In Nederland werden begin juli de landelijke commerciële radiofrequenties opnieuw geveild. Dit leverde de schatkist bijna 153 miljoen euro op. Maar hoe worden commerciële radiofrequenties in het buitenland verdeeld en is daar een veiling ook gebruikelijk? RadioWereld.NL ging op onderzoek uit.
Het beleid rondom de uitgifte van commerciële radiofrequenties wordt door elk land zelf bepaald en loopt dus sterk uiteen, zelfs binnen Europa. Het aantal landen dat net als Nederland radiofrequenties eens in de zoveel tijd veilt blijkt zeldzaam te zijn.
Zweden
Het enige recente voorbeeld van een veiling van commerciële radiofrequenties in Europa is Zweden. Hier gingen in 2017 alle commerciële frequenties, zowel landelijk, regionaal als lokaal, onder de hamer. Niet letterlijk, want het werd een veiling met een blind bod, vergelijkbaar met Nederland in 2003. Het gevolg was dat er flink teveel geboden werd. Zo leverden de drie landelijke kavels 94 miljoen euro op. Daar kwam nog eens 39 miljoen bij voor de regionale en lokale frequenties. De vergunningen zijn hier acht jaar geldig.
Denemarken
Toch zijn er in het verleden wel landen binnen Europa geweest waar radiofrequenties wel degelijk geveild werden. In Denemarken gebeurde dat bijvoorbeeld ook in 2003. “Dat was gewoon bij een veilinghuis”, vertelt Erik de Zwart in de Regroup podcast van GroupM. De Zwart stond toen aan het roer van Talpa Radio. “Er waren daar een aantal partijen, waaronder een grote partij uit Zweden die wilde bieden en twee Nederlandse partijen: Sky Radio en Talpa. En we zaten gewoon uiteindelijk tegen elkaar op te bieden en dat was gewoon met het krantje omhoog. Dat leverde veel meer geld op dan ze dachten.”
Zowel Sky als Talpa (Radio 100FM) verwierven een kavel, maar beide partijen gaven na enkele jaren hun vergunning al terug of gingen failliet. Ook hier bleek veel te veel betaald te zijn. Sindsdien worden frequenties in Denemarken verdeeld middels een vergelijkende toets. Wel moeten ze vaak een vastgesteld percentage van hun omzet afstaan.
Verenigd Koninkrijk
In het Verenigd Koninkrijk zijn alleen begin jaren ’90 de drie landelijke commerciële radiokavels geveild: Een FM-kavel en twee AM-kavels. Het ging hier om een eerste uitgifte voor commercieel gebruik. Voor FM gold dat er geen popmuziek op uitgezonden mocht worden en voor één AM-kavel gold dat er gesproken woord op uitgezonden moest worden. Geveild werd middels een eenmalig blind bod. Classic FM, Talkradio en Virgin Radio waren de uiteindelijke winnaars.
Sindsdien zijn de vergunningen telkens verlengd tegen een vergoeding per jaar afhankelijk van de omzet. Dat bedrag is de afgelopen jaren ook regelmatig verlaagd. In juli 2020 werden alle vergunningen met 10 jaar verlegd vanwege de coronacrisis en de steeds verdere digitalisatie van de radio.
Op lokaal en regionaal niveau zijn de frequenties verdeeld op basis van en vergelijkende toets, waarbij gekeken wordt het format, het financiële plan, de te verwachten marktaandelen na het eerste, tweede en derde jaar, alsmede de verwachte reclame-inkomsten. De laatste jaren zijn er geen nieuwe FM-frequenties meer verdeeld voor commerciële zenders in het Verenigd Koninkrijk.
België
De vergelijkende toets is eigenlijk de meest gebruikte manier in de landen om ons heen. In Vlaanderen werden de drie landelijke FM-kavels op deze manier verdeeld. Daarbij werd getoetst op digitale radio (25%), format (30%), media-ervaring (20%), financieel plan (5%), business plan (10%) en technische infrastructuur (10%). Uiteindelijk kwamen de bestaande partijen Qmusic, Joe en Nostalgie als winnaars uit de bus. In Wallonië werden de frequenties in 2019 op een vergelijkbare manier verdeeld.
Duitsland
Ook in Duitsland is de vergelijkende toets gebruikelijk, al verschilt de opzet per deelstaat. Frequenties worden namelijk verdeeld door de regionale mediaraden. Bij de toets wordt gekeken naar onder meer de programmering (muziekformat, hoeveelheid gesproken woord, nieuws, programma’s), personeel en financieel plan. Vergunningen worden voor een periode van zeven tot 10 jaar verleend en kunnen eenmalig voor eenzelfde periode verlengd worden. Daarna volgt een nieuwe verdeling waaraan de zittende partij uiteraard mee mag doen. Veelal krijgt deze partij de frequenties opnieuw vergund.
Oostenrijk
Oostenrijk gebruikt eveneens de vergelijkende toets voor de verdeling van FM-frequenties. Aanvankelijk worden deze voor 10 jaar verdeeld, maar daarna worden vergunningen op verzoek telkens verlengd.
Finland
In Finland werden de frequenties in 2019 voor het laatst opnieuw verdeeld. Indien er voor een FM-pakket maar één kandidaat was, dan werd deze gelijk aan deze partij verdeeld. Anders volgde er een beauty contest.
Frankrijk
Frankrijk verdeeld alleen nog nieuw gevonden frequenties of frequenties die teruggegeven zijn. Dit gebeurt middels een vergelijkende toets. Het gaat dus vooral nog om frequenties met een klein bereik. Frequenties blijven daarna in handen van de partij die ze toegewezen heeft gekregen. Wel zijn vergunningen overdraagbaar.
Spanje
Spanje lijkt helemaal geen beleid te hebben voor het verdelen van FM-frequenties. Het gevolg is dan ook dat er behoorlijk niet-vergunde stations op FM zitten. Maar zolang de grote legale stations niet gestoord worden, wordt er geen actie ondernomen door de overheid.
Verenigde Staten
In de Verenigde Staten wordt ééns in de zoveel jaar een veiling van FM-frequenties georganiseerd voor vergunningen die zijn ingetrokken of teruggegeven. De laatste keer was in 2021, maar echt grote bedragen leveren de frequenties daar niet op. De beste frequentie, een 25 kW-sterke frequentie in Sacramento leverde maar $5,2 miljoen op. Vergunningen worden om de zoveel jaar op verzoek verlengd. Wie een radiostation wil beginnen in de VS kan het beste maar een bestaand station opkopen.
Australië
Ook in Australië worden FM-frequenties eenmalig geveild en dat gebeurd in een veilinghuis. De laatste keer was in 2004. Toen leverde een FM-frequentie in Sydney A$106 miljoen op en een frequentie in Melbourne $52 miljoen. Vergunningen zijn hier vijf jaar geldig, maar worden op verzoek steeds verlengd. [RadioWereld.NL]
