Bedragen verlenging vergunningen nu officieel bekend

“Q-Music (kavel A3) moet voor de verlenging 37.744.085 euro betalen. Dat is op jaarbasis gedurende de 6-jarige vergunning maar liefst 4.5 miljoen euro minder ten opzichte van nu. Radio 538 (kavel A1) houdt jaarlijks bijna 2 miljoen euro in de knip. Dit station moet voor de nieuwe vergunningsperiode 36.495.758 euro betalen. 

Skyradio (kavel A6) gaat jaarlijks anderhalf miljoen euro minder betalen en komt uit op 37.450.428 euro. Radio Veronica (kavel A2) kan haar vergunning verlengen voor 31.073.132 euro.

De radiostations 100% NL (kavel A9), Slam FM (kavel A5) en BNR Nieuwsradio (kavel A4)  hoeven niets te betalen voor de verlenging van hun frequenties.”

Ook is de waarde bepaald voor de verlenging van de kavels A7 (ongeclausuleerd) en A8 (geclausuleerd voor klassiek en /of jazz), alhoewel deze beide FM-pakketten al geruime tijd uit de lucht zijn. De partij die later dit jaar kavel A8 verwerft zal voor de verlenging ook niets hoeven te betalen, maar de verkrijger van kavel A7 moet rekening houden met een eenmalig bedrag van 32.276.649 euro. In totaal komt het bedrag dat de landelijke commerciële zenders moeten betalen uit op 175.040.052 euro.

Voor slechts 6 van de 38 regionale FM-kavels verlangt de overheid een bedrag. Veruit de meeste regionale FM-kavels worden dus gratis verlengd, in ruil voor de belofte om te digitaliseren. De zes regionale kavelbezitters die wel moeten betalen zijn:

• Wild FM (kavel B2, 27.579 euro. Dit kavel bestaat uit Amsterdam 93.6, Haarlem 97.30, Purmerend 97.4 en Alkmaar 96.3).
• Stichting BKB3 (kavel B3, 10.870 euro. Dit kavel bestaat uit Amsterdam 94.9, Alkmaar 104.2 en Den Burg 94.5. Via Den Burg zendt een Texelse lokale zender uit, de overige  frequenties worden ingevuld door RADIONL).
• Radio Ujala (kavel B4, 79.961 euro. Dit kavel bestaat uit Amsterdam 90.1 en Amsterdam 93.3).
• Radio Amor (kavel B7, 8.130 euro. Dit kavel bestaat uit Rotterdam 102.2 en Den Haag 89.8).
• Stichting Haagse Media (kavel B8, 105.159 euro. Dit kavel bestaat uit Den Haag 99.4 en Leiden 93.7. In Leiden wordt Sleutelstad FM er op uitgezonden, de frequentie in Den Haag wordt bezet door Decibel); en tenslotte
• RADIONL (kavel B15, 77.190 euro, Groningen 89.1).

Bij de regionale FM-kavels komt het totaal te betalen bedrag dan uit op 308.891 euro.

De afgelopen maanden heeft een consortium bestaande uit SEO Economisch Onderzoek, TNO en het Instituut voor Informatierecht (Ivir) onderzoek gedaan naar de waarde van de commerciële radiofrequenties, begeleid door een commissie bestaande uit een drietal professoren onder leiding van professor Sweder van Wijnbergen. Dit onderzoek heeft geresulteerd in het SEO-rapport “Waarde Commerciele  Radiovergunningen” waarin staat voor welke FM-kavels moet worden betaald. Alle commerciële zenders hebben medewerking verleend aan het onderzoek.

Uit het rapport blijkt dat SEO c.s. niet zozeer hebben gekeken naar de omzetten en winsten van de huidige gebruikers van de FM-kavels. De waarde bepalen gebaseerd op de huidige omzetten en winsten zou volgens de onderzoekers door een rechter verboden kunnen worden. Immers, indien een bedrag zou worden afgeleid van de huidige exploitatiekosten van een radiostation, dan zouden organisaties die bij wijze van spreken veel te dure huisvesting hebben en voor ieder personeelslid een auto met chauffeur beschikbaar stellen, beloond worden voor hun gedrag met een lager bedrag voor de vergunning, terwijl efficiente partijen die goed op de kosten letten en zo hogere winsten behalen, juist worden gestraft met een hoger kavelbedrag.

