Search
Close this search box.

De Staat, RTL FM en 100% NL tegenover elkaar in rechtbank

De Nederlandse overheid, RTL FM en 100% NL (onderdeel van Mediasales) stonden donderdagochtend vier uur lang tegenover elkaar bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Er werden twee zaken behandeld, waarvan de hele soap rond kavel A9 het meest in het oog springend is. De uitspraak zal volgen op vrijdag 30 juni.

We hebben de eerste kwestie al genoemd, de andere is de eis van 100% NL om een vergunning te verkrijgen voor acht jaar en drie maanden, in plaats van vijf jaar en twee maanden. Op die zaak komen we later terug, want we behandelen eerst kavel A9. Er is al veel over gezegd, maar we sommen het nog even voor u op.

Kavel A9
Na vele debatten, protesten en rechtszaken heeft de overheid besloten om de commerciële etherfrequenties te verdelen op basis van een vergelijkende toets en een financieel bod. Er zijn vier ongeclausuleerde pakketten (zonder regels) en vijf geclausuleerde. Eén hiervan is kavel A9 die bedoeld is voor een zender met overwegend Nederlandstalige muziek. De partijen die A9 wilden hebben, moesten drie percentages bieden. De eerste is voor Nederlandstalige muziek, de tweede voor Europese muziek en de laatste voor muziek ouder dan één jaar.

RTL FM bood 35% Nederlandstalige muziek, terwijl 100% NL het dubbele wilde gaan draaien. Er waren ook nog twee andere stations die meededen: Radio Nationaal en Arrow. Deze zenders zaten allebei rond de 40 procent. De commissie-Franken kreeg de taak om per kavel een winnaar aan te wijzen op basis van de geboden percentages. Zoals u kunt zien, heeft 100% NL een veel hoger percentage geboden. Desondanks viel A9 toch in handen van RTL FM.

Er is regelmatig in de Nederlandse media geopperd dat dit mede te maken zou hebben met het financiële bod, hoewel dat pas doorslaggevend zou worden als er meerdere partijen de vergelijkende toets hadden overleefd. RTL FM wilde in acht jaar tijd ruim 23 miljoen euro neerleggen, terwijl 100% NL slechts 8000 euro bood. Het gevolg was dat RTL FM vanaf 1 juni 2003 in de ether was te ontvangen en dat de verliezende partijen een gang naar de rechter waagden.

Die missie leek geslaagd, want in oktober 2005 zei de rechtbank van Rotterdam dat RTL FM de frequenties onrechtmatig heeft verkregen. De argumenten van de overheid werden van tafel geveegd en er moest beter onderbouwd worden waarom RTL FM kavel A9 kreeg. De commissie-Franken werd opnieuw bij elkaar geroepen om net als in 2003 een advies voor te leggen aan de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OC&W). Die neemt een beslissing en legt het voor aan de minister van Economische Zaken die eindverantwoordelijke is. In mei 2006 werd de uitkomst bekend: RTL FM raakt per 8 juli de frequenties kwijt aan 100% NL. Dit gaat in tegen het nieuwe advies van de commissie-Franken, want die liet opnieuw RTL FM winnen.

RTL was woest en wilde het besluit schorsen. En daarmee zijn we weer terug bij het heden, want afgelopen donderdag (22 juni) kwam de zaak voor bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb). We behandelen de partijen één voor één. We hanteren hierbij de volgorde zoals het CBb die gehanteerd heeft.

RTL FM
RTL FM vindt dat er op zijn minst enige twijfel is over het besluit van de minister. Eigenlijk vindt de zender dat 100% NL niet deel had mogen nemen aan de vergelijkende toets, omdat het businessplan volgens RTL niet goedgekeurd had mogen worden. Dit zegt het bedrijf ondanks dat het geen inzage heeft gehad in het businessplan van 100% NL. De reden waarom RTL twijfelt, is dat het bij een belangrijk mediabureau advies heeft ingewonnen.

De mediabureaus adviseren adverteerders, zoals Unilever, op welk station en op welke tijd er het beste reclame gemaakt kan worden. Volgens één van deze bureaus in de belangrijkste doelgroep mensen van 20 tot 49 jaar. Uit onderzoek zou blijken dat dit deel van de bevolking allerminst trek heeft in Nederlandstalige muziek. Daarnaast zou het volgens RTL praktisch onmogelijk zijn om 70 procent Nederlandstalige muziek te vinden, tenzij er extremen worden gedraaid en er een hele hoge rotatie wordt gehanteerd.

Dan een andere ‘fout’. Nadat alle radiostations hun percentages hadden ingeleverd bij de overheid, bleek dat 100% NL er enkele vergeten was. De Nederlandstalige muziek was wel ingevuld en werd gesteld op 80 procent. Echter, er werd niets ingevuld bij de Europese muziek. Volgens 100% NL komt dat omdat het de uitleg over het invullen verkeerd had geïnterpreteerd. De Staat stelde 100% NL op de hoogte van het verzuim. Er werd nu 20 procent Europese muziek opgegeven, precies het minimum. Omdat er in dat geval te weinig ruimte over zou blijven voor presentatie, werd het percentage Nederlandstalige muziek omlaag gehaald naar 70. Volgens RTL is dat onrechtmatig. De advocaten betogen dat de 80 procent wel had gekund (gevolg: non-stop muziek + nieuws en reclame) en dus had moet blijven staan.

