoor de nieuwe frequentie geldt. De rest van Nederland hoort een algemene tekst met daarin een website en een teletekstpagina waar meer informatie over het proces te vinden is. Ook het telefoonnummer wordt vermeld.
Call center
De Publieke Omroep heeft voor het medium telefoon gekozen, omdat ze relatief veel oudere luisteraars heeft, die minder makkelijk overweg kunnen met internet. Zodra de frequenties gewijzigd worden, opent het call center zijn lijnen. Tijdens kantooruren kunnen mensen voor € 0,10 per minuut bellen naar 0900-1455.
Het beltarief compenseert enigszins de kosten van het call center, hoewel het bij lange na niet kostendekkend is. De Publieke Omroep heeft bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen een begroting neergelegd van ruim € 1,5 miljoen voor de communicatie rondom het proces.
Er wordt nog nagedacht over een SMS-service voor luisteraars van 3FM. Wanneer dat kostendekkend werkt, is het ook een optie voor luisteraars van de andere zenders. Voor de mensen die naar Radio 4 luisteren, wordt onder andere geadverteerd in regionale kranten.
Deal
Een andere mogelijkheid om de luisteraar op de hoogte te brengen van de nieuwe frequentie, is een boodschap op de oude frequentie. Dat betekent wel dat er een deal gesloten moet worden met het radiostation dat de oude frequentie heeft overgenomen. Tussen de stations van de Publieke Omroep onderling zal dan weinig problemen opleveren. Maar een deal sluiten met een nieuwe, commerciële gebruiker zal wat meer voeten in de aarde hebben. [Suus van Geffen/Spreekbuis]
