De commerciële radio-omroepen voeren actie tegen de herverdeling van de frequenties. Ook de publieke zenders protesteren. Ieder heeft zijn belang. Er wordt nu gevochten met alle middelen. Want er zijn miljoenen in het geding.
De discussie over de verdeling van de radiofrequenties is achter de rug. De slag is nu overgegaan in vuil vechten waarbij list, bedrog en achterklap bruikbare middelen zijn. De zaak is zo ingewikkeld dat vrijwel niemand het nog snapt. In deze jungle is discussiëren niet effectief. Bovendien gaat het om veel geld. Vorig jaar werd in de commerciële radio rond 109 miljoen gulden winst gemaakt.
Sky Radio is de grootste geldmaker onder de commerciële. Volgens gegevens die zijn uitgelekt in de Haagse circuits en die in grote lijnen door Sky Radio en Radio 538 worden bevestigd, boekte Sky op een omzet van bijna 100 miljoen gulden een winst van 69 miljoen, al moet de belasting daar nog wel van af. De op één na grootste winstmaker is Radio 538, die op een omzet van 40 miljoen een winst boekte van 24 miljoen gulden. Ze moeten in omzet alleen de niet-commerciële STER voor laten gaan.
De twee groten hebben meer met elkaar gemeen dan hun mooie cijfers: hun aandeelhouders. Sky Radio is voor 72 procent eigendom van Rupert Murdochs mediaconcern Newscorp, Radio 538 voor 42 procent.
De rest van de aandelen van beide stations is in handen van een klein kringetje nationale radiobaasjes, van wie de meesten stammen uit het oude Veronica: Rob Out, Lex Harding, Peter de Jager en Ton Lathouwers. Daarnaast heeft Radio 538 nog een zeer actieve aandeelhouder in Erik de Zwart, die 5 procent van de aandelen heeft.
Murdoch en zijn vazallen bezitten nog een derde station: het kleine Classic FM. De drie Murdoch-stations hebben samen een omzet van 143 miljoen, 73 procent van de commerciële radio-omzet in Nederland. Ook andere buitenlandse concerns hebben grote belangen, zoals SBS (dat de helft van Radio Noordzee bezit) en Bertelsmann (eigenaar van Yorin FM). Het idee dat buitenlandse concerns op de loer zouden liggen bij een veiling, is dus onzin. Die liggen niet op de loer, die hebben de buit al stevig vast.
Geen wonder dat vooral Murdoch en zijn vrienden een stevige campagne voeren om hun belangen veilig te stellen. De campagne wordt aangevoerd door mensen als Martin Banga (Sky Radio) en Erik de Zwart (Radio 538), die ook hun radiostations inschakelen als actiemiddel door luisteraars de Tweede Kamer te laten platbellen. Het is geen wonder dat ze hun lucratieve frequenties niet op een veiling willen riskeren. Ze hebben het doemvoorbeeld van Zweden bij de hand, waar een veiling in 1993 uitliep op een chaos. Zweden veilt zijn frequenties nu niet meer.
Ook de publieke zenders hebben een duidelijk belang. De NOS vreest een groot deel van zijn luisteraars niet te kunnen bereiken als de herverdeling doorgaat. Sinds enkele dagen wordt nu ook de luisteraar van de publieke zenders lastiggevallen met actiespotjes.
Vorige week dreigde de NOS omwille van de 100 procent dekking zelfs het hele circus van herverdelen van frequenties juridisch te blokkeren. Een ernstig dreigement, dat echter verrassend snel weer van tafel verdween. Maandagmiddag sprak de NOS met het ministerie van Verkeer en Waterstaat en de zenderexploitanten Nozema (40 procent NOS, 59 procent staat) en Broadcast Partners. De NOS beschouwde de uitkomsten van dat gesprek als een overwinning, en heeft haar dreigement ingetrokken. Maar een woordvoerder van het ministerie haalt er zijn schouders over op. ‘Die garantie hebben we al eerder gegeven, en hij staat bovendien in de wet. Maar goed, we rekenen het nog een keer door.’
Sommigen dichten de NOS heel andere motieven toe dan het beschermen van zijn 100 procent dekking. ‘Ze doen er al jarenlang alles aan om te voorkomen dat frequenties naar de commerciële zenders gaan’, zegt een betrokkene. ‘Meer commerciëlen betekent immers meer concurrentie voor de publieke zenders. Dan zou wel eens de vraag kunnen rijzen of Radio 2 en Radio 3 nog een publieke taak te vervullen hebben.’
Volgens het commerciële kamp is dat al tien jaar lang de positie van het publieke blok van NOS, Nozema en ministerie: zo veel mogelijk voorkomen dat de commerciëlen in de ether komen. ‘Elke frequentie die we nu hebben, hebben we via de rechter moeten afdwingen’, werpt Erik de Zwart zich op als spreekbuis van de hele bedrijfstak.
Die strijd is financieel niet vergeefs geweest. (4 Juli 2001)