De onderzoekers hebben daarom -kort gezegd- de bedragen die de gezamenlijke commerciële radiozenders jaarlijks aan inkomsten hebben op een grote hoop gegooid, en vervolgens een economisch model losgelaten op een ‘fictieve veiling’ van de radiofrequenties.

SEO heeft net gedaan alsof er alleen maar nieuwkomers zouden meedoen aan die veiling, en uitgerekend wat iedere nieuwkomer bereid zou zijn te betalen voor een specifieke FM-vergunning.
In het model zijn niet de omzetten en winsten meegenomen die de huidige vergunninghouders op hun kavel behalen, maar zijn wel weer de specifieke technische kosten van het kavel in acht genomen. Immers, het maakt qua kosten nogal wat uit of je in staat bent met je kavel via 7 FM-zenders vrijwel heel Nederland te bedekken, of dat je met 25 FM-zenders nog niet eens in half Nederland te ontvangen bent. Bovendien is de ene zendlocatie duurder dan de andere, en ook die verschillen zijn door de onderzoekers meegenomen in de berekeningen.

De uitkomsten van die fictieve veiling zijn de bedragen die de huidige kavelbezitters zullen moeten betalen voor hun verlenging.

De achterliggende gedachte is dat het bedrag dat een nieuwkomer die z’n marktaandeel vanaf 0% zal moeten opbouwen, voor de 6-jarige vergunning zal willen betalen, op z’n minst het bedrag moet zijn dat een partij die momenteel uitzendt op het FM-kavel bereid zal zijn te betalen voor de verlenging van de vergunning.

Zo schrijft SEO in haar rapport: “Door een toetreder als referentiepunt te nemen voor de waardebepaling van de vergunningen, wordt voorkomen dat de meest succesvolle vergunninghouders van dit moment gestraft worden voor hun succes door ze een vergoeding te vragen die gebaseerd is op de waarde die zij er momenteel mee kunnen genereren. Daarnaast wordt gewaarborgd dat de zittende vergunninghouders ten minste een waardering hebben die gelijk is aan die van een potentiele toetreder. Dat impliceert dat het spectrum niet efficiënter benut zou kunnen worden door die toetreder. Een prijs volgens deze grondslag sluit aan bij het juridische uitgangspunt dat de vergoeding uitsluitend geoorloofd is wanneer deze bestemd is om een optimaal gebruik van de frequenties te bevorderen”  

De onderzoekers melden dat geen van de geclausuleerde kavels A4 (Nieuws; BNR Nieuwsradio), A5 (Recente bijzondere muziek; Slam FM) en A9 (Nederlandstalig; 100%NL) voor een nieuwkomer commerciële exploitatiewaarde heeft. Met andere woorden: indien een gloednieuwe  organisatie zou gaan uitzenden op het FM-pakket van Slam FM, dan zou die organisatie binnen de vergunningsduur van 6 jaar nauwelijks wat  kunnen verdienen. Maar dit impliceert volgens SEO niet dat de kavels voor de huidige vergunninghouders geen waarde vertegenwoordigen: “zij hebben reeds geïnvesteerd in bijvoorbeeld zendapparatuur en hebben een luisterpubliek aan zich gebonden”, aldus de onderzoekers.

Bij kavel A2 (Radio Veronica), dat eveneens geclausuleerd is maar waarop vooral gouwe ouwe kunnen worden uitgezonden, blijkt de verplichte clausulering geen significante belemmering om inkomsten te genereren. Met andere woorden: met een format bestaande uit vooral populaire artiesten als U2, Bruce Springsteen en Bon Jovi kan er wel relatief snel geld worden verdiend en zal een toetreder erin slagen om binnen de vergunningsduur van 6 jaar een mooie marge te behalen. Daarom heeft Kavel A2 volgens de onderzoekers een waarde die nauwelijks onderdoet voor de ongeclausuleerde kavels.