Ook zou niemand zich blind moeten staren op het bod van 8000 euro, want de kosten om de etherfrequenties in de lucht te houden zouden in de miljoenen lopen. Daarnaast vindt RTL dat er voor henzelf veel meer op het spel staat dan voor 100% NL. Als RTL FM de etherfrequenties kwijtraakt, zal dat het einde betekenen van het hele station. Zestig procent van de luisteraars stemt namelijk op de zender af via de ether. Drie jaar lang heeft het mediabedrijf gebouwd en flink geïnvesteerd aan RTL FM en nu raakt ze wellicht de belangrijkste steunpilaar kwijt.

RTL verwacht over een jaar winst te kunnen draaien op RTL FM. De onderneming wil liever, als het dan toch moet, de licentie pas overgeven als de bodemprocedure afgerond is. Volgens RTL wacht 100% NL al drie jaar en kunnen ze best nog wel wat langer wachten.

De overheid
De minister van Economische Zaken is ervan overtuigd dat het toewijzen van kavel A9 aan 100% NL juist is, omdat RTL te weinig Nederlandstalige muziek wilde draaien. De advocaten wijzen erop dat de commissie-Franken slechts een advies heeft gegeven en dat de minister de vrijheid had om een ander besluit te nemen. Ook zou het businessplan van 100% NL financieel haalbaar en goed onderbouwd zijn. Daarnaast zouden er genoeg producties zijn om te draaien en heeft 100% NL aangegeven desnoods zelf Nederlandstalige muziek te willen produceren.

Als RTL FM daadwerkelijk de frequenties verliest, dan zal het ongetwijfeld een schadeclaim willen. Volgens de advocaten van de Staat is het nog niet duidelijk of RTL geld terug gaat krijgen. De overheid zegt dat RTL drie jaar lang de vergunning heeft gebruikt. Het geïnvesteerde geld schaart men onder ‘ondernemersrisico’. Er wordt aangekondigd dat minister Brinkhorst van Economische Zaken binnenkort een besluit gaat nemen over het bedrag dat RTL gaat krijgen ter compensatie. Hierbij moet vermeld worden dat dat bedrag ook 0 euro kan zijn.

De overheid vindt het flauw dat RTL begint over het wijzigen van het percentage Nederlandstalige muziek bij 100% NL. Zij gaat ervan uit dat de fout per ongeluk is gemaakt door 100% NL en dat het onmogelijk is geweest om voordeel te halen uit het wijzigen, omdat niemand wist wat de andere partijen hadden geboden. Let wel: de wijziging is doorgevoerd nog voordat de commissie-Franken voor de eerste keer naar de zaak heeft gekeken.

100% NL
RTL FM verzwijgt dat het door 100% NL geboden percentage voor Nederlandstalige muziek evident beter is dan bij RTL zelf. De aanpassing van het percentage heeft voor de overweging plaatsgevonden en 100% NL kon in geen geval op de hoogte zijn van de biedingen van andere partijen. Ook staat het station nog steeds achter haar businessplan. Er is genoeg Nederlandstalige muziek (de 100% NL muziekdatabase bevat momenteel 900 Nederlandstalige platen waarvan 600 in de categorie pop/rock/urban).

De muziek zou ook met een stevige opmars bezig zijn. De advocaten verwijzen hiervoor naar de Mega Top 50 waarin Marco Borsato bovenaan staat, Blof zich in de top 10 bevindt en er ook nog enkele andere producties van eigen bodem te vinden zijn. Even later wordt zelfs beweerd dat eenderde van de hitlijst op de playlist van 100% NL zou kunnen komen te staan.

100% NL zegt dat het niet in een overvolle markt terecht zal komen, omdat het zich wil onderscheiden van bijvoorbeeld Radio 538 en Q-music. Over het wegblijven van adverteerders maakt men zich niet zo druk, omdat kleinere stations als BNR Nieuwsradio en SLAM!FM ook veel reclamespots uitzenden. Er wordt verwacht dat 100% NL over vier jaar winstgevend zal zijn. Voor de reclameverkoop worden er momenteel onderhandelingen gevoerd met grotere marktpartijen. Ook zullen er genoeg luisteraars komen, want uit een onderzoek blijkt dat 60 procent van de mensen meer Nederlandstalige muziek op de radio wil horen.

Looptijd van de vergunning
Er zijn acht radiostations die een landelijke commerciële FM-vergunning hebben die ingegaan is op 1 juni 2003. Deze licenties zijn geldig tot 1 september 2011, precies acht jaar en drie maanden.

100% NL
100% NL vindt dat de looptijd even lang moet zijn als bij de andere stations. Eén van de redenen hiervoor is dat de zender wél het complete bedrag moet betalen, terwijl deze geldsom bedoeld is voor een volledige licentie. Het station is altijd uitgegaan van acht jaar en drie maanden en zegt dat het nu lijkt alsof het drie jaar lang de licentie met RTL FM heeft gedeeld. Er wordt gezegd dat Arrow later de vergunning kreeg, maar wel met de volledige looptijd.

De overheid
De Staat snapt het niet waarom 100% NL om een voorlopige voorziening heeft gevraagd inzake dit besluit. Er is namelijk geen haast bij, aangezien de licentie in ieder geval nog vijf jaar en twee maanden volstaat. Of er een verlenging mogelijk is, bekijken we pas op dat moment. Momenteel is het in geen geval aan de orde. Er staat nergens dat de looptijd van de licentie acht jaar en drie maanden is als een andere partij hem overneemt. De vergunning van Arrow loopt ook gewoon op 1 september 2011 af, dus dat argument klopt niet.

Uitspraak
De uitspraak is vrijdag 30 juni aanstaande om 11 uur. Natuurlijk leest u het besluit van het College van Beroep voor het bedrijfsleven meteen op Radio.NL zodra het bekend is. [JS/Radio.NL]