Wat al langer vermoed werd in de radiowereld is nu ook toegegeven door het Nationaal media Onderzoek (NMO): als op de radio eenzelfde programma wordt uitgezonden als op tv, wordt een deel van de tv-kijkers meegerekend als radioluisteraar. Het gevolg is dat het radiostation onterecht een hoger weekbereik en soms ook marktaandeel krijgt toegerekend.
Dit beeld was de afgelopen weken al duidelijk te zien bij onder meer NPO Radio 2, dat The Passion uitzond in week 14. Het programma was gelijktijdig op NPO1 te zien. Weliswaar voorzag Wouter van der Goes het programma op de radio van audiodescriptie, maar de rest van het programma (geluid) was gelijk. Het gevolg was dat Radio 2 in het luistercijfersoverzicht van het NMO in die week opeens 600.000 luisteraars won, om ze een week later weer te verliezen.
Audiomatching
Het beeld is te zien sinds de invoering van het nieuwe luisteronderzoek begin dit jaar. Dit komt doordat de luistercijfers nu elektronisch gemeten worden middels een app, waarbij de geluiden die de app opvangt steeds vergeleken worden met de audio van de radiostation die deelnemen aan het onderzoek. Dit wordt ook wel ‘audiomatching’ genoemd.
Omdat deze techniek ook moet kunnen meten welk station er geluisterd wordt als deze op de achtergrond aanstaat en er door andere personen in dezelfde ruimte doorheen gepraat wordt, vindt de audiomatching grotendeels plaats op basis van geluiden. In het geval van The Passion was dat veelal de muziek en andere achtergrondgeluiden.
Racegeluiden
Een beter voorbeeld is misschien nog wel Grand Prix Radio. Het station zendt tijdens de Formule 1-wedstrijden live verslag uit van Olav Mol. Vorig jaar was het beeld te zien dat Grand Prix radio bij vele Formule 1-liefhebbers als alternatief voor het commentaar van Viaplay werd gebruikt. Het commentaar was zowel via internet, DAB+ als digitale kabels van Ziggo en KPN te horen.
Sinds dit jaar is het commentaar van Mol, vanwege de rechten, uitsluitend via een separate Belgische internetstream die officieel niet in Nederland beluisterd mag worden. Dat kan echter wel via een VPN, hetgeen Grand Prix Radio middels promo’s laat weten in het programma op DAB+ en de digitale kabel van Ziggo en KPN in Nederland, waar tijdens de race dan non-stop muziek te horen is. Opmerkelijk genoeg dient de speciale stream met het commentaar van Mol als referentiesignaal voor het NMO.
In de weken waarin er geen Formule 1-Race wordt gereden, trekt het station hooguit 100.000 luisteraars per week. Maar in de weken waarin er wel een race is, rapporteert het NMO lachend 3 miljoen luisteraars voor Grand Prix Radio.
In het geval van Grand Prix Radio lijkt er vooral gematcht te worden op de racegeluiden en niet op het commentaar van Mol. Diezelfde racegeluiden zijn echter ook via Viaplay en F1TV Pro te horen.
3 Miljoen luisteraars via internet?
Dat een groot deel van de aan Grand Prix Radio toegerekende luisteraars in werkelijkheid tv-kijkers van Viaplay en F1TV zijn, kan mede onderbouwd worden aan de hand een simpele rekensom naar hoeveel simultane streams er wel niet nodig zijn voor Grand Prix Radio om 3 miljoen luisteraars te kunnen bedienen.
Er van uitgaan dat er gemiddeld vier personen in een ruimte zitten waar de stream met het commentaar van Mol aan staat als alternatief voor het commentaar van Viaplay, dan zijn er 750.000 streams nodig om de 3 miljoen luisteraars volgens het NMO onderzoek te bereiken.
Capaciteit
Buiten het feit dat een VPN verbinding voor een flink aantal potentiële luisteraars te lastig is of teveel werk, is een dergelijk aantal simultane streams eigenlijk onmogelijk en vooral onbetaalbaar voor een gemiddeld radiostation. Zeker niet als het puur om een piekbelasting van een paar uur per week gaat. Zelfs de best beluisterde radiostations in Nederland hebben niet zoveel streams beschikbaar aangezien ze gemiddeld niet meer dan 25.000 actieve streams tegelijk hebben.
Ter vergelijking: toen Edwin Evers eind 2018 afscheid nam, had Radio 538 op het hoogtepunt 100.000 simultane streams. Dit hoge aantal legde niet alleen de streams van 538 geheel plat, maar ook die vele andere stations in Nederland, die allemaal gebruik maken van dezelfde streaminghost. Dat hoge aantal werd toen echt als (eenmalig) incident gezien.
Mismatch
Het NMO meldt nu op haar eigen site dat “bij live-sportwedstrijden een mismatch kan ontstaan door gelijkklinkende achtergrondgeluiden.” Ook stelt het NMO dat bij simulcasts op radio en tv het “vrijwel onmogelijk is om beide signalen (radio en televisie) aan de hand van audiomatching van elkaar te onderscheiden. Het geluid is immers hetzelfde.”
Hoe groot de impact van deze mismatch precies is kon een woordvoerder van het NMO niet zeggen, wel dat er aan een oplossing gewerkt wordt.
“De Technische Commissie van NLO werkt momenteel aan een oplossing en die zal zeer waarschijnlijk bestaan uit het encoderen van radiozenders; dan wordt een onhoorbare code met het signaal meegestuurd. Dat gebeurt al voor een groot aantal zenders om het platform te herkennen (denk aan het onderscheid tussen FM, DAB+ en internetbeluistering), maar op dit moment is het nog niet voor alle zenders beschikbaar.”
Het NMO wil in de toekomst bij van tevoren bekende simulcasts de audiomatching tijdelijk uitzetten en te meten op basis van encoding. De verwachting is dat dit in de loop van dit jaar al kan.
Geen probleem?
Opvallend is dat het NMO stelt dat het rapporteren van een (veel) te hoog bereik voor een radiostation commercieel gezien geen probleem is, zolang er maar geen “meer luisteraars worden gerapporteerd voor een commercialblok dat alleen op de radio te horen was en niet op televisie.” Maar het eerste radiostation dat adverteerders werft puur op basis van de luistercijfers van de reclameblokken moet nog opgericht worden.
Maar ook het toereken van teveel luisteraars aan een radiostation kan ervoor zorgen dat er een lager marktaandeel wordt toegerekend aan andere stations. Grand Prix radio heeft in de weken waarin Formule 1 wordt uitgezonden volgens het NMO bij de voor adverteerders belangrijkste doelgroep 20-49 wel 1,4%, en in week 11 zelfs 1,8% marktaandeel, terwijl in andere weken het aandeel vrijwel op 0 staat. Indien dit recht evenredig wordt verdeeld over de andere stations, scheelt dit gewoon enkele tienden procentpunten bij de grotere radiostations. En een hoger marktaandeel betekent over het algemeen meer reclame-inkomsten.
“Over de commerciële impact van een te hoog / te laag marktaandeel kunnen wij niets zeggen, enkel de effecten op blok-GRP’s”, aldus de woordvoerder van het NMO. GRP staat voor Gross Rating Point, een term die in de reclamewereld gebruikt wordt voor luisterdichtheid. [RadioWereld.NL]