Bij de regionale FM-kavels zijn de waardeverschillen vooral het gevolg van de verschillen in het aantal mensen dat met de vergunning kan worden bereikt (het ‘demografisch bereik’) en de grote verschillen in de kosten voor onder andere opstelpunten voor de zendantennes.

“Er zijn kavels die weliswaar een redelijk groot bereik hebben, maar die door het grote aantal en/of dure opstelpunten dat daarvoor nodig is, toch geen commerciële waarde hebben voor een nieuwkomer”, meldt SEO.

En zo kan het gebeuren dat in Amsterdam Radio Decibel, dat een zeer groot bereik heeft via de 98.0 Mhz, niets hoeft te betalen, terwijl de minderhedenzender Radio Ujala die 2 frequenties nodig heeft om in  heel Amsterdam te ontvangen te zijn, bijna 80.000 euro moet betalen voor de verlenging. De voornaamste reden is dat Ujala gebruik maakt van 2 relatief goedkope zendlocaties, terwijl Radio Decibel vastzit aan zendinstallaties op de  dure zendtorens, zoals die bij de RAI in Amsterdam. De Stichting BKB3 (die RADIONL uitzendt in Noord-Holland) heeft echter ook dure torens (de RAI-toren in Amsterdam en de zendtoren in Alkmaar), maar moet dan nog wel een gering bedrag betalen.

Tenslotte stelt SEO dat er geen economische waarde is in stand-alone exploitatie van AM-frequenties en dat daarom voor verlenging van de middengolffrequenties ook niets hoeft te worden betaald. En dat is natuurlijk goed nieuws voor Grootnieuwsradio en Radio Maria, alhoewel ook deze radiostations zullen moeten gaan digitaliseren, willen ze in de ether blijven.

Minister van der Hoeven van Economische Zaken heeft al aangegeven dat ze het voornemen heeft om de door SEO genoemde bedragen over te nemen in de verlengingsregeling, en er niet van af te wijken. SEO benadrukt in haar rapport immers dat indien radiostations minder hoeven te betalen dan door de (onafhankelijke) onderzoekers is berekend, er sprake kan zijn van ongeoorloofde staatssteun.

De Staat mag de vergunningen verlengen, maar er moet dan wel een marktconform bedrag voor worden betaald door de huidige vergunninghouders. Zijn de zittende radiostations goedkoper uit dan het bedrag dat als marktconform kan worden beschouwd, dan worden de stations in feite door de Staat gesubsidieerd en zal Nederland te maken kunnen krijgen met strafmaatregelen van de Europese Commissie.

De genoemde bedragen moeten volgens de onderzoekers worden betaald op 1 september 2011. SEO kan zich voorstellen dat de Staat het zal toestaan dat de bedragen gespreid kunnen worden betaald(bijvoorbeeld ieder jaar een deel), maar in dat geval moet er bovenop het bedrag wel rente worden betaald. Gebeurd dat niet, dan kan ook in dat geval sprake zijn van ongeoorloofde staatssteun, zo stelt SEO.

Voor alle radiostations die hun vergunning verlengd willen zien geldt dus dat ze verplicht zullen moeten gaan investeren in DAB. SEO berekent dat iedere DAB-zendinstallatie jaarlijks 55.000 euro gaat kosten. En per DAB-zendinstallaties kunnen dan 18 zenders in fatsoenlijke audiokwaliteit uitzenden. De onderzoekers gaan er vanuit dat er 19 DAB-zendinstallaties moeten komen om aan de eis van de Staat te voldoen, die voorschrijft dat er in heel Nederland sprake moet zijn van minimaal mobiele dekking. Voldoen de landelijke commerciële zenders hieraan, dan zijn ze gezamenlijk ieder jaar zeker ruim 1 miljoen euro kwijt aan het uitzenden via DAB. [Radiowereld.NL]