De Gerbrandytoren, ook we bekend als de zendmast te IJsselstein of Lopik, is een iconische zendmast in midden-Nederland die zowel technisch als cultureel van groot belang is. Grote delen van Nederland ontvangen radiosignalen die vanaf deze toren worden uitgezonden.
De zendmast werd in december 1960 in gebruik genomen ter vervanging van de oude lagere televisiemast in Lopik. De ceremoniële opening vond op 9 mei plaats door koningin Juliana. Naast televisie werd er ook gelijk al radio uitgezonden vanaf de toren. Voor Hilversum 1 en 2 waren daarvoor twee 50 kW zenders op de toren geplaatst. Vanaf 1963 werd er geëxperimenteerd met stereo geluid.
Opvallend is dat de toren pas in 1965 de naam Gerbrandytoren kreeg, vernoemd naar oud-minister Pieter Sjoerds Gerbrandy.
De toren bestaat uit een 100 meter hoge betonnen mast, met daarop een getuide stalen buizenmast. Oorspronkelijk had de toren een totale hoogte van 382,5 meter, maar in 1987 werd deze teruggebracht tot 375 meter. Na de vervanging van de analoge antenne door een digitale op 2 augustus 2007 werd de hoogte verder verminderd tot 372 meter. Het is daarmee nog altijd de hoogste constructie van Nederland. Ook is de toren zelfs hoger dan de Eiffeltoren (324 meter) in Parijs.
Brandincident
Op 15 juli 2011 vond een brand plaats in de zendmast van IJsselstein, niet te verwarren met de brand in de zendmast in het Drentse Hoogersmilde waar de stalen constructie van de zendmast naar beneden viel. Als gevolg hiervan werd het uitgezonden vermogen van diverse radiostations uit voorzorg verminderd en later volledig uitgeschakeld. Dit leidde tot verstoringen in de FM-ontvangst van publieke en commerciële radiostations in grote delen van Nederland. Op 11 april 2012 werd weer met vol vermogen vanaf de mast uitgezonden.
De Grootste Kerstboom
Sinds 1992 wordt de Gerbrandytoren tijdens de kerstperiode omgetoverd tot ‘De Grootste Kerstboom’. Met behulp van extra tuidraden en duizenden lampjes is de toren een opvallend baken tijdens de feestdagen. De verlichting wordt elk jaar ontstoken tijdens een speciale ceremonie begin december en blijft branden tot 6 januari. Dit evenement trekt jaarlijks veel bezoekers en versterkt de culturele identiteit van de regio.
Momenteel is Cellnex Telecom eigenaar van de Gerbrandytoren. Dit Spaanse bedrijf, dat in 2015 zijn naam wijzigde van Abertis Telecom naar Cellnex, is gespecialiseerd in telecommunicatie-infrastructuur.
Ander gebruik
Dankzij technologische ontwikkelingen zijn de afmetingen van zendapparatuur aanzienlijk verkleind. Waar vroeger voor elk tv-kanaal een eigen verdieping nodig was, kunnen nu ongeveer 30 tv-kanalen worden uitgezonden via DVB-T (Digitenne) zenders die slechts een klein gedeelte van één verdieping in beslag nemen. Dit heeft ruimte vrijgemaakt voor datacenters binnen de toren. Cellnex heeft deze ruimte omgebouwd tot moderne datacenters, wat bijdraagt aan de efficiëntie en functionaliteit van de toren.
De antennes:
– Op de top DVB-T (digitale televisie) van KPN met direct daaronder de mooiste plek voor Radio M met een 2-laags FM rondom paneelsysteem;
– Daaronder een 12-laags FM-systeem van Broadcast Partners. Deze kunnen ze opdelen in twee keer 6 lagen, wat handig kan zijn bij onderhoud en storing. Alle landelijk FM zenders zowel publiek als commercieel komen van dit ene FM-systeem op de mast. Tussen de FM antennes zijn ook in IJsselstein, meerdere 8-laags DAB+-antennes tussen de FM-antennes gehangen;
– Wat lager hangt Ermes van KPN;
– En nog een stuk lager op de mast, een 4-laags FM-richtsysteem van Radio Netwerk Nederland voor Yoursafe Radio;
– Als laatste op de mast net onder de uitkijktoren hangen de DAB+-antennes voor de NPO.
Opvallend is dat ook op de mast van IJsselstein voor een heel groot deel ongebruikt is. [RadioWereld.NL]
